Thread by @sigaramcamel

"Galiba 1896/97 sıralarında idi. Bir cumartesi günü rahmetli ağabeyim Nijat’la mektepten çıktık, eve gidecektik. Arkadaşlarımızdan biri yolumuzu kesti: ‘Haberiniz var mı?’ dedi. ‘Şurada Sponeck salonunda bugün sinematograf göstereceklermiş. Pek meraklı bir şey diyorlar…’

Kapıdan, onar kuruş vererek girdik. Karşımızda bir, bir buçuk metrelik bir beyaz perde duruyordu.
Derken ortalık birden karardı, korktuk…Avrupa’nın bir yerinde bir istasyon. Bacasından fosur fosur kara dumanlar savuran bir lokomotif..

Rıhtım üstünde telaşlı, telaşlı insanlar gelip, gidiyor. Hepsini sara nöbeti tutmuş sanırsınız. Hareketler o kadar hızlı, ölçüsüz, acaip…Kimi bu sihirli icadı gidip görmeyi günah sayıyor, kimi gidip gördüğünden dolayı tövbe ediyor,

ileri fikirliler ise bir medeniyet unsurunun daha yurda girmiş olduğuna seviniyorlardı.’’
-Gazeteci ve yazar Ercüment Ekrem Talu -

16 Ocak 1897 yılında bir birahanede film gösterimi yapan Weinberg’in gösterisine katılan Ercüment Ekrem böyle anlatıyor ilk sinema deneyimini

Sigmund Weinberg beyaz perdenin Osmanlı’ya tanıtılmasına öncülük eden, bu alanda ülkemizdeki çeşitli ilkleri gerçekleştiren girişimci bir isim.
Sigmund Weinberg, 1889’da İstanbul’a gelerek ilk dükkanını açtı.

Fonograf, gramofon ve fotoğrafla ilgili alet ve aksesuarların satışını yaptı.
Pathé firmasının Türkiye’deki temsilciliğini üstlendi.
16 Ocak 1897’de Galatasaray’daki Sponeck Birahanesi’nde halka açık ilk film gösterimini yaptı.

Lumiere Kardeşler başta olmak üzere Avrupa’daki fotoğraf makinesi üreten şirketlerin Osmanlı’daki ayağını Sigmund Weinberg temsil eder.
Türkiye’ye gramofonu getiren ilk yabancıdır.

1915 yılında, dönemin Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa’nın emriyle kurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi’nin (MOSD) başına getirildi.
Yardımcısı Fuat Uzkınay’la birlikte pek çok belge ve haber filmi çekti.

1915 yılında dönemin en lüks sinemalarından biri olan Cine Palace’ın , giriş holündeki aynalardan dolayı halkın Aynalı Sinema diye andığı sinemanın, işletmeciliğini üstlendi.
Weinberg, sinemanın açılışını, dönemin önemli gazetelerinde önceden ilginç ilanlarla duyurdu.[

Arşak Benliyan Topluluğu’nun sahnelediği Leblebici Horhor oyununu Uzkınay’la sinemaya aktarmaya çalıştı. Başrol oyuncularından birinin ölmesi nedeniyle film yarım kaldı.

İkili bu denemeden sonra Benliyan Topluluğu’nun bir başka oyunu Himmet Ağa’nın İzdivacı’nı kameraya almaya çalıştı.
Filmin çevrildiği sırada oyuncular askere çağrıldı. Bu nedenle çekimler kesintiye uğradı. Savaştan sonra Uzkınay tek başına filmi tamamladı

Halka açık ilk film gösterimi İstanbul’un en “Avrupai” mahallesinde, Pera’daki ünlü Sponeck birahanesinde gerçekleşir. Bir müddet Avrupa’dan gelen filmler, belirli bir sinema salonu harici çeşitli mekanların düzenlenmesiyle halka gösterilir.

O dönemdeki filmler genellikle güldürüye yöneliktir, sessizdir ve kısa metrajlıdır Daha sonra nispeten uzun metrajlı filmler gösterilmeye başlandığında izlediğini anlayamayan seyircilere filmlerdeki sahneleri tek tek açıklaması için bir görevli de gösterim sırasında hazır bulunur

Osmanlı Devleti’ne girişinden 1908 yılında Meşrutiyet’in ikinci defa ilanına kadar geçen sürede sinema, Osmanlı topraklarında hızla yayılmış ve halkın rağbet gösterdiği eğlencelerden biri olmaya başlamıştır.

27 Ağustos 1916’da Osmanlı Devleti ile Romanya arasında savaş başlayınca, Sigmund Weinberg, Romen uyruklu olması nedeniyle MOSD’daki görevinden alındı.
Bu tarihten sonra Weinberg’in sınırdışı edildiğine dair söylentiler olsa da bunlar kanıtlanmadı.

Weinberg’in 1920’li yıllarda neler yaptığına dair iki önemli gazete ilanı vardır.
Bunlar “Annuaire Oriental” adlı gazetede farklı tarihlerde çıkan iki ilandır.

Her iki ilanda da Weinberg’in İstiklal Caddesi’ndeki işyerinde fotoğraf, film ve gramofon malzemeleri sattığı yazılmaktadır.
İlki 1927’de, diğeri ise 1929’da yayınlanmış.
Weinberg’in 1930’lardan itibaren neler yaptığı ve ne zaman öldüğü hala meçhuldür.

Kaynaklar;
sinemaesintileri.blogspot.com/2012/06/sigmun…
bau.edu.tr/haber/15924-bi…
tsa.org.tr/tr/yazi/yazide…
listelist.com/sigmund-weinbe…
yeninesil.tv/turkiyeye-sine…
nouvart.net/turk-sinemasin…
evrensel.net/yazi/80948/cum…
bianet.org/biamag/toplum/…
levantineheritage.com/weinberg.htm