#1 رشتوی طولانی: پیچیدگی تحلیل و هدف‌گذاری سیاست نرخ بهره
اول از همه، نرخ بهره چیست؟ خب سه تا نرخ بهره داریم: ۱) بهره اسمی که همان نرخ تعیین شده توسط دولت است. ۲) بهره حقیقی که می‌شود تفاضل نرخ بهره اسمی و تورم و ۳) بهره «طبیعی» که قیمت و علامت کم‌یابی سرمایه در اقتصاد است. //
اول از همه، نرخ بهره چیست؟ خب سه تا نرخ بهره داریم: ۱) بهره اسمی که همان نرخ تعیین شده توسط دولت است. ۲) بهره حقیقی که می‌شود تفاضل نرخ بهره اسمی و تورم و ۳) بهره «طبیعی» که قیمت و علامت کم‌یابی سرمایه در اقتصاد است. //
#2 مورد ۱ و ۲ معمولا شناخته شده هستند ولی نرخ بهره طبیعی چیست؟ یک تعریف این است که نرخ بهره‌ای است که، بدون مداخله دولت، «عرضه پس‌انداز» و «تقاضای سرمایه‌گذاری» را در جامعه برابر می‌کند. هر قدر نرخ طبیعی بالاتر باشد یعنی جامعه می‌خواهد به «تعویق مصرف» پاداش بزرگ‌تری بدهد.
#3 خب در اقتصادهای توسعه یافته، نرخ بهره اسمی چه طور دستکاری می‌شود؟ در یک تصویر ساده، بانک مرکزی دارایی‌های کاغذی بانک‌های تجاری (مثلا اوراق قرضه) را می‌‌خرد و به جایش به‌شان اعتبار میدهد. وقتی بانک‌های تجاری مازاد اعتبار داشته باشند، به هم قرض می‌دهند و این باعث کاهش نرخ
#4 بهره «بین بانکی» و در نتیجه هزینه تجهیز منابع بانک‌ها می‌شود. در زمان افزایش نرخ بهره هم برعکس این عمل می‌شود.
این عملیات تنها چیزی که عوض می‌کند به اصطلاح نرخ بهره فدرال و بین بانکی است که در سال‌‌های گذشته در آمریکا خیلی نزدیک صفر بوده است. آیا نرخ «وام‌ها» هم همین است؟
این عملیات تنها چیزی که عوض می‌کند به اصطلاح نرخ بهره فدرال و بین بانکی است که در سال‌‌های گذشته در آمریکا خیلی نزدیک صفر بوده است. آیا نرخ «وام‌ها» هم همین است؟
#5 خیر! در ارزان‌ترین دوران، کم‌ترین نرخ وام برای به‌ترین مشتریان چیزی حدود ۳٪ و بیش‌تر بوده است.
بانک‌های مرکزی چرا «نرخ بهره اسمی» را پایین می‌آورند؟ چون وقتی اقتصاد به خاطر «شوک تقاضا» زیرظرفیت است، پایین آوردن نرخ‌ها موجب تشویق مصرف و سرمایه‌گذاری و استفاده از ظرفیت‌های
بانک‌های مرکزی چرا «نرخ بهره اسمی» را پایین می‌آورند؟ چون وقتی اقتصاد به خاطر «شوک تقاضا» زیرظرفیت است، پایین آوردن نرخ‌ها موجب تشویق مصرف و سرمایه‌گذاری و استفاده از ظرفیت‌های
#6 اقتصاد می‌شود. هر چند در مورد خود این اثر بحث زیاد است.
آیا «نرخ بهره حقیقی» یا «نرخ بهره طبیعی» هم در اثر این عملیات تغییر می‌کنند؟ خیلی نمی‌دانیم! بانک‌های مرکزی امیدوار هستند که در اثر واکنش عامل‌ها به نرخ بهره اسمی، شاید نرخ بهره حقیقی هم تغییر کند!
خب چرا نرخ‌های بهره
آیا «نرخ بهره حقیقی» یا «نرخ بهره طبیعی» هم در اثر این عملیات تغییر می‌کنند؟ خیلی نمی‌دانیم! بانک‌های مرکزی امیدوار هستند که در اثر واکنش عامل‌ها به نرخ بهره اسمی، شاید نرخ بهره حقیقی هم تغییر کند!
خب چرا نرخ‌های بهره
#7 همیشه پایین نمی‌برند که مثلا برخی‌ها در ایران همه خوش‌حال بشوند؟ خیلی خلاصه: ۱) نرخ بهره پایین باعث سرکوب پس‌انداز می‌شود. ۲) با کم کردن بهره سرمایه‌گذاری‌های بی‌ریسک، جامعه را به سمت برداشتن ریسک‌های نالازم هدایت می‌کند. ۳) احتمال ظهور حباب در دارایی‌ها مثل سهام و مسکن را
#8 زیاد می‌کند. ۴) قدرت بانک مرکزی برای مدیریت شوک‌های آینده را تضعیف می‌کند. ۵) با تغییر ترکیب نقدینگی به سمت «سپرده‌های دیداری» (M1) ممکن است بر سرعت گردش پول بیفزاید. ۶) ...
ولی اگر از هایک و اتریشی‌ها بپرسیم یک نقد بزرگ‌تر وارد می‌کنند: دستکاری نرخ بهره علامت‌های غلط در مورد
ولی اگر از هایک و اتریشی‌ها بپرسیم یک نقد بزرگ‌تر وارد می‌کنند: دستکاری نرخ بهره علامت‌های غلط در مورد
#9 «کم‌یابی سرمایه» به جامعه میدهد و باعث می‌شود مردم و بنگاه‌ها بیش از حد کالای سرمایه‌ای و قرض انباشته کنند و حتی دچار تورم ثروت شوند و خود این زمینه بحران و رکود بعدی را فراهم می‌کند.
