Thread by @The_Lion_10_

किल्ले रायगडावरील गंगासागर तलाव!

इ.स. १६७२ मधल्या श्रावण महिन्यातील सोमवार होता तो. उषःकाल चा समय. दाट धुक्यामुळें पाच-सहा हातावरचा माणूस ही दिसत न्हवता.

#धागा

१/२५

राजप्रसादातील दुसऱ्या महालातील मुदपाकखान्यातुन जात्याची घरघर ऐकू येत होती. प्रमुख स्वयंपाकीन बाईंनी राजघराण्याच्या आजच्या न्याहारीचा आणि भोजनाचा बेत शिवराज्ञी सोयराबाईसाहेबांकडून काल रात्रीच विचारून घेतला होता.

२/२५

दूरवरून कोळिंब तलावातून आणलेल्या पाण्याचे हंडे, राजमहालालगतच्या दगडी हौदात रिते केले जात होते तसेच स्वयंपाकघरातील झोळमठात ओतले जात होते. राजप्रसादासाठी नित्यनेमाने लागणाऱ्या पाण्याची व्यवस्था तशी दूरच पडत होती.

३/२५

#हत्ती_तलाव गडावरील जनावरे आणि माणसं ह्यांच्या स्नानासाठी राखीव होते तर #कुशावर्त_तलाव ब्राह्मण स्नानासाठी आणि पर्वकाळ धार्मिक स्नानासाठी योजले होते. राजवाड्याजवळ एखादा पाण्याचा जलाशय असावा अशी इच्छा शिवरायांच्या मनात रायगडावर आल्यापासून होती.

४/२५

राजप्रसादाच्या वायव्येकडील कोपरा, मोकळा होता आणि म्हणूनच दोन्ही स्तंभासमोरील मोकळ्या जागेतील बखळीत एक भव्य मजबूत खोल तलाव निर्मितीची आज्ञा शिवरायांनी हिरोजी इंदुलकर काकांना दिली.

५/२५

बेलदार आणि पाथरवटांचा एक जमाव गेले काही दिवस खोदकाम करीत होता. सुमारे तीन पुरुष खोल खणूनही अजून ओल सापडत न्हवती. खणतीत शुद्ध दगडाचे कपचे निघत होते.

६/२५

नेमकी आज महाराजांना गर्गमुहूर्तावर जाग आली होती. उठून प्रातःविधी, स्नान वगैरे आवरून सेवेकारांच्या सहाय्याने पांढरा शुभ्र कपडे घालून ईशान्येस असलेल्या देवघरात देवदर्शनासाठी गेले.

७/२५

शिवरायांनी देवघरात प्रवेश करताच बाळंभट्टानी महाराजांना प्रणाम करून कपाळी त्रिपुंड रेखाटले, हातावर तीर्थ देऊन आजचे पंचांग संगितले. महाराज देवघरातून पुढे शिर्काईदेवीच्या दर्शनाला निघाले आणि चालत चालत त्या दोन स्तंभाजवळ पोहोचताच,

८/२५

तिथे मोरोपंत, अनाजीपंत, प्रभाकरभट्ट, बाळाजी आवजी आदी मान्यवर राजदर्शनासाठी तिथे येऊन पोहोचले. महाराजांना पाहून त्रिवार मुजरे केले.

९/२५

स्तंभावरून खाली पाहताच खोदकाम करणारे कामगार महाराजांना पाहून थांबले. " वडारी मेहत्तर " म्हणजे वडाऱ्यांचा प्रमुख, महाराजांना पाहून पटापट वर आला, महाराजांना मुजरा केला आणि पाच पाऊलं मागे सरला.

१०/२५

त्यास महाराजांनी विचारले, " काय पिराजी! अरे पाण्याचा ठाव मिळतो का नाही? पिराजीचा नकार पाहून महाराज नाराज झाले.
समस्त पंतमंडळींकडे पाहून महाराज म्हणाले, " पंत हो! राजघराण्याच्या पाणीपुरवठ्या अभावी गड सोडावा लागतो की काय?

११/२५

महाराजांचे ते उदगार ऐकून सारेजण स्तब्ध झाले. इतक्यात, गडाच्या ईशान्य दिशेस पसरलेल्या धुक्यामुळें त्या दिशेला एक ठराविक अंतरापलिकडे काही दिसत न्हवते. अचानक दुरवरून एखादी पोलादी कांब खडकावर उभी आपटल्यामुळे दण - दण असा आवाज ऐकू येऊ लागला.

१२/२५

हा हा म्हणता तो आवाज बाजारपेठेतील राजपथावरन येत असल्याचे सर्वांना ज्ञात झाले.
इतक्यात आवाज होळीच्या माळावर उमटू लागला. जमलेला सारा समुदाय डोळे विस्फारून आणि कान टवकारून एका अनामिक भीतीने आवाजाच्या दिशेने पाहत होता.

