साधारण वीस एक वर्षांपूर्वी इंग्लंडच्या प्रिन्स चार्ल्सने अशी तक्रार केली होती की, हल्ली इंग्लंडमध्ये शेक्सपिअर फारसा वाचला जात नाही. प्रिन्स चार्ल्सचे हे विधान तसे धक्कादायकच म्हणायला हवं, कारण एकीकडे ब्रिटनचे भलेमोठे साम्राज्य आणि दुसरीकडे शेक्सपिअर यातून एकाची निवड करायची👇
झाल्यास; आम्ही एखादवेळेस साम्राज्यावर पाणी सोडू परंतु शेक्सपिअर कदापी सोडणार नाही अशा म्हणणाऱ्या ब्रिटिशांवर आज शब्दांचा साक्षात पंडित शेक्सपिअरला सोडण्याची वेळ येत असेल तर भारतातील शब्द पुजाऱ्यांची काय स्थिती असेल याबाबत मौन बाळगलेलच बर.पण ब्रिटिशांच्या या शेक्सपिअर प्रेमावरून👇
आपल्या एक गोष्ट नक्की लक्षात आली असेल की शब्दांच सामर्थ्य ते किती. जर तुम्ही 'गली बॉय' हा सिनेमा पाहिला असेल तर त्यातल्या अपना टाइम आयेगा या गाण्यातली एक ओळ आहे बघा 'ये शब्दोका ज्वाला मेरी बेढिया पिघलायेगा' म्हणजे अशी वज्रहून कठीण जोखड वितळविण्याची क्षमताही शब्दांमध्ये असते👇
एवढ्या लांब कशाला जायचं? आपले तुकोबारायाच म्हणतात की; आम्हा घरी धन शब्दांचीच रत्ने।शब्दांचीच वस्त्रे यत्ने करू।। बापरे केवढं ते शब्दांचं सामर्थ्य! आता मला असा प्रश्न पडतो की सगळ्या जगाला शब्दांचं हे सामर्थ्य कळालं पण आपलं बॉलिवूड नेहमीच अशा शब्दप्रभूंची उपेक्षा का करत राहिलं?👇
आज मी अशाच एका बॉलिवूडच्या शब्दप्रभु कम अभिनेता असलेल्या विजय मौर्य विषयी लिहिणार आहे.गेल्या वर्षी प्रदर्शीत झालेल्या गली बॉय या सिनेमामुळे विजय मौर्य या अवलियाविषयी मला कुतूहल निर्माण झाले होते.तसा त्याचा ब्लॅक फ्रायडे मधला हुबेहूब दाऊद इब्राहिम लक्षात होताच पण गली बॉय सिनेमात👇
"मेरे बॉयफ्रेंड से गुलुगुलु करेगी तो धोपटूइंगी ना मै उसको"हा संवाद आलिया भटच्या तोंडी चपखल बसवणारा विजय मौर्य एक लेखक म्हणून मनात कायमचंच घर करून गेला.केवळ हाच एक संवाद नाही तर आलीया,रणवीर,विजय वर्मा,सिद्धांत चतुर्वेदी या सर्वांच्या तोंडी जी रसाळ बंबैय्या भाषा आहे तिचा सर्वस्वी👇
कर्ता करविता विजय मौर्याच आहे. साधारण १९९३ पासून सत्यदेव दुबेंच्या तालमीत जायला सुरुवात करणारा हा माणूस पुढील सलग १५ वर्षे पृथ्वी थिएटर साठी केवळ नाटकच करत होता. यावरून एक गोष्ट समजते की अभिनय, नाटक, लिखाण हेच आपलं पॅशन असलं की प्रसिद्धीची फाजील पर्वा माणूस अजिबात करत नाही👇
आणि विजय मौर्याची आत्तापर्यंतची कारकीर्द पाहता ते लक्खपणे जाणवते.त्याला मोठ्या लांबीची भूमिका म्हणावी तशी मिळाली नसली तरी जे वाट्याला आलं त्याचं त्याने नेहमीच सोनं केलेलं दिसत.अगदी तुम्हारी सुलू मध्ये त्याने साकारलेला रेडिओ प्रेसेंटर आणि कवि पंकज बाघी असेल किंवा आत्ता गली👇
