Thread by @selcuksalih

Batı kökenli her sosyolojik/politik terimin Türkiye'de aynen Batı'daki anlamda kullanılamayacağını dün @dilekzaptcioglu dile getirmişti. Ben bu doğru fikrin dün değil de neden bugün daha fazla alıcı bulduğuna değinmek istiyorum, zira yeni dönemle alakalı olduğunu düşünüyorum.. >>

Şimdi İslamcılar bile "o-izm, bu-izm" (ille de "emperyalizm") terimlerini mal bulmuş mağribi gibi bol bol kullanıyorlar ama 1970'lerde bu tip terimleri Türkiye'de sadece "Solcu Abiler" kullanırdı ve "Türkiye kapitalist mi yarı-feodal bir ülke" tartışmaları yapılırdı...

Gerçi ara tonlar da vardı, ama "Türkiye yarı-sömürge, yarı-feodal bir ülkedir" diyenler, o zamanlar Dünyada "Yeni Sol" diye adlandırılan Çin Kültür Devrimi hayranı Vietnam Savaşı karşıtı "68'liler"di ve Sovyet tipi "bürokrat" Doğu Berlin (TKP) Nomenklaturasından farklıydılar...

O dönemde kapitalist sistem -Vietnam savaşı yenilgisi ile birlikte- ilk kez Altın Endeksi'nden kopmuş, "Batı gibi olmak ideali" ilk kez cidden sallanmış, petrol kriziyle Suudi/Rabıta ihvancılığı harlanmış, Türkiye'deki şubesi kadayıflı "Milli Görüş" dandikizmi yeni parlamıştı...

O dönemde Türkiye'de nisbeten yeni arz-ı endam etmiş "Dokuz Işık" (Milliyetçilerin ideolojik manifestosu olmak iddiasındaydı) ve "Milli Görüş"ün (Türk İhvancılığının ideolojisi), ne kadar yüzeysel, ilkel ve çalakalem yazılmış şeyler oldoğu görülüyordu...

O dönemde Batı'da icad edilmiş olan ve Sol tarafından benimsenmiş terimlerin aynen Türkiye'ye uygulanması ve o terimler şablonlarına sığdırılmaya çalışılması garip duruyorduysa, (Milliyetçi/İslamcı) ideolojik Sağ'ın inanılmaz sığlığı ve yetersizliği daha garip duruyordu...

Milliyetçiler/İslamcılar dahil tüm Türk Sağı'nın Batı'dan ve Dünyadan aldıkları bunca desteğe, ellerinin altındaki onca paraya, dergiye, gazeteye, medyaya, islami cemaat tipi kafa ütüleme mekanizmalarına sahip olmalarına rağmen, ülkeye has terim/fikir üretememeleri "ilginç"tir...

Bırakın 68'lileri ve ardıllarını, bürokratik beton tipi Doğu-Berlin Türk komünizmi, Türk Sağının 60 yıllık imkanlarının çeyreğine sahip olsaydı ve Sağcılar gibi rahat bırakılıp desteklenselerdi, ülke hakkında çok daha otantik terimler ve tarifler bulabilirlerdi...

Günümüzde Sağ'da (Milliyetçiler/İslamcılar, neoliberal Yeni Sağ vd.) fikir anlamında ot bile bitmiyor. Ama Sol'dan geriye -ezile ezile- pek bir şey kalmamış olsa da, hâlâ fikir üretebildiğini ve bunu, şimdilik "evrensel Batılı terimler"e yaslanmasına borçlu olduğunu görüyoruz...

Gerçi aklı başında hiç bir Solcu hâlâ "Türkiye yarı-feodaldir" falan demiyor, zira "Feodalizm" denen terimin sadece Avrupa'daki bir formata tekabül ettiğini artık biliyor, "emperyalizm" terimini de, sonradan görme milliyetçiler/islamcılar daha çok kullanıyor...

Sadece bu beylik terimler değil, esasen Solcuların enternasyonalleştirdiği birçok terimin, artık her ülkeye uymadığı çok daha kolay anlaşılıyor, zira kapitalist sistem bozuldukça, tektipleştirici özelliklerini -internete rağmen- yitiriyor ve yitirecek...

Dünyanın her köşesini Batı'da tarif edilmiş terimler şablonuna dökmek, 1970'lerin ortasına kadar "iyi işleyen modern kapitalizm" ve onun aynı modernleşme kalıplarını/terimlerini kullanan Sol tarafından bile tam anlamıyla başarılamamıştı. Mesela Çin'de...

Çin Komünist Partisi, kurulduğu günden itibaren Sovyetlerin şablonlarıyla sorunluydu ve sonra "Maoculuğu" icad etti. Mao'nun yazıları, format anlamında bile, Batı'daki komünistlerin yazdıklarından farklıydı ve eski Çin'e de yaslanıyordu, mesela "Yüz Çiçek Açsın" kampanyası vd...

Çinliler, kendi ülkelerini değerlendirirken, Sovyetlerden farklı terimler kullandılar ve daha sonra kireçlenip tıkanan Sovyet Nomenklatura'sından daha uzun ömürlü olabildiler.
Çok kutuplu bir Dünyaya doğru giderken, eski terimlerin/şablonların terkedilmesi, doğal bir sonuçtur...

Ama henüz çok da doğal olmayan yan, bu yeniliklerin ve sistemin parçalanma aşamasında da yeni yerel terimleri/izahları yapacak olanların hâlâ modern Sol kökenliler olmasıdır, yani çok gelenekçi yerli milli olduğu iddiasındakilerin hafzalasının bu işlere kesinlikle basmamasıdır...

Türkiye, Doğu ile Batı arasındaki Orta Bölge'nin en önemli üçbuçuk ülkesinden biri olarak (diğerleri Rusya, İran ve belki Mısır), entelektüel anlamda bunların hepsinden daha geri bir yer malesef, ama kendi terimlerini/tariflerini oluşturabilecek potansiyele ve yeteneğe sahip...

"Postkapitalist" dediğim (ama 2012'den beri bu terimin bir gün terkedilip, yerine buralara has yeni bir terimin kullanılacağını yazdığım) geçiş dönemin özelliği, sistemin 1970'lerde zirveye ulaşmış tektip terimler şirazesinin DE artık iyice kayıp deforme olmasıdır...

Aynı nedenlerle "çokkutuplu" bir Dünya doğuyor ve ülkeye göre yeni terimler bulmak kullanmak, bundan sonra zaten kendiliğinden yaşanacak bir gelişme. Ama bunun farkında olunursa, Değişim/Dönüşüm bu alanda da çok verimli olabilir... <<
#KonstantiniyeNotları