१३/२५

तो खणखणाट आणि दणदणाट आई शिरकाई देवीच्या मंदिरामगिल बाजूस येऊन पोहीचला, आणि धुक्याचा पडदा चिरत एक धिप्पाड योगी शिवरायांच्या समोर येऊन थांबला. त्याच्या मस्तकावरील जटा विखरून खांद्यावर रुळत होत्या.
गळ्यात रुद्राक्षाच्या माळ रुळत होत्या.

१४/२५

त्याच्य सव्य हाती सहा हात उंच त्रिशूळ लखलखत होते. एकंदरीत त्या योग्याचे येणे भयप्रद पण शुभकारक होते.
त्या योग्याने महाराजांना विचारले, राजा, कसली चिंता करत आहात?

१५/२५

शिवराय उत्तरले: महाराज प्रणाम असो. मी ह्या डोंगरावर राजधानी निर्मितीचा संकल्प सोडला आहे. पण भगवन! राजघराण्यासाठी जवळ पुरेसा पाण्याचा साठा नाही.
मी गडावरील सऱ्यांची चिंता प्रथम वाहिली.

१६/२५

त्यांच्या मनाप्रमाणे पाणवठे निर्माण करून दिले, पण आता माझी चिंता मणी दाटली आहे. म्हणून गेले काही दिवस ह्या खालील बखळीत पाण्याचा ठाव घेत आहे; पण नाही पाणी मिळायलाच मार्ग नाही.
त्या योग्याने त्रिशूळ उंचावला आणि गरजला, " अरे राजन! मन चंगा तो कठवट मे गंगा! "

१७/२५

आणि तो दण दण पावले टाकीत खण खण त्रिशूळ आपटत ज्या ठिकाणी तलाव निर्मितीचे काम चालू होते त्याठिकाणी जाऊन पोहोचला.
त्रिशूळ उंचावून प्रचंड ताकदीनिशी खालील खडकावर मारला. धरणी दुभंगवून कोण जाणे तो त्रिशूळ किती खोलवर गेला.

१८/२५

त्या त्रिशूळाची वर राहिलेली तीन पाती काही काळ थरथरत होती. आणि हा हा म्हणता त्रिशूळाच्या मुळाशी ओलावा दिसू लागला. निमिषाधार्थ पाणी पाझरू लागले आणि त्याच आवेशाने त्या योग्याने तो त्रिशूळ खेचून काढला.

१९/२५

आपली दमदार पावले टाकीत तो शिवरयांसमोर आला आणि परत गरजला, " राजा! अरे मन चंगा तो कठवट मे गंगा! "
आणि जसा आला तसाच धुक्याच्या पडदा चिरत इशान्यदिशेकडे निघून गेला.

२०/२५

क्षणातच त्या बखळीत पाण्याचा थर जमा झाला होता, चमचमणारे पाणी उतारणीकडे वाहत होते. भानावर आलेल्या राजांनी ते पाहिले आणि सोबत असलेल्या हुजऱ्याना त्या योग्याला घेऊन यायला चहुदिशेस पाठवले आणि मंत्रीमंडळासोबत घडलेल्या घटनेबद्दल चर्चा करू लागले.

२१/२५

मंत्रिमंडळ मात्र जे घडलं ते सत्य की अभास ह्याच संभ्रमात होते. परंतु खाली वाहणारे पाणी, हे सत्य ते नाकारू शकत न्हवते.
त्या योग्याचा पत्ता कुणालाच सापडला नाही, अश्या व्यक्तीची गडावर आल्याची नोंद ही न्हवती. महाराज खिन्न झाले.

२२/२५

प्रभाकरभट्ट, मोरोपंत आणि अनाजी ह्यांची काहीतरी कुजबुज झाली. प्रभाकरभट्टांनी आजचे पंचांग आठवले. हाताच्या दाही बोटांवर काही आकडेमोड केली आणि शिवरायांना म्हणाले आज " घबाडषष्टी ". ह्या मुहूर्तावर अनायासे द्रव्य प्राप्त होते. इच्छा पूर्ण होतात.

२३/२५

महाराज आता वेळ वाया घालवू नका, तो योगी आता तुम्हाला सापडणार नाही, कारण तो ' शिव ' ह्या शिवासाठी स्वर्गलोकीची पवित्रगंगा भूतलावर रायगडावर आणण्यासाठी आला होता. या संकल्पित राजधानी किल्ले राजगडावर तुमच्यामुळे आम्हास शिवदर्शन - जगदीश्वर दर्शन घडले. आम्ही धान्य झालो.

२४/२५

महाराजांनी जमलेल्या लोकांना सांगितले की आजपासून ह्या जलाशयास " गंगासागर " असे संबोधने आणि जवळ असलेल्या हिरोजी इंदुलकर काकांना त्या जलाशयास अभेद्य बांधकाम करण्यास सांगितले.

संदर्भ: किल्ले रायगड कथा पंचविसी - गुरुवर्य श्री अप्पा परब

२५/२५

#जय_शिवराय
#आतुरता_शंभुजन्मोत्सवाची