Thread by @LvdSt

Stikstofdraadje. Ik heb de afgelopen dagen geprobeerd wijs te worden uit de verschillen in cijfers tussen het Mesdagfonds en het RIVM. Inmiddels denk ik iets van een totaalperspectief te hebben (al is het razend ingewikkeld voor een leek als ik). (1/31)

De discussie spitste zich na de presentatie van het Mesdagfonds toe op het meerekenen van watergebieden als de Waddenzee. Logisch: dat verschil was direct heel zichtbaar. En het leek in lijn met het feit dat het Mesdagfonds op veel meer stikstof vanuit scheepvaart uitkwam. (2/31)

Uit de bestanden van het Mesdagfonds blijkt dat zelfs de Doggersbank is meegerekend, meer dan 200 km uit de kust vanaf Den Helder. Tevens het grootste Natura2000-gebied van Nederland. Toch vertekent dat het beeld minder dan je zou denken. (3/31)

Meer dan 10 procent van de rekenpunten staat op de Doggersbank. De invloed van landbouw is daar natuurlijk relatief erg klein. Maar de totale depositie is ook veel lager dan op het vasteland. Uiteindelijk bepaalt de Doggersbank daardoor 'slechts' 2% van het eindplaatje. (4/31)

Alles bij elkaar tikt het aantal rekenpunten in grote watergebieden - ongeveer de helft van het totaal - natuurlijk wel flink aan. Maar het verklaart lang niet het enorme verschil tussen de 45 procent van het RIVM en de 25 procent van het Mesdagfonds. (5/31)

Waar ik na bestudering van de Mesdag-bestanden mee bleef zitten is dat het Mesdagfonds enorm veel ammoniakdepositie aan verkeer en scheepvaart toerekent. De ammoniakdepositie is bij het Mesdagfonds ongeveer tien keer zo groot als de depositie van stikstofoxiden. (6/31)

Bij het RIVM is die verhouding over de gehele depositie ongeveer 1 staat tot 3. Bovendien stoten verbrandingsmotoren vooral NOx uit, waardoor zo'n hoge ammoniakdepositie vanuit verkeer niet meteen logisch lijkt. (7/31)

Het puzzelstukje dat dit verschil verklaart, kon ik niet vinden. Maar het persbericht van het Mesdagfonds lijkt een hoop te verklaren. Mogelijk is een deel van de NOx-depositie vanuit verkeer ammoniak geworden. (8/31)

boerenbusiness.nl/downloads/best…

Ammoniak heeft een grotere impact op natuur dan NOx. Bovendien slaat een groter deel dichtbij de bron neer (en waait er dus ook minder naar het buitenland). Daardoor kan het zijn dat het aandeel van verkeer/scheepvaart flink is overschat. (9/31)

Als dat klopt, ligt het dus voor de hand dat andere categorieën een groter aandeel in de stikstoftaart hebben dan dat het Mesdagfonds presenteerde. Ze gaan het nu opnieuw doorrekenen. Ik weet niet of dat met of zonder de grote watergebieden gebeurt. (10/31)

Zonder watergebieden verwacht ik dat ze rond de 41 procent aan landbouw uitkomen, met watergebieden zal het landbouwaandeel nog wat lager liggen. Het percentage van 41 procent ben ik inmiddels een paar keer tegengekomen en ik kom er zelf ook bij uit. (11/31)

Wat dat betreft is dit een interessant en openbaar document: de stikstofverdeling per Natura2000-gebied. Als ik het gewogen gemiddelde neem van al die verdelingen per gebied, doemt dus die 41 procent aan depositie vanuit de landbouw op. (12/31)

aerius.nl/nl/file/Opbouw…

Daarbij heb ik voor elk gebied de gemiddelde depositie vermenigvuldigd met het aantal stikstofgevoelige hectares. De uitkomst vormt een soort wegingsfactor per gebied. In feite reken je zo terug naar een raster met één meetpunt per hectare. (13/31)

Ik heb vanuit het RIVM begrepen dat zij via een meer verfijnde rekenmethode ook op 41 procent uitkomen, in plaats van de eerder genoemde 45 procent. Zou je toch grote watergebieden meerekenen, dan zou het percentage landbouw waarschijnlijk nog wat lager liggen. (14/31)

Maar nu de crux: volgens mij is het niet eens zo interessant of het nou 25, 33, 41 of 45 procent landbouw is. Het is namelijk per definitie het resultaat van een subjectieve optelsom van allerlei gebieden. (15/31)

Je kunt daarbij altijd discussiëren over wat je wel en niet meerekent, en hoe zwaar. De Doggersbank? De Waddenzee? Bij het RIVM zou je kunnen zeggen dat de Veluwe voor ongeveer eenderde meetelt. Is dat dan niet erg zwaar? (16/31)

