Aşı mı, doğal enfeksiyon geçirmek mi daha koruyucu bağışıklık oluşturur?
* Bazı enfeksiyonları geçirmek daha güçlü-uzun bağışıklık oluşturur. Mesela kabakulak; ama sizin kısır olmanıza neden olabilir.
* Genel olarak aşıların oluşturduğu koruyuculuk daha uzun ve güvenlidir.
* Ben genç ve sağlıklıyım, zaten risk grubunda değilim, Covid olsam da bir şey olmaz, niye aşı olayım diyebilirsiniz.
Öyle değil işte, kimin nasıl geçireceği tam öngörülemiyor. Örn; hastaneye yatırılan; 18-34 yaş aralığında 3000 kişinin %20’si yoğun bakımlık olmuş ve %3’ü ölmüş.
* Bu çalışmada gençlerin çoğu riskli grupta olsa da, hiçbir hastalığı olmayan gençlerde de ağır geçiren nadir değil.
* Covid geçirenlerin büyük çoğunluğunda, yorgunluk, bitkinlik, baş dönmesi, bilişsel bozukluklar gibi aylar süren ve gençlerde de olan etkileri de unutmayalım.
* Enfeksiyonun şiddetine göre de oluşan bağışıklık süresi değişiyor.
* Aşıda ise herkeste aynı miktarda bağışıklık oluşur ve bu bağışıklık sizi ağır hastalıktan korur.
* Aşıyla olan bağışıklık süresinin enfeksiyonla oluşan kadar süreceği düşünülüyor (bence daha uzun 9-12 ay)
* Daha önce Covid geçirenler de yeniden aşı olacak gibi görünüyor.
* Aynı evde hepimiz pozitifiz. Maske takmamıza, ayrı odalarda izole olmamıza gerek var mı?
• Herkes pozitifse; maskeye de, ayrı odada izolasyona da gerek yok.
* Bizim apartmanda 7-8 Covid hastası var. Korkmalı mıyım?
• Korkmayın, tedbirli olun. Onlar evlerinden çıkamaz. Gidip onları ziyaret etmedikten sonra, riskiniz herkesle aynıdır. Açık pencere veya balkondan bulaşması mümkün değil.
* Covid oldum, evde tedavi görüyorum. Hangi durumda hastaneye gitmeliyim?
• Oksijen satürasyonunuz %92’nin altına düşerse, dudaklar-yüzde morarma olursa, inatçı kusma- ishal olursa, 38,5 üstü ateş olursa, şiddetli göğüs ağrısı veya uzuvlarda güç kaybı hissederseniz gidin.
Enfeksiyon geçirdikten sonra mı daha etkin bağışıklık oluşur, yoksa aşıyla mı?
* Bir örnek: kızamık enfeksiyonu geçirenlerde oluşan bağışıklık, kızamık aşısının oluşturduğundan daha güçlü ve hayat boyudur. Ancak; enfeksiyonun zatürre, ensefalit ve ölüm riski de yüksektir.
* Ancak birçok aşı, patojenlerce oluşturulan enfeksiyonun sağladığı bağışıklıktan daha güçlü bağışıklık oluşturur.
* Mesela tetanoz; bakterinin azıcık toksini ağır hastalığa neden olur, ancak uzun süreli bağışıklık oluşturmaz. Aşıda ise inaktive tetanoz toksini yıllarca korur.
* Diğer bir örnek; H. İnfluenza. Menenjit, zatürre, sepsis gibi ağır tablolara yol açar. Ama bu bakterinin dış yüzeyi şeker yapıda bir katmanla kaplı olduğu için enfeksiyon durumunda zayıf antikor yanıtı gelişir. Aşıda ise bu engel aşılarak güçlü ve uzun bir koruyuculuk sağlanır.
• Evet. Etkili bir antiviral. Bu sıtma ilacı değil, karıştırmayalım. İlk gün 8+8 şeklinde uygulanır. Kalp krizine neden olmaz. Sadece karaciğer enzimlerini ve üreyi bir miktar yükseltir (geçici).
* Vitamin kullanayım mı?
• Sağlıklı besleniyorsanız gerek yok. Sonbahar- Kış gibi güneşsiz mevsimlerde D vitamini eksikliği olabilir. D vitamini eksikliğinin hastalığı ağırlaştırdığına dair yayın var. Doktorunuza danışarak idame D vitamini alabilirsiniz.
* Hidroksiklorokin kullanayım mı?
• Sıtma ilacı olan bu. Salgının başında etkili olduğu söylendi. Sonradan birçok yayında etkili olmadığı, hatta azitromisinle kullanıldığında zararlı olabileceği belirtildi. Bildiğim kadarıyla ülkemizde de bu konuda halen yürüyen çalışma var.
* Bunlar Covid 19 geçiren hastaların bir kısmının şikayetleri, çok nadir değil. Peki neden?
Covid geçirdikten sonra, belirtilerin bir kısmı devam ediyor. Bu sürece kronik hastalığa benzer anlamda #LongCovid deniyor.
Longcovid’in bileşenlerinden biri de; beyin sisi (brain fog) denilen bilişşel değişiklikler.
Beyin sisinde; hafıza kaybı, konsantrasyon bozukluğu, ellerde titreme, kelimeleri anlayamama, baş dönmesi, sersemlik, bilinç bulanıklığı gibi şikayetler oluyor. Biraz demans’a, yani yaşlılığa bağlı bunamaya benziyor.