बॉयमध्ये साकारलेला मुख्य नायक मुरादचा मामा असेल तो प्रत्येक भूमिकेत लक्षात राहतो. आता हे झालं त्याच्या अभिनयाविषयी.पण त्याचा खरा पिंड हा चतुरस्त्र लेखकाचाच आहे हे त्याने गली बॉयच्या संवादावरून स्पष्टच केलं. त्याच्या एका मुलाखतीत तो म्हणतो की खरी बंबैय्या भाषा संवाद म्हणून👇
वापरणे हे मोठे आव्हान होते.कारण ही भाषा मुंबईच्या निर्मितीपासून म्हणचे १९६० सालापासून हळूहळू उत्क्रांत होत आलेली आहे. यात मराठी तर आहेच पण त्याचबरोबर उर्दू आहे,गुजराती आहे,खास हैदराबादी लहेजा आहे, कोंकणी आहे.व्हऱ्हाडी आहे अशा सगळ्याच भाषा आणि लहेजा यांनी बंबैय्या तयार झाली आहे👇
आणि आत्ताच्या कॉस्मोपोलिटन मुंबईत या भाषेचा अस्सल ढंग संवादात चपखल बसवणे हे तसे पाहता कठीणच काम होते.पण गिरण गावातल्या चाळीत जन्मलेला आणि वाढलेला विजय म्हणतो की लहानपणापासून मी ही भाषा जगत आलो आहे.अगदी विरार पासून धारावी आणि धारावी ते मलबार हिल पर्यंत मित्रमंडळी असल्याने या खास👇
भाषेला संवादरूपात मी उतरवू शकलो असं अगदी नम्रपणे तो कबूल करतो. त्याच्यातली हीच नम्रता, संशोधक वृत्ती,जबरदस्त सेन्स ऑफ ह्युमर त्याच्या प्रत्येक कामात प्रतिबिंबित झालेला दिसतो. आपले काही अनुभव असे असतात की,प्रत्यक्ष न पाहताही ते आपल्या हृदयात पक्के ठासून बसतात.👇
कलेच्या क्षेत्रात बालगंधर्व आणि राष्ट्रीय पातळीवर महात्मा गांधी तसेच नाही का! विजय मौर्य बाबतीतही माझे असेच झाले त्याच्या मोजक्याच कलाकृतींमुळे तो आता हृदयात पक्का ठासून बसला आहे. केवळ तेव्हढ्यासाठीच हा लेखनप्रपंच. @urfvijaymaurya
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
#खऱ्या_स्वातंत्र्याचे_शिल्पकार #JohnHowardGriffin
खऱ्या स्वातंत्र्याचे शिल्पकार या लेखमालेत काल आपण महात्मा बसवेश्वर यांच्या कार्याविषयी थोडक्यात माहिती घेतली.त्यातून असे लक्षात आले कि खरे स्वातंत्र्य म्हणजे केवळ परकीयांच्या जोखडातून मुक्तता असे नसून बऱ्याचदा स्वकीयांच्या👇
जोखडातून मुक्तता असाही त्याचा अर्थ होतो.आणि विशेष म्हणजे ह्या स्वातंत्र्याचा व्याप केवळ एका देशापुरता मर्यादित नसून तो विश्वव्यापी असा असतो. त्यामुळे मी आज अशाच एका खऱ्या स्वातंत्र्याच्या शिल्पकाराची गोष्ट सांगणार आहे.त्याच नाव आहे 'जॉन हॉवर्ड ग्रिफिन'.👇
मला ग्रिफिनची ओळख त्याचं 'ब्लॅक लाईक मी' हे पुस्तक वाचल्यावर झाली. आपल्या दलित साहित्यात मैलाचा दगड ठरलेलं शरण कुमार लिंबाळे यांचं अक्करमाशी जस आपल्या सर्वांगाला झिणझिण्या आणत अगदी तशाच झिणझिण्या ग्रिफिनच ब्लॅक लाईक मी वाचल्यावर येतात. मुळात जॉन ग्रिफिन हा एक अमेरिकन👇
नुकतंच व्हॅलरी स्टील हीच पॅरिस फॅशन हे पुस्तक वाचण्यात आलं.मूळची अमेरिकन असलेली ही लेखिका पॅरिस आणि फ्रांसबद्दल लिहिताना तिच्या नागरिकत्वाबाबत आपला सपशेल गोंधळ उडावा इतक्या सराईतपणे फ्रान्सच्या अंतरंगात शिरते.पुस्तकाचं शीर्षक पाहता प्रथमदर्शनी आपला असा (गैर)समज होण्याची शक्यता👇
