Thread by @chinnareddy435

రాయలసీమ నదులు - ద్వితీయ భాగం
మొదటి భాగంలో కృష్ణా, తుంగభద్రా, పెన్నా, బాహుదా, కుందేరు, స్వర్ణముఖి, పాపాఘ్ని, హగరి, మాండవ్య నదుల గురించి రాయడమైనది. ఈ భాగంలో చిత్రావతి, సగిలేరు, పావనీ, అర్జున, గార్గేయ, కౌండిన్య, పాండ్య, అరుణా, కాళంగి నదుల గురించి, సీమ నదీ సాహిత్యం గురించి రాశాను1/n

చిత్రావతి - దేవ కన్యా అని కూడా అంటారు - పవిత్ర పుట్టపర్తి క్షేత్రం ఈ నదీ తీరంలోనే ఉంది. చిత్రావతి నది పెన్నా నదికి ఉపనది. గండికోట వద్ద చిత్రావతి నది పెన్నా నదిలో కలుస్తుంది. ఈ నది మీదే పర్నపల్లి వద్ద చిత్రావతి బాలన్సింగ్ రిజర్వాయర్ ఉన్నది. 2/n

సగిలేరు(స్వర్ణబాహు) - సకిలినాటి సీమలో (గిద్దలూరు -బద్వేల్ ప్రాంతం ) ప్రవహించే నది కాబట్టి సగిలేరు అయింది. ఈ నదినే స్వర్ణబాహు అని కూడా అంటారు. ఈ నది పెన్నా నదికి ఉపనది. ఎగువ సగిలేరు, దిగువ సగిలేరు ప్రాజెక్టులు ఈ నది మీద ఉన్నవి. 3/n

పావనీనది - దీనినే మొగమూరు వాగు / యేరు అంటారు. మొగమూరు యేరు, పులివెందుల నుండి పారే ఉద్దండ వాగు, గుర్రప్ప యేరు /పెద్దేరు నది కలిసే త్రివేణి సంగమం వద్ద మోపూరి భైరవేశ్వర ఆలయం ఉన్నది. ఈ మూడు నదుల కలయిక (మోపూరు తిప్ప మీదుగా ) పాపాగ్నిలో సంగమించే ప్రదేశమే అనిమెల సంగమేశ్వరం. 4/n

అర్జున నది / మద్దిలేరు - కదిరి - ఖాద్రీ లక్షీనరసింహస్వామి ఆలయం ఈ నది ఒడ్డునే ఉన్నది - అర్జునుడు తపస్సు చేసిన నది అంటారు - ఖాద్రీ దివ్యక్షేత్రానికి పడమటి వైపున అర్జున నదీ (మద్దిలేరు) తీరం ఉంది. మరో కథనం ప్రకారం ఇక్కడ భృగు మహర్షి తపస్సు చేసి స్వామి వారిని స్మరణం చేసుకున్నారు. 5/n

ఆ మహర్షి కోరిక మేరకు శ్రీవారు స్వయంగా శ్రీదేవి, భూదేవి సమేత ఉత్సవ విగ్రహాలు అందించినట్లు బ్రహ్మాండ పురాణం చెబుతోంది.ఇక్కడే శ్వేతపుష్కరిణి, భృగుతీర్థం, శేషతీర్థం, కుంతితీర్థం, లక్ష్మీతీర్థం, గంగాతీర్థం, గరుడతీర్థం, భవ నాశిని తీర్థాలను తాకుతూ ప్రవహిస్తూ ఈ నది విరాజిల్లుతోంది 6/n

పీలేరు నది - ఈ నదినే పింఛా నది అని పిల్లేరు / పిల్లయేరు అని గార్గేయ నది అని కూడా అంటారు.ఈ నది పేరు మీదే చిత్తూరు జిల్లా పీలేరు పట్టణానికి ఆ పేరు వచ్చింది - ఈ నది చెయ్యేరు నదికి ఉపనది. ఈ నది మీదే కడప జిల్లా టి. సుండుపల్లె మండలంలో ఆదినారాయణ రెడ్డి పింఛా ప్రాజెక్టు ఉన్నది 7/n.

కౌండిన్య నది - చిత్తూరు జిల్లా పలమనేరు వద్ద ప్రవహించే నది. పాలారు నదికి ఈ నది ఉపనది. ఈ నది పేరు మీద చిత్తూరు జిల్లలో కౌండిన్య వన్యప్రాణి సంరక్షణ కేంద్రం కలదు. కౌండిన్య రిషి పేరు మీద ఈ నదికి ఆ పేరు వచ్చి ఉండవచ్చు.
8/n

పాండ్య నది- పండమేరు వంక- అనంతపురం, రాప్తాడు మీదుగా ప్రవహిస్తోంది
జయమంగళ - పెన్నా /పినాకిని నదికి ఉపనది
జుర్రేరు - కుందేరు నదికి ఉపనది
కాళంగి నది - చిత్తూరు జిల్లా -బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది - నది మీద కాళంగి రిజర్వాయర్ కలదు
అరుణా నది -చిత్తూరు జిల్లా
9/n

రాయలసీమ నాగరికత, సంస్కృతీ / సంప్రదాయాల్లో అంతర్భాగం అయిన ఈ నదీనదాలు, సీమ సాహిత్యాన్ని అంతే ప్రభావితం చేశాయి. వంశీగారు రాసిన "మా దిగువ గోదావరి కథలు" తెలుగు సాహిత్యంలోప్రత్యేక గుర్తింపు తెచ్చుకున్నాయి. కానీ దశాబ్దాల ముందే విద్వాన్ విశ్వంగారు అజరామరమైన "పెన్నేటి పాట" రాశారు.
10/n

అదే పెన్న! అదే పెన్న!
నిదానించి నడు!
విదారించు నెదన్‌, వట్టి
ఎడారి తమ్ముడు!

అంటూనే

ఇంత మంచి పెన్నతల్లి
ఎందు కెండి పోయెనో?
ఇంతమంది కన్న తల్లి
ఎందు కిట్లు మారెనో?

అంటూ రాయలసీమ కన్నీటి పాటను "కోటి గొంతుల-కిన్నెర మీటుకొనుచు, కోటి గుండెల-కంజరి కొట్టుకొనుచు" వినిపిస్తారు విశ్వం

తరువాత రాయలసీమ లోని నదుల పేర్లతో ఇక్కడి రచయితలు కథా సంపుటులను వెలువరించారు. పి. రామకృష్ణా రెడ్డి గారు "పెన్నేటి కతలు", బత్తులప్రసాద్ గారు "సగిలేటి కథలు", ఉప్పరపాటి వెంకటేశులు గారు "చిత్రావతి కథలు", వేంపల్లి గంగాధర్ గారు "పాపాగ్ని కథలు" రచించారు.

అదనపు సమాచారం : @ObulreddyThavva garu
#Kadapa #Anantapur #Chittoor #Kurnool
@kkmohan73 @ranjanLC @BaghavanChicken @KadapaKing9999 @tuxnani @BeingMeir @KamalPremi2 @Chandu1302 @ramana_brf @gangadrimoinhar @doctor_csr @Mahendra_Tweetz @budugodu