ولی پس «قاعده نرخ بهره صفر فریدمن» را چه کار کنیم که می‌گفت «نرخ بهره اسمی» باید صفر باشد!
ولی پس «قاعده نرخ بهره صفر فریدمن» را چه کار کنیم که می‌گفت «نرخ بهره اسمی» باید صفر باشد!
#10 دقت کنیم که قاعده فریدمن درست در ادامه می‌گوید که نرخ تورم باید به اندازه «نرخ بهره طبیعی» «منفی» (Deflation) شود تا «نرخ بهره حقیقی» مثبت و در نزدیکی تعادل باقی بماند.
خب تا این‌جا، مداخله بانک مرکزی فقط از کانال «نرخ بین بانکی» یعنی «هزینه ورودی» بانک‌های تجاری بود و نرخ
خب تا این‌جا، مداخله بانک مرکزی فقط از کانال «نرخ بین بانکی» یعنی «هزینه ورودی» بانک‌های تجاری بود و نرخ
#11 بهره وام‌ها را رقابت بین بانک‌ها و ریسک‌های اقتصاد تعیین می‌کند. حالا اگر دولت یک کشوری مثل ایران در «نرخ بهره وام‌ها» هم دخالت کند و مثلا نرخ بهره وام را زیر تورم تعیین کند، یک مشکل اساسی‌تر هم به وجود می‌آید: صف کشیدن رانت‌جویان برای دریافت رانت مجانی!
#12 و خب در برخی اقتصادها مثل ژاپن، نرخ بهره‌های پایین یک معضل دیگر هم درست کرده‌اند: تله نقدینگی که بحثش را بعدا می‌شود باز کرد.
آیا نرخ بهره پایین برنده هم دارد؟ در اقتصادهای توسعه‌یافته یک برنده بانک‌ها هستند که وقتی نرخ‌های بهره پایین می‌رود، شکاف یا اسپرد بین وام و تجهیز
آیا نرخ بهره پایین برنده هم دارد؟ در اقتصادهای توسعه‌یافته یک برنده بانک‌ها هستند که وقتی نرخ‌های بهره پایین می‌رود، شکاف یا اسپرد بین وام و تجهیز
#13 منابع‌شان بزرگ‌تر می‌شود. ضمن این که نرخ‌های بهره پایین باعث تورم ارزش وثیقه‌ها (مثل زمین و سهام) شده و ریسک نکول بانک‌ها را کم می‌کند.
خب بنگاه‌های صنعتی و تولیدی چی؟ هوم! هوم! فراموش نکنیم که ظرفیت سرمایه‌گذاری و تولید در اقتصاد را پس‌انداز کل جامعه تعیین می‌کند و نه نرخ
خب بنگاه‌های صنعتی و تولیدی چی؟ هوم! هوم! فراموش نکنیم که ظرفیت سرمایه‌گذاری و تولید در اقتصاد را پس‌انداز کل جامعه تعیین می‌کند و نه نرخ
#14 اسمی. و کلی حرف دیگر که احتمالا به ذهن من نرسیده یا دانش آن را نداشتم.
همه این‌ها را نوشتم تا نشان بدهم که بحث تعیین نرخ بهره چه قدر پیچیده و چندوجهی و تخصصی است و در نتیجه آدمی مثل من که در این حوزه تخصص ندارد، به‌تر است نظر ندهد و شنونده نظرات و بحث‌های مختصصان باشد.
همه این‌ها را نوشتم تا نشان بدهم که بحث تعیین نرخ بهره چه قدر پیچیده و چندوجهی و تخصصی است و در نتیجه آدمی مثل من که در این حوزه تخصص ندارد، به‌تر است نظر ندهد و شنونده نظرات و بحث‌های مختصصان باشد.
قاعده فریدمن که می‌گه «نرخ بهره اسمی» در حالت بهینه «صفر» باشه چیه و آیا ربطی به بحث‌های داخل ایران داره؟
فریدمن نکته جالبی می‌گه: پول هر قدر در اقتصاد بیش‌تر باشه، «مبادلات» روان‌تر می‌شه و خب نرخ بهره اسمی هزینه نگهداری پوله. پس می‌گه در نرخ بهره اسمی صفر فایده اجتماعی پول//
فریدمن نکته جالبی می‌گه: پول هر قدر در اقتصاد بیش‌تر باشه، «مبادلات» روان‌تر می‌شه و خب نرخ بهره اسمی هزینه نگهداری پوله. پس می‌گه در نرخ بهره اسمی صفر فایده اجتماعی پول//
به حداکثر خودش می‌رسه چون دیگه کسی نگرانی از نگهداری پول نداره.
ولی این هیچ ربطی به این نداره که پس نرخ بهره «وام» را صفر کنیم چون همون طور که گفتم، قاعده فریدمن نیازمند نرخ تورم منفی است و نرخ بهره حقیقی وام‌ها توش هم‌چنان «مثبت» و به اندازه نرخ بهره طبیعی است. دیده‌ام که از //
ولی این هیچ ربطی به این نداره که پس نرخ بهره «وام» را صفر کنیم چون همون طور که گفتم، قاعده فریدمن نیازمند نرخ تورم منفی است و نرخ بهره حقیقی وام‌ها توش هم‌چنان «مثبت» و به اندازه نرخ بهره طبیعی است. دیده‌ام که از //
این نظریه فریدمن در ایران سوء استفاده یا سوءبرداشت داشته‌اند و باهاش توجیهات برای کم کردن نرخ بهره وام‌ها در یک اقتصاد با تورم بالای ۲۰ درصد می‌آورند.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
