Thread by @ShivsambhG

#करू
#करायागम
#कंडोळ
#पांढरूक
#कढई
Sterculia urens
Sterculiaceae
आज आपण कढई या झाडाची सविस्तर माहिती ह्या धाग्यातुन घेउ.
हा वृक्ष पानझडी प्रकारातील मध्यम आकारचा बाढणारा कदापणी वृक्ष आहे . अनुकूल वातावरणात हा वृक्ष२०मीटर पर्यंत उंच वाढतो.खोड बुंध्याकडे फूगीर
(१)
#औषधीवनस्पती

असुन गोलाकार,सरळ वाढणारे साधारण ६मीटर पर्यंत फांदीविरहीत असते.या झाडाची साल पांढऱ्या रंगाची , गुळगुळीत व पातळ असते . प्रामुख्याने उन्हाळयात ही साल चमकत असल्याने सदरचे झाड सर्व झाडोयात उठून दिसते . ( हयामुळेच भूताचे झाड असे नाव पडलेले आहे . ) पाने या झाडाची पाने पंजाकृती
(२)

, एका आड एक असून २० ते ३० सें.मी. लांबीची असतात व प्रामुख्याने प्रत्येक फांदीच्या टोकाला जास्ती प्रमाणात असतात . हे झाड त्याच्या सालीमुळे व पानाच्या विशिष्ट रचनेमुळे ओळखण्यास सोपे जाते . ही पाने जानेवारी महिन्यात झाडावरून गळण्यास सुरवात होते . या झाडाला फुले डिसेंबर
(३)

महिन्यात येतात व त्यांचा रंग पिवळा असतो . फळे या झाडाची फळे सुरुवातीला हिरवट रंगाची असतात व ती झुबक्यांच्या स्वरुपात असून त्याचा आकार पिरॅमिडसारखा दिसतो . या फळावर बारीक लव असते . ही फलधारणा एप्रिल मे महिन्यात पूर्ण होऊन परिपक्व झाल्यावर फळाचे आवरण गर्द लाल किंवा ताबूस
(४)

रंगाचे होते . कढई या प्रजातीच्या बिया ६ मी .मी.लांब , दंडगोलाकृती व गडद तपकिरी रंगाच्या असतात . तसेच त्यास चमक असते . सर्वसाधारणपणे एका फळात बियांचे प्रमाण ३ ते ६ असते . नैसर्गिक अधिवास व हवामान दक्षिण उष्णकटीबधीय आर्द्र कदापर्णी, तसेच कोरडया कदापर्णी वनांत कढई वृक्ष
(५)

नैसर्गिकरित्या वाढलेले दिसून येतात . महाराष्ट्राच्या पश्चिम घाटात , सातपड्यात तसेच विदर्भातील वनांत हा वृक्ष प्रामुख्याने आढळतो . तसेच हा वृक्ष उत्तरप्रदेश , मध्यप्रदेश , ओरिसा , बिहार , गुजरात , आंध्रप्रदेश व तामिळनाडू या राज्यात आढळतो. पाऊस : ७०० मी.मी. ते ८०० मी.मी.
(६)

जमीन : पाण्याचा चांगला निचरा होणारी , वाळू मिश्रीत तसेच खडकाळ , मुरमाड जमीन लागते . तथापि , लालसर ( जांभा दगडाची ) , दमट जमिनीत वाढ चांगली दिसून येत नाही . समुद्र सपाटीपासून ५०० मीटर उंची पर्यंतच्या प्रदेशात ही प्रजाती चांगली वाढते . कढई या प्रजातीचे उत्तम प्रतीचे झाड
(७)

निवडून त्याचे मे महिन्यात परिपक्व होणारे बियाणे गोळा करण्यापूर्वी जमीन साफ करुन झाडावरच परिपक्व होऊन फळातून फुटून खाली पडणारे बी वेचून गोळा करावे परिपक्व झालेली फळांवरील फळे गोळा करुन काही कालावधीपर्यंत सुकवून ती फोडून सुध्दा बी गोळा करता येते . परंतु ही पध्दत , काटेरी
(८)