आहे की; या पुस्तकात सरधोपटपणे केवळ फॅशन या विषयावर काथ्याकूट केला असेल. पण या समजाला फाटा देत लेखिकेने सुमारे ५०० वर्षांच्या कपड्यांच्या फॅशन्समधून फ्रांसचा सांस्कृतिक इतिहास अलगदपणे उलगडत नेला आहे. खरं तर मला ही कल्पनाच खूप महत्वाची आणि समर्पकही वाटली. कारण बघा ना कपड्यांच्या👇
फॅशन्स जसजशा बदलत गेल्या, त्या बदलांना बारकाईने टिपून पुन्हा त्याच्याच सहाय्याने एखाद्या राष्ट्राचा सांस्कृतिक इतिहासाचा सबंध पट जगासमोर मांडणं. Alison Lurie हीच The Language Of Clothes हे तसं याच धाटणीच असलं तरी त्यातून ऐतिहासिक दृष्टिकोनापेक्षा मानसिक दृष्टिकोन जास्त झिरपतो.👇
साधारण २०१५ च्या आसपास मी माझे ट्विटर अकाउंट उघडले होते. पण फेसबुक चा जोर जरा जास्त होता म्हणून ट्विटरकडे फारसे फिरकणे होत न्हवते. अगदी मागच्या वर्षापर्यंत ट्विटर मी गांभीर्याने घेत नव्हतो. परंतु मागील वर्ष अखेरीस ट्विटर वर बरेच मटणप्रेमी, साहेबाप्रेमी, काही चळवळे कार्यकर्ते,👇
खास ट्रोलर यांची मांदियाळीच दिसली. आणि त्यात विशेष म्हणजे हि सगळी मराठी मंडळी. त्यामुळे आपलेपणा जाणवला. त्यातल्या अनेक जणांशी वैयक्तिक संपर्कही झाला. काहीजण प्रत्यक्ष भेटलेही. पण खास ट्विट करायला अशी सवड होत नव्हती. मनातून इच्छा खूप असायची पण ट्विटर कसं वापरायचं याबद्दलच घोर👇
अज्ञान आणि वेळेची मारामार या धबडग्यात कधी व्यक्त होण्याची संधी मिळालीच नाही. पण माझा मित्र @Digvijay_004 याने मला बरेच प्रोत्साहन दिले. ट्विटर चे बारकावे समजावून सांगितले. दिग्विजयच्या प्रोत्साहनामुळेच मी आज लिहू शकलो,व्यक्त होऊ शकलो. आणि विशेष म्हणजे ना भूतो ना भविष्यती!👇
आज मी गांधींच्या राजकारण प्रवेशाबाबत थोडं विवेचन करणार आहे, इ.स. १९१५ साली गांधीजींचा भारतात प्रवेश झाला. आणि मग विविध आंदोलने, चळवळी, उपोषणे, निवडणुका या सगळ्या खटाटोपानंतर गांधींनी भारताला स्वातंत्र्य मिळवून दिले.👇
हे आपल्याला अगदी तोंडपाठ असते. पण त्याच्या खोलात जाण्याचा किंवा त्याच्यामागचा कार्यकारणभाव समजावून घेण्याचा आपण कधीच प्रयत्न करत नाही. जे गांधी साध्या झुरळाला घाबरायचे, अंधाराला घाबरायचे त्या गांधींनी इंग्रजांपुढे काठी रोवून उभे राहण्याचे धैर्य कुठून आणले असेल?👇
बरं भारतात येण्याआधी गांधीजींची जीवनशैली तपासू जाता आपल्याला गांधी कायद्याचे विद्यार्थी कमी आणि अध्यात्मिक धर्मगुरूच जास्त वाटतात. कारण सातत्याने विविध धर्मग्रंथांचा अभ्यास करणे, प्युरिटन संप्रदायाच्या सभेला न चुकता उपस्थित राहणे,अगदी पॅरिसला जाऊन तिथल्या भव्य चर्चेस मध्ये 👇