Thread by @NLzorg1

Ik geef ook onderwijs aan geneeskundestudenten en aan AIOS (artsen die specialist willen worden). Daar kan ik over vertellen, maar veel leuker is een tweetorial over de vraag: 'wat is een ethisch dilemma?'
Aan het eind is er een beloning. En goed opletten: er zijn toetsvragen!

Een moreel dilemma is een botsing tussen verschillende morele waarden. En die verschillende waarden vragen om verschillend handelen.
Om dat te kunnen begrijpen moet je weten wat waarden en normen zijn.

Waarden zijn algemene principes: rechtvaardigheid, geluk, gezondheid, privacy, autonomie bijvoorbeeld.
Waarden geven antwoord op de vraag: ‘wat is belangrijk?’
Maar aan waarden heb je niet zoveel als er geen richting is voor je handelen. Daarom zijn er normen!

Normen zijn een middel om waarden te realiseren. Normen geven antwoord op de vraag: ‘wat moet ik doen?’
Bij iedere norm hoort een waarde.
Bij de norm dat je de de patiënt moet informeren hoort de waarde ‘autonomie’
Bij niet liegen hoort de waarde: ‘eerlijkheid’. Enzovoort.

Toetsvraag! Welke waarde hoort bij de norm dat je moet kloppen voordat je ergens binnengaat?

Heel goed! Privacy. Maar in een noodsituatie BRAND klop je niet voor het binnengaan. Dan hol je gewoon naar binnen. Dan geldt weer een andere norm: 'levens redden!' En daarachter gaat weer de waarde 'weldoen' schuil. Zo is er altijd wel wat.

Kenmerk van een moreel dilemma is dat je MOET kiezen: niet-kiezen is ook een keuze.
Een ander kenmerk is dat er geen 'goede' oplossing is.
Immers: een moreel dilemma is een botsing tussen twee waarden, en dus zul je per definitie altijd een waarde schenden.

Toetsvraag! Stel, iemand weigert een bloedtransfusie die zijn leven kan redden. Welke waarden van de arts botsen dan met elkaar?

Het principe van weldoen van de arts staat in die situatie op gespannen voet met de waarde dat hij de autonomie van de patiënt moet respecteren. En in dit geval wint de autonomie: een patiënt mag iedere behandeling weigeren. Jaja ik weet het: mits/maar/uitzonderingen.

Een moreel dilemma wordt vaak verward met een juridisch dilemma. Hoi @HenkJanOut
In een juridisch dilemma gaat het om de vraag 'welke regels gelden?'
In een moreel dilemma gaat het om de vraag 'welke morele waarde prevaleert?'

Er is een vuistregel om ze te onderscheiden:
Een juridisch dilemma kun je opzoeken.
Een moreel dilemma moet je zelf over nadenken.
Toetsvraag!
Een nabestaande die inzage wil in het medisch dossier van een overledene is een

Heel goed! Een juridisch dilemma, want je kunt het opzoeken.
Hier bijvoorbeeld: knmg.nl/advies-richtli…

Nu weet u wat een moreel dilemma is, en hoe je het kunt onderscheiden van een juridisch dilemma.
Morgen gaan we verder met deel twee van deze tweetorial.
Dan gaat het over de vraag: hoe los je een moreel dilemma op?
Ik hoop dat u het leerzaam vond.

Hier is de beloning dat u het tot hier uitgehouden heeft. Een quokka!