Enfeksiyon geçirdikten sonra mı daha etkin bağışıklık oluşur, yoksa aşıyla mı?
* Bir örnek: kızamık enfeksiyonu geçirenlerde oluşan bağışıklık, kızamık aşısının oluşturduğundan daha güçlü ve hayat boyudur. Ancak; enfeksiyonun zatürre, ensefalit ve ölüm riski de yüksektir.
* Ancak birçok aşı, patojenlerce oluşturulan enfeksiyonun sağladığı bağışıklıktan daha güçlü bağışıklık oluşturur.
* Mesela tetanoz; bakterinin azıcık toksini ağır hastalığa neden olur, ancak uzun süreli bağışıklık oluşturmaz. Aşıda ise inaktive tetanoz toksini yıllarca korur.
* Diğer bir örnek; H. İnfluenza. Menenjit, zatürre, sepsis gibi ağır tablolara yol açar. Ama bu bakterinin dış yüzeyi şeker yapıda bir katmanla kaplı olduğu için enfeksiyon durumunda zayıf antikor yanıtı gelişir. Aşıda ise bu engel aşılarak güçlü ve uzun bir koruyuculuk sağlanır.
• Evet. Etkili bir antiviral. Bu sıtma ilacı değil, karıştırmayalım. İlk gün 8+8 şeklinde uygulanır. Kalp krizine neden olmaz. Sadece karaciğer enzimlerini ve üreyi bir miktar yükseltir (geçici).
* Vitamin kullanayım mı?
• Sağlıklı besleniyorsanız gerek yok. Sonbahar- Kış gibi güneşsiz mevsimlerde D vitamini eksikliği olabilir. D vitamini eksikliğinin hastalığı ağırlaştırdığına dair yayın var. Doktorunuza danışarak idame D vitamini alabilirsiniz.
* Hidroksiklorokin kullanayım mı?
• Sıtma ilacı olan bu. Salgının başında etkili olduğu söylendi. Sonradan birçok yayında etkili olmadığı, hatta azitromisinle kullanıldığında zararlı olabileceği belirtildi. Bildiğim kadarıyla ülkemizde de bu konuda halen yürüyen çalışma var.
* Bunlar Covid 19 geçiren hastaların bir kısmının şikayetleri, çok nadir değil. Peki neden?
Covid geçirdikten sonra, belirtilerin bir kısmı devam ediyor. Bu sürece kronik hastalığa benzer anlamda #LongCovid deniyor.
Longcovid’in bileşenlerinden biri de; beyin sisi (brain fog) denilen bilişşel değişiklikler.
Beyin sisinde; hafıza kaybı, konsantrasyon bozukluğu, ellerde titreme, kelimeleri anlayamama, baş dönmesi, sersemlik, bilinç bulanıklığı gibi şikayetler oluyor. Biraz demans’a, yani yaşlılığa bağlı bunamaya benziyor.
Nobel kimya ödülü #CRISPRCas9 teknolojisini bulan Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna’ya verildi. Ülkemizde çok konuşulmadı ama gelecekte birçok şeyi değiştirme potansiyeli olan müthiş bir buluş.
- Bu teknoloji sayesinde, genetik geçişli hastalıklar tarih olabilir.