De vierde (en laatste!) ethische commissie waar ik in het ziekenhuis in participeer is de Commissie Medische Ethische Vragen (CMEV). Deze commissie bespreekt geen casuïstiek, maar geeft de Raad van Bestuur gevraagd en ongevraagd advies over ethische thema's.
In de CMEV zitten vertegenwoordigers vanuit verschillende disciplines en vanuit de andere ethische commissies in het ziekenhuis. Een echte koepelcommissie dus. Daardoor is er goed zicht op wat er op diverse plekken in het ziekenhuis op ethisch gebied aan de hand is.
De CMEV is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het beleid rond euthanasie in het ziekenhuis. Daar is een ziekenhuisbreed protocol voor ontwikkeld, waarin de regels staan waar artsen zich aan moeten houden.
Ook het beleid rond Orgaandonatie na Euthanasie valt onder de CMEV. Ook daar is een speciaal protocol voor ontwikkeld, dat de verschillende stappen beschrijft die iedereen moet volgen. Zo ontstaat een zorgvuldige en transparante procedure, met duidelijke verantwoordelijkheden.
Na afloop van iedere ODE komen alle betrokkenen bij elkaar om te kijken hoe het protocol heeft gefunctioneerd. Zo krijg je een lerende organisatie.
Ook maakt de CMEV ziekenhuisbrede folders, bijvoorbeeld over spreken over het levenseinde. Aan deze video over reanimatie hebben wij bijvoorbeeld ook meegewerkt.
Vanuit de CMEV is dit jaar een aantal leden - waaronder ik - afgevaardigd in een speciale COVID-commissie, die zich specifiek bezig hield met ethische vraagstukken rond - u raadt het al - COVID. Dat was een heel intense periode, met moeilijke beslissingen.
De CMEV vergadert op een vaste tijd, iedere zes weken. De secretaris van de commissie - dat ben ik.
Resumerend. Ik participeer dus in vier verschillende ethische commissies: de Beraadgroep Voorplantingsgeneeskunde, de Beraadgroep Weigering Bloedproducten, de Commissie Levenseinde en de Commissie Medisch Ethische Vraagstukken.
Daarnaast is er in het ziekenhuis ook nog een Medisch Ethische Toetsingscommissie, die toetst of wetenschappelijk onderzoek ethisch wel door de beugel kan. Maar daar zit ik niet in.
Tot zover het commissiewerk dat ik doe. Morgen vertel ik over moreel beraad in het ziekenhuis, dat ik vaak mag voorzitten.
Ik hoor u denken: 'Maar je werkt toch maar 7 uur per week in het ziekenhuis?'
Klopt. Maar met een beetje goede wil en een strak geplande agenda past het best.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
Ik geef ook onderwijs aan geneeskundestudenten en aan AIOS (artsen die specialist willen worden). Daar kan ik over vertellen, maar veel leuker is een tweetorial over de vraag: 'wat is een ethisch dilemma?'
Aan het eind is er een beloning. En goed opletten: er zijn toetsvragen!
Een moreel dilemma is een botsing tussen verschillende morele waarden. En die verschillende waarden vragen om verschillend handelen.
Om dat te kunnen begrijpen moet je weten wat waarden en normen zijn.
Waarden zijn algemene principes: rechtvaardigheid, geluk, gezondheid, privacy, autonomie bijvoorbeeld.
Waarden geven antwoord op de vraag: ‘wat is belangrijk?’
Maar aan waarden heb je niet zoveel als er geen richting is voor je handelen. Daarom zijn er normen!
Ik zou u nog vertellen over het moreel beraad dat ik regelmatig mag voorzitten in het ziekenhuis. Een moreel beraad is een gesprek waarin de deelnemers op zoek gaan naar het antwoord op een ethische vraag.
In een academisch ziekenhuis betekent dat: het bespreken van een complexe casus waaraan niet zozeer medische, maar vooral ethische aspecten kleven.
Zo'n beraad vindt vooral plaats op afdelingen waar vaak complexe behandelbeslissingen moeten worden genomen: de IC pasgeborenen (NICU), de IC kinderen, de IC volwassenen en interne oncologie. Maar ook op andere afdelingen komt het regelmatig voor.
Er zijn nog twee ethische commissies in het @ErasmusMC waar ik in deelneem en u over wil informeren.
Eén daarvan is de commissie levenseinde. Dat is een commissie die niet regulier vergadert, maar alleen bij elkaar komt bij specifieke situaties. Die situaties zijn:
1) Een euthanasieverzoek van iemand tussen 12 en 18 jaar.
Euthanasie is formeel toegestaan vanaf 12 jaar. Maar tot 16 jaar is ook instemming van de ouders nodig. Tussen 16 en 17 jaar moeten ouders bij het besluit worden betrokken.
Na het 18e jaar is dat geen plicht meer.
Euthanasie bij volwassenen komt in ons ziekenhuis maar heel weinig voor: circa 5-10 keer per jaar. De meeste mensen willen graag thuis euthanasie, door de huisarts. Maar soms kan dat niet.
Euthanasie bij minderjarigen is nog uitzonderlijker. Vandaar deze werkwijze.
Op maandagochtend vergadert de Beraadsgroep Voortplantingsgeneeskunde, een commissie waar ik deel van uitmaak. Deze commissie buigt zich over complexe verzoeken om kunstmatige voortplantingstechnieken (ART, Artificial Reproductive Technologies). Een draadje. Draad!
Idee achter de Beraadsgroep is dat je als ziekenhuis niet alleen een verantwoordelijkheid hebt voor het tot stand brengen van een zwangerschap, maar ook - tot op zekere hoogte - voor het welzijn van het toekomstige kind.
Een verzoek om ART kan een moreel dilemma opleveren: enerzijds willen we de wens van de vrouw/het paar honoreren, anderzijds willen we te voorziene schade bij het toekomstige kind zo veel mogelijk voorkomen.
Eerst maar over het werk als ethisch consulent. Dat is iemand die dokters kunnen bellen als ze met een moreel dilemma zitten.
Het is dus niet bedoeld voor nazorg bij emotionele gebeurtenissen. Daar zijn andere mensen voor (en dat is ook iets dat ik niet kan).
Dokters kunnen bellen met verschillende problemen: rond het levenseinde vaak, maar ook over beleid bij een anorexiapatiënt, voortplantingsgeneeskunde, naasten die zich niet opstellen als 'goed vertegenwoordiger' en dergelijke.
Ik probeer dan eerst samen met de dokter de casus in kaart te brengen: weten we voldoende om er iets over te kunnen vinden?
In het @ErasmusMC werk ik 1 dag in de week als klinisch ethicus. Dat is iemand die 'zorgmedewerkers helpt om morele problemen te identificeren, analyseren en op te lossen'.
Dat klinkt ingewikkeld. Tegen mijn kinderen zeg ik dat 'ik dokters help met het oplossen van ingewikkelde problemen'.
Dat klinkt nog steeds vaag, ik weet het. Mijn kinderen vinden dat ook trouwens, dus het zij u vergeven.
In de praktijk doe ik het volgende:
Ik ben ethisch consulent
Ik geef onderwijs
Ik zit moreel beraad voor
Ik zit in diverse ethische commissies
Ik ben secretaris van de Commissie Medisch Ethische Vraagstukken.
Ik schrijf protocollen
En nog zo wat andere dingen, zoals het beleid rond COVID.