تکه‌هایی از پیشگفتار "پنج اقلیم حضور؛ بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان" داریوش شایگان. این کتاب نخستین بار در سال 1983 به صورت مقاله‌ای به زبان فرانسه به سفارش مجله "اتود فیلوزوفیک" و برای خوانندگان فرانسوی به رشته تحریر درآمد:
از همان زمان کودکی حیرت می‌کردم از اینکه
#رشتو 1/14
از همان زمان کودکی حیرت می‌کردم از اینکه
#رشتو 1/14
اطرافیانم آنقدر شعر از بر دارند و هریک همچون گنجینه‌ای از اشعارند. بعدها طی زندگی در کشورهای دیگر به این نکته پی بردم که به ندرت می‌توان فردی فرانسوی یا انگلیسی را یافت که اشعار راسین و ویکتورهوگو و بودلر یا شکسپیر و میلتون و بایرون را از بر بخواند... به نظر من پیوندی از این 2/14
دست مولود قریحه شاعرانه ایرانی است که در جهان بی‌همتاست.
به یاد دارم در سال 1342 همسر نیکوس کازانتزاکیس نویسنده معروف یونانی در ایران میهمان من بود و در سفری که به شیراز داشتیم پس از بازدید از مقبره سعدی و حافظ با تاثر و شیفتگی بسیار سخنی گفت که هرگز فراموشش نکردم: 3/14
به یاد دارم در سال 1342 همسر نیکوس کازانتزاکیس نویسنده معروف یونانی در ایران میهمان من بود و در سفری که به شیراز داشتیم پس از بازدید از مقبره سعدی و حافظ با تاثر و شیفتگی بسیار سخنی گفت که هرگز فراموشش نکردم: 3/14
"من در هیچ کجای دنیا ندیده‌ام که مزار و مقبره یک شاعر بزرگ زیارتگاه مردم باشد! شاید تنها ملتی باشید که با شاعرانتان چنین ارتباط معنوی عمیقی دارید و چنان ارجی برایشان قائلید که حضوری مدام در زندگی شما دارند."
این ویژگی که آن را "شاعرانگی" خوانده‌ام به جهانبینی ایرانیان 4/14
این ویژگی که آن را "شاعرانگی" خوانده‌ام به جهانبینی ایرانیان 4/14
هویتی خلل‌ناپذیر می‌بخشد، ضمن آنکه اعتماد به نفسشان را هم تقویت میکند. این موقعیت کم‌نظیر به گذر زمان وقعی نمی‌نهد، گویی زمان به رابطه دیرپای ایرانیانی که خود را با بزرگانشان همدل و همزبان می‌پندارند، هیچ خدشه‌ای وارد نکرده...
امرسون می‌گوید: "ایرانیان را فرانسویان 5/14
امرسون می‌گوید: "ایرانیان را فرانسویان 5/14
آسیا نامیده‌اند. هوش برتر آنان، احترامشان نسبت به اهالی فضل و دانش و کمال، مهمان‌نوازی‌شان در قبال مسافران غربی، مساحمه‌شان نسبت به مسیحیانی که در سرزمین‌شان زندگی می‌کنند، مسامحه‌ای که با رفتار تعصب‌آلود ترکان عثمانی در تضاد آشکار است، گویا از فرهنگ غنی آنان نشات می‌گیرد. 6/14
فرهنگی که برساخته شاعران بزرگ آنان است و ایرانیان را قادر ساخته تا خوی فاتحان سرزمین‌شان را تلطیف کنند و متمدن‌شان سازند، مادام که هویت ملی خود را حفظ می‌کنند."
از میان صدها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به خود دیده است، ایرانیان تنها پنج شاعر (یا به عقیده‌ای شش شاعر؛ 7/14
از میان صدها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به خود دیده است، ایرانیان تنها پنج شاعر (یا به عقیده‌ای شش شاعر؛ 7/14
منظور نویسنده از شاعر ششم نظامی است) را در مقام نمونه اعلای بینش شاعرانه خویش برگزیده‌اند.
