1. Ülkemiz önemli bir ekonomik kriz içinde. Milli gelirimiz 2013’de 950 milyar ABD doları büyüklüğünde iken 2019 yılı ikinci çeyreğinde 722 milyar ABD dolarına geriledi. Türkiye ekonomisi üç çeyrek dönemdir daralıyor.
2. 2018 yılının son çeyreğinde yıllık olarak %2,8, 2019 yılının ilk çeyreğinde %2,4, ikinci çeyrekte ise %1,5 küçüldük. Büyümeye ilişkin öncü gösterge niteliğindeki PMI bir toparlanmaya işaret etse de son 17 aydır 50 seviyesinin altında yani daralma bölgesinde seyrediyor.
3.Büyümeyi ihracat ve kamu harcamalarındaki artış yukarı taşırken, tüketim ve yatırım harcamalarındaki düşüş aşağıya çekiyor. Özellikle yatırımlardaki daralma dikkat çekici boyutta. Büyümeye olumlu katkı veren kamu harcamalarının sürdürülebilirliği ise soru işareti.
4. Geçici tek seferlik kalemler hariç tutularak hesaplanan program tanımlı faiz dışı denge geçen yıl ilk 7 ayda 29 milyar TL açık verirken bu yıl açık 87,2 milyar TL tutarına ulaştı. Gelebilecek ilave yükler de düşünüldüğünde kamu maliyesinde önemli bir manevra alanı yok gibi.
5.Küresel ekonominin yavaşladığı bir ortamda ihracat performansının da aynı şekilde devam etmesi zor. Esasında ihracatımıza tutar olarak bakıldığında önemli bir artış görülmüyor. Yılın ilk 8 ayında ihracat geçen yıla göre sadece %2,6 arttı. İthalattaki daralma ise %16,4.
6. Dengelenme aslında ihracat artışından değil harcamalardaki azalışla yaşanan ithalattaki daralmadan kaynaklanıyor. İktisadi faaliyetteki daralma istihdam piyasasına da olumsuz yansıyor. İşsizlik oranı %14 ile 2009 krizindeki seviyesini aştı.
7.Sermaye kaçıyor, krediler azalıyor, sorunlu krediler artıyor. Yılın ilk yarısında net doğrudan , portföy ve diğer yatırımlardan oluşan sermaye girişi sadece 1,8 milyar$ tutarında gerçekleşti. Yılbaşından ağustos ayı sonuna kadar yabancıların portföy çıkışı ise 2 milyar$.
8.Kamu bankaları aracılığıyla kredi piyasası canlandırılmaya çalışılsa da ağustos sonu itibarıyla toplam kredilerin yıllık artış hızı kur etkisinden arındırıldığında sadece %1,1 oranında.
9. Yabancılar gibi yurtiçi yerleşiklerin de Türk lirasına güveni yok. Döviz mevduatında bir çözülme görülmüyor, yurtiçi yerleşikler döviz mevduatı ağustos sonu itibarıyla 189 milyar ABD doları seviyesinde seyrediyor ve toplam mevduat içindeki payı %50,5 oranında.
10. Krediler daralırken, takipteki alacaklar artıyor. Takipteki alacaklar ağustos ayında önceki yıla göre %55,7 arttı ve TGA oranı %4,7’ye yükseldi. Kamu bankalarının bilançolarında daha düşük görünmesine rağmen en büyük 7 bankanın yakın izlemedeki kredi oranı %11,3.
11.Kredileri dönmeyen bankaların kredi verme iştahı azalıyor. Borç döndürme dışında kredi talebi de yüksek değil. Firmalar zaten ağır bir borç yükü altında. Firma borçlarının milli gelire oranı yaklaşık %70 iken, bu borçların yarıdan fazlası döviz cinsinden.
12.Hanehalkı ise işini kaybetmiş, işi olanın da geliri yüksek enflasyonla erimiş. Enflasyon 2017’de %11,9, 2018’de %20,3 gerçekleşmiş, 2019’da ise zayıf talep ve azalan kur baskısıyla Ağustos’ta %15’e gerilemiştir.
13.Yaşamakta olduğumuz bu zor durum ekonomik saldırılardan ziyade geçmiş hataların bedelidir. Türkiye ekonomisinde yurtdışından finansman artar, krediler ve harcamalar coşar, cari işlemler açığı artar, ekonomi aşırı ısınır ve sonunda bu durum sürdürülemez noktaya gelir.
14.Dış finansman kesilir, döviz kuru artar, enflasyon zıplar, krediler daralır, harcamalar azalır, dış açık kapanır, ödeme güçlüğü yaşanır, sorunlu krediler artar.
15. Ne yazık ki ekonominin ısındığı, makro dengelerin bozulduğu, finansal istikrara yönelik risklerin arttığı dönemlerde politika yapıcılar ekonomiyi yavaşlatmak için frene yeterince basmaz, kötü günler için cephane ayrılmaz.
16.Kötü günler geldiğinde ise ekonomiyi desteklemek için para ve maliye politikalarında yeterince alan kalmaz. Döviz kuru arttığından enflasyon yükselmiş, hedeften uzaklaşılmış bu nedenle para politikasının faiz indirimi ile ekonomiyi desteklemesi zor görünür.
17.Zamansız ve ölçüsüz bir faiz indirimi döviz kuru ve beklentiler kanalıyla durumu daha da kötüleştirebilir. Maliye politikasına gelirsek ekonomi yavaşladığından zaten vergi gelirleri yavaşlamıştır, artan faizle faiz giderleri artmış ve bütçe dengesi bozulmuştur.
18. Makro ihtiyati politikalar da çok işe yaramaz. Bu dönemlerde bankaların sorunlu kredileri arttığından, bankaların kredi verme iştahları azalır. Kredi talebi de azdır. Hane halkı işini kaybetmiş, artan fiyatlarla satın alma gücü erimiştir.
19. Firmalar da zaten önemli borç yükü ile karşı karşıya olduklarından, boş kapasiteleri olduğundan, önlerini göremediklerinden ve gelecekteki kar beklentileri düşük olduğundan yeniden borçlanarak yatırım yapmak istemezler.
20. Politika yapıcılar şu anda krizden çıkış için para, maliye, makro ihtiyati politikalar ve kamu bankalarıyla kredileri, harcamaları artırmaya çalışmaktadır. Kısa dönemli talep politikaları ile soruna çözüm arıyorlar.
21.Bu dönemde esasında para ve maliye politikalarının fiyat istikrarına odaklanması öngörülebilirliği artırmak ve güven tesisi için şarttır. Ayrıca verimsiz firmaları kredilerle yaşatmaktansa hızlı bir şekilde tasfiyesi yeniden çıkışı destekleyecektir.
22.Banka bilançolarında sorunlu krediler ihtiyatlı bir şekilde sınıflandırılmalı, gerekli karşılıklar ayrılmalı, varsa sermaye açığı karşılanmalıdır. Sektör bilançolarına güven artırılmalıdır.
23.Krizden çıkış için gerekli olan güven ortamına sadece ekonomi politikalarıyla ulaşılamaz. Barış, istikrar ve güveni artırır. Özgürlük ve adalet olmadan da barış olmaz. Güçlü kurumlar ve iyi yönetişim demokrasini güçlendirir. Milletin bekası özgürlük ve adaletle korunur.
@threadreaderapp unroll
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
