Thread by @malhar_pandey

#POST : राजपथ ते 'कर्तव्यपथ' !🇮🇳
इंद्रप्रस्थ असल्यापासून ते न्यू दिल्ली पर्यंतचा या शहराचा आणि शहरामुळे संपूर्ण भारताचा प्रवास हा मोठा रोमांचक आहे हे वेगळे सांगणे गरजेचे नाही. दिल्लीने अनेक राजवटी पहिल्या.
(1/16)

स्वकीय, परकीय अश्या सगळ्या राजवटींना स्वतःमध्ये सामावून घेत असताना या शहराचे स्वतःचे अस्तित्व काही प्रमाणात धूसर झाले असे म्हणणे वावगे ठरणार नाही.

मुघल आले त्यांनी इथली नवे बदलली, शहरांची नावे स्वतःच्या राजवटीला साजेशी आणि केवळ साजेशीच आहेत म्हणून नाही तर स्वतःचे वर्चस्व गाजवण्यासाठी म्हणून बदलली.

कालांतराने, ब्रिटिश आले, त्यांचा तो दिखाऊ मोठेपणा आला आणि त्याच सोबत यांनीही शहरांची रस्त्यांचे नावे बदलली. थोडक्यात, दुसऱ्याच्या जागेवर बळजबरीने कब्जा करत स्वतःचे नाव लावणे हेच या गोर्यांचे कर्तृत्व .

१९११ मध्ये जेव्हा, ब्रिटिशांनी स्वतःची राजधानी कलकत्त्यापासून दिल्लीला नेण्याचा निर्णय घेतला तेव्हा ब्रिटिश राजवटीने दिल्ली सजवण्याचा निर्णय घेतला. लुटयेन्स नावाच्या एका आर्किटेक्ट ने मोठ्मोठ्याला इमारती बांधल्या ज्या आज आपण विविध सरकारी इमारती म्हणून ओळखतो.

व्हाईसरॉय हाऊस (आजचे राष्ट्रपती भवन) समोर एक मोठा रस्ता, त्याला लागत असलेले छोटेखानी बगीचे त्यांचा राजा जॉर्ज आणि राणी यांसाठी बनवून घेतले आणि या रस्त्याला नाव दिलं 'किंग्सवे' थोडक्यात 'राज्याचा मार्ग'.

कालांतराने, इंग्रजांच्या विरोधात एक लढा उभा राहिला, 'सशस्त्र क्रांतीच्या' जोरावर इंग्रजांची भारतातली मुळे नेताजींसारख्या लोकांनी तकलादू केली आणि १९४७ साली इंग्रज आपला देश सोडून गेले. पण इंग्रज जरी गेले असले तर इंग्रजांची गुलामी करण्याची मानसिकता असलेली लोकं सत्तेवर होती.

१९५० साली, भारत प्रजासत्ताक झाल्यावर तत्कालीन सरकारने 'किंग्सवे' चे भाषांतर करून त्याचे नाव 'राजपथ' असे ठेवले व आज तागायत ते नाव तसेच होते.

१९६८ पर्यंत आज जिथे नेताजींची नवीन २८ फुटी मूर्ती उभी करण्यात आली आहे तिथे आपल्यावर राज्य केलेल्या जॉर्ज पंचम ची मूर्ती होती. स्वातंत्र्याच्या '२१ वर्षानंतर' ती मूर्ती काढण्यात आली.

आज स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षानंतर या रस्त्याचे नाव बदलण्याचे धारिष्ट्य सरकार ने दाखवले. या मागच्या ७५ वर्षांचा इतिहास जर समजून घ्यायचा असेल तर केवळ 'राजपथ' ते 'कर्तव्यपथ' म्हणजे काय हे जरी समजले तरी खूप आहे.

मागच्या ७५ वर्षात आपण अनेक असंख्य स्वातंत्र्य सेनान्यांना असच विसरून गेलो किंवा आपल्याला त्यांना विसरायला सिस्टीम ने भाग पाडलं. केवळ काही ठराविक लोकांनीच, कोटात गुलाब घालून स्वातंत्र्य मिळवून दिलं हे मनावर बिंबवलं गेलं.

नेताजी, वीर सावरकर, टिळक, बिरसा मुंडा, लाला लजपत राय अश्या सगळ्यांचे आपल्या स्वातंत्र्यात योगदान आपल्याला कधीही सविस्तरपणे कळलंच नाही.

या सगळ्यांचे योगदान आपल्याला समजले नाही आणि कदाचित यामुळे आपल्याला आपले देशाप्रती असलेले 'कर्तव्य' समजले नाही !

आज, जेव्हा पंतप्रधान मोदींनी राजपथ या दिल्लीतील एका महत्वाच्या भागाचे नाव बदलून 'कर्तव्य' पथ असे ठेवले आहे तेव्हा ते केवळ नामांतरण नसून ते तुमच्या आमच्या मनाचे परिवर्तन होण्यासाठी केलेले आव्हान आहे.

या देशातली सगळी गुलामीच्या निशाण्या संपवून देशाला सर्वार्थाने इंडिया पासून 'भारताकडे' न्यायचे आहे हे या निर्णयातून मला तरी उमगतं.

राजपथ ते कर्तव्यपथ हि गोष्ट प्रत्येक भारतीय नागरिकांसाठी अभिमानाचीच असली पाहिजे आणि प्रत्येकाने 'नेताजींसारख्या' कर्तव्यदक्ष देशभक्तांच्या चरित्रातून प्रेरणा घेऊन कोणत्या न कोणत्या मार्गाने देश सेवा केली पाहिजे यात शंका नाही !
जय हिंद!
- मल्हार पांडे
(16/16)

Join - t.me/malhar_pandey
to get all the updates !