فردوسی، مظهر اوج حماسه‌ای است که با تاثیر از اساطیر اوستایی و افسانه‌های پارتی و ساسانی، که چندی پس از حمله اعراب در پی بیداری آگاهی ملی ایرانیان از نو احیا گردید، در شاهنامه صورتی 8/14
فردوسی، مظهر اوج حماسه‌ای است که با تاثیر از اساطیر اوستایی و افسانه‌های پارتی و ساسانی، که چندی پس از حمله اعراب در پی بیداری آگاهی ملی ایرانیان از نو احیا گردید، در شاهنامه صورتی 8/14
قطعی به خود گرفته.
عمر خیام، مظهر نوعی تعارض در نبوغ ایرانی است که طی آن جریان‌های متناقض، مانند ایمان و شک، اطاعت و عصیان و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می‌گیرند.
مولانا، اوج تکامل نوعی سنت عرفانی است که پیشینه تبارشناسی آن با گذر از حلاج و بایزید بسطامی به سنایی 9/14
عمر خیام، مظهر نوعی تعارض در نبوغ ایرانی است که طی آن جریان‌های متناقض، مانند ایمان و شک، اطاعت و عصیان و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می‌گیرند.
مولانا، اوج تکامل نوعی سنت عرفانی است که پیشینه تبارشناسی آن با گذر از حلاج و بایزید بسطامی به سنایی 9/14
و عطار می‌رسد.
سعدی، شاید به تعبیر یونانیان باستان نمونه اعلای "پایدیا" یعنی صورت آرمانی آداب اجتماعی ایرانی باشد. او نه فقط سرمشق و گل سرسبد "اومانیتاس" یا همان آداب و فرهنگ ایرانی است، بلکه ویژگی تعلیمی تفکر او با اتکا بر عقل سلیم، اعتدال و عقل معاش، آثارش را برای 10/14
سعدی، شاید به تعبیر یونانیان باستان نمونه اعلای "پایدیا" یعنی صورت آرمانی آداب اجتماعی ایرانی باشد. او نه فقط سرمشق و گل سرسبد "اومانیتاس" یا همان آداب و فرهنگ ایرانی است، بلکه ویژگی تعلیمی تفکر او با اتکا بر عقل سلیم، اعتدال و عقل معاش، آثارش را برای 10/14
ایرانیان به قانون طلایی رفتار اجتماعی انسان متمدن بدل کرده است.
حافظ، ترجمان الاسرار ادب فارسی است. او شاعری منحصر به فرد است. در شعر حافظ، تعادل بین صورت و محتوا در جریان تکاملی تجزیه‌ناپذیر شکل می‌گیرد. مصراع‌های اشعارش که اغلب متقارنند، فاقد توالی زمانی و گاه ارتباط 11/14
حافظ، ترجمان الاسرار ادب فارسی است. او شاعری منحصر به فرد است. در شعر حافظ، تعادل بین صورت و محتوا در جریان تکاملی تجزیه‌ناپذیر شکل می‌گیرد. مصراع‌های اشعارش که اغلب متقارنند، فاقد توالی زمانی و گاه ارتباط 11/14
منطقی با یکدیگرند، بلکه دایره‌های متحدالمرکزی را می‌مانند که از پرتاب سنگ بر سطح آب شکل می‌گیرندف بر مقام‌های مختلف روح انسان طنین می‌اندازند.
این پنج شاعر در کنار یکدیگر منظومه‌ای را به وجود می‌آورند که نزد هر ایرانی اهل ادب زنده و حی و حاضر است. به همین جهت این 12/14
این پنج شاعر در کنار یکدیگر منظومه‌ای را به وجود می‌آورند که نزد هر ایرانی اهل ادب زنده و حی و حاضر است. به همین جهت این 12/14
شاعران در نظر فرد ایرانی بزرگانی متعلق به روزگاران گذشته نیستند، بلکه مخاطبانی دائمی و همیشه حاضرند. هر یک از این پنج شاعر بلندآوازه، بازتابنده یکی از وجوه روح ایرانی است و منظومه متشکل از مجموعه آنان که بر کل زندگی و جهانبینی ایرانی سایه گسترده است، 13/14
میان او و یک یک اقالیم حضور برساخته این شاعران، ارتباط و پیوندی اسرارآمیز برقرار می‌سازد. 14/14
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