आवरणामुळे त्रासदायक असते.या प्रजातीचे बी योग्य रितीने साठविल्यास एक वर्षापर्यंत वापरता येते व एका किलोमध्ये साधारण५५०० ते ६४०० बिया असतात.ह्याच्या बिया शोधून एकत्र करुन यापासुन सुमारे 600 रोपे मी तयार केलेली आहेत.ती रोपे लागवड केलेली आहेत सध्या चांगल्या प्रकारे वाढलेली आहेत
(९)

भौतिक दृष्टया उत्तम असणारे व गडद रंगाचे बियाणे हे रात्रभर थंड पाण्यात १२ तास भिजवून ठेवावे त्यानंतर सदर बियाणे लहान आकाराच्या पॉलिथीन पिशव्यामध्ये पेरण्यात यावे , या प्रजातीची रोपे बी पेरल्यानंतर १० ते १५ दिवसांत उगवण्यास सुरवात होते . त्यावेळी सूर्यप्रकाशाची आवश्यकता
(१०)

असल्याने रोपांच्या वाढीच्या कालवधीत सावली राहणार नाही याची दक्षता घ्यावी . बियाणे पेरल्यावर त्याची उगवणक्षमता ४० ते ९ ० टक्के आढळते. त्यातील २० ते ९ ० टके रोपे जिवंत राहतात रोपांची उगवण झाल्यावर त्यास दिवसातून एकवेळ पाणी द्यावे .४ ते ६ महिन्याच्या रोपांना बुरशीचा संसर्ग
(११)

होऊन जुलै - ऑगस्ट महिन्यात पाने पिवळी होतात व गळून पडतात . यावर बुरशीनाशक औषधाची फवारणी पानावर केल्यास रोग आटोक्यात आणता येतो .तयार केलेली रोपे पुढील वर्षी लागवडकामी वापरणे योग्य ठरते.उपयोग या लाकडाचा प्रामुख्याने उपयोग खांब , कडी व हत्यारे बनविण्यासाठी तसेच फळया
(१२)

गिटार वाद्य,कोरीव खेळणी तसेच हलक्या दर्जाचे पॅकींग मटेरियल ( बॉक्स व खोके ) कामी होत असतो,या लाकडाचे बहुतांशी यांत्रिक गुणधर्म सागाशी तुलना केल्यास बरोबरीचे असले तरी त्याची आकार बदलण्याची सवय व फाटण्याची क्षमता जास्त असल्याने प्रामुख्याने बांधकाम व फर्निचरसाठी उपयुक्त
(१३)

ठरत नाही,या प्रजातीचे परिपक्क बियाणे स्थानिक लोक काही प्रमाणात भाजून खाद्य म्हणून वापरतात. त्याचप्रमाणे या बियाणांचे चूर्ण करुन कॉफीसारखे उत्तेजक पेय म्हणूनही स्थानिक लोक वापर करतात.डिंक / गम या झाडाला जखम अथवा आघात झाल्यावर त्यातून जो स्त्राव निर्माण होतो.त्यास
(१४)

प्रामुख्याने(कटीला), कराया गम म्हणून संबोधले जाते.गम देणाऱ्या विविध प्रजातीपौकी,कढई या प्रजातीचा हा गम औषधी दृष्टीकोनातून बहुगुणीय असल्याने अत्यंत उपयुक्त आहे.भारतात होणाऱ्या कढई डिंकाच्या एकूण निर्यातीपैकी ५० टक्के निर्यात ही एकटया मध्यप्रदेशातून होत असते
(१५)

लाकडाचे भौतिक व यांत्रिक गुणधर्म भौतिक : या प्रजातीचे लाकूड वजनदार , मजबूत व कणखर असते.या लाकडाचा गाभा गडद तपकिरी रंगाचा असतो.लाकूड जरी मजबूत असले तरी कालांतराने बाहय परिस्थितीमुळे त्याचा आकार बदलतो.
(१६/१६)
@Unrollme @threadreaderapp