De verschillen tussen de Groote Peel (50 procent landbouw, 38 procent buitenland en verder wat sprokkelwerk) en een duingebied als Meijendel (18 procent landbouw, 10 procent verkeer, 38 procent buitenland, 14 procent zee) vragen om een andere aanpak. (17/31)

Maar hoe precies is nogal ingewikkeld; dat maakt zowel het RIVM als het Mesdagfonds duidelijk. "De depositie op natuurgebieden wordt veroorzaakt door heel veel bedrijven. Die allemaal een (heel) klein beetje doen", zei @GRotgers. En dat is de essentie. (18/31)

@GRotgers Dit plaatje van het RIVM sluit daarop aan. Het geeft aardig weer hoe ver een groot deel van de stikstof 'wegwaait'. Bij de uitstoot van NOx is meer dan de helft(!) na 250 kilometer nog onderweg. Dat wil zeggen: als de uitstoothoogte vijf meter is. (19/31)

@GRotgers Bij een schoorsteen van een industriebedrijf is de hoeveelheid NOx die dichtbij de bron neerslaat zelfs nog kleiner. Vandaar dat zelfs de Hoogovens uiteindelijk hooguit een paar procent bijdragen aan de depositie op de dichtstbijzijnde duingebieden. (20/31)

@GRotgers De Hoogovens hebben echter wel op álle natuurgebieden in Nederland een beperkt effect. En ook ver daarbuiten: gebieden in Duitsland, Denemarken, Polen, wellicht zelfs Rusland: ze zullen allemaal een piepklein beetje stikstof uit de Hoogovens ontvangen. (21/31)

@GRotgers In de grafiek van het RIVM is al te zien dat ammoniak sneller neerslaat. Al is dat maar relatief. Bij een ammoniakuitstoot op vijf meter hoogte komt ongeveer 7,7 procent binnen een kilometer van de bron terecht. Dat is nog steeds niet heel erg veel. (22/31)

@GRotgers Het hardnekkige beeld dat bij landbouw een groot deel van de uitstoot dichtbij neerslaat, klopt dus niet echt. Wel slaat er relatief méér dichtbij neer dan bij industrie of verkeer. Maar is het saneren van een melkveebedrijf een wondermiddel? Niet echt dus. (23/31)

@GRotgers Tegelijkertijd heeft ook zo'n melkveehouderij dus een (minieme) invloed op heel veel natuurgebieden. Het Mesdagfonds gaf terecht aan: bij een melkveehouderij pal naast een natuurgebied helpt saneren op de dichtstbijzijnde plek net vijf procent. (24/31)

@GRotgers Dat is meestal nog een stuk meer dan een middelgrote fabriek, maar boeren uitkopen is dus geen wondermiddel. Eigenlijk helpt het alleen als over de hele linie (in én buiten Nederland en vanuit álle sectoren) de uitstoot van stikstof omlaag gaat. (25/31)

@GRotgers Daarbij is de rol van de landbouw een lastige. Want in totaal is de landbouw de grootste beïnvloedbare stikstofbron. Maar elke individuele veehouderij is maar een piepkleine. Daarbij zijn dus grote investeringen nodig voor een heel klein beetje stikstofwinst. (26/31)

@GRotgers Tot slot nog het door Mesdagfonds en agrarische sector vaak aangehaalde argument dat de kritische depositiewaarde (KDW) in veel gebieden onhaalbaar is, zelfs als we het hele land leeg zouden vegen. (27/31)

@GRotgers Dat is volgens mij juist, maar de vraag is of we de KDW dan niet wat al te belangrijk maken. Volgens mij zegt er nu namelijk niemand dat we volgend jaar of over tien jaar de KDW gehaald moeten hebben. Wél zegt men dat de stikstofdepositie omlaag moet. (28/31)

@GRotgers Het PBL waarschuwde laatst al in een rapport om het halen van de KDW (vaak inderdaad niet realistisch) geen doel op zich te maken. Het doel is om de biodiversiteit in stand te houden, en daar zijn ook andere mogelijkheden voor dan alleen stikstofreductie. (29/31)

@GRotgers Het zou misschien wel helpen als duidelijk wordt uitgesproken dat die KDW geen doel op zich is. Want nu snap ik de reflex vanuit de landbouw wel: 'als de KDW toch niet haalbaar is, zullen er altijd weer extra maatregelen worden geëist.' (30/31)

@GRotgers Al met al zitten de verschillen tussen RIVM en Mesdagfonds dus niet eens zo zeer in de feiten, maar meer in de uitleg en interpretatie daarvan. Ik hoop voor iedereen die het aangaat dat partijen nu kunnen overgaan tot zinnige beleidskeuzes. Want dat wordt hoog tijd. (31/31)