Thread by @NLzorg1

Ik zou u nog vertellen over het moreel beraad dat ik regelmatig mag voorzitten in het ziekenhuis. Een moreel beraad is een gesprek waarin de deelnemers op zoek gaan naar het antwoord op een ethische vraag.

In een academisch ziekenhuis betekent dat: het bespreken van een complexe casus waaraan niet zozeer medische, maar vooral ethische aspecten kleven.

Zo'n beraad vindt vooral plaats op afdelingen waar vaak complexe behandelbeslissingen moeten worden genomen: de IC pasgeborenen (NICU), de IC kinderen, de IC volwassenen en interne oncologie. Maar ook op andere afdelingen komt het regelmatig voor.

Een onafhankelijk voorzitter - zoals ik - heeft als voordeel dat die niet bij de casus betrokken is, en niet in een gezagsverhouding staat tot de deelnemers. Daardoor voelen de deelnemers zich veiliger dan wanneer bijvoorbeeld het hoofd van de afdeling het beraad voorzit.

Meestal wordt een actuele casus besproken die nog speelt. Soms ook wordt teruggekeken op een casus waarover onrust is geweest. Men wil dan reconstrueren wat er precies aan de hand is geweest en of dat misschien niet anders had gekund.

Het gesprek verloopt volgens een strakke structuur. Alle deelnemers zijn daarin getraind.
Eerst wordt de casus toegelicht door een arts, een verpleegkundige, en een maatschappelijk werker, psycholoog of geestelijk verzorger.

Vervolgens mogen de deelnemers feitelijke vragen stellen. Meningen zijn in dit stadium verboden. Wie toch een mening geeft wordt door de voorzitter vermanend toegesproken. Je kunt immers geen mening hebben zonder voldoende kennis over de casus.

Daarna wordt de morele vraag geformuleerd. Dat moet in termen van 'moeten we A of B doen?' Dus niet 'tot hoever moeten we gaan?' Die vraag is namelijk onbeantwoordbaar.

De meest urgente morele vraag wordt gekozen. Bijvoorbeeld: 'moeten we de beademing voortzetten?' Of: 'Moeten we ingreep A doen?'

Vervolgens worden de argumenten voor en tegen geïnventariseerd. Die komen op een flap te staan. Pas daarna mag er over die argumenten worden gediscussieerd en mogen meningen worden gegeven.

Uiteindelijk wordt dan besloten tot de beste handelwijze en worden concrete afspraken gemaakt. Niet iedereen hoeft het met die beslissing eens te zijn, maar wel belangrijk is dat iedereen zich gehoord voelt en met de beslissing kan leven.

De voorzitter heeft zelf geen mening. Hij structureert het gesprek, zorgt dat alle argumenten boven tafel komen en iedereen gehoord wordt. En hij veegt drogredeneringen en valse argumenten van tafel. (Dat vindt niet iedereen trouwens altijd leuk.)

Vooral op de NICU (IC pasgeborenen) is dit beraad erg ingeburgerd en is alle personeel getraind. Hier is beschreven hoe we dat hebben gedaan. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22637787/

Op de NICU gaat het vaak om pasgeborenen met zeer ernstige schade aan diverse orgaansystemen tegelijk. Geprobeerd wordt dan om die schade op de lange termijn te concretiseren: zal het kind kunnen communiceren, zien, horen, zelf kunnen ademhalen, naar school gaan en dergelijke.

Er wordt dus verder gekeken dan alleen maar de overleving van het kind op korte termijn, wat vroeger nog wel eens gebeurde. Tegenwoordig is de blik gelukkig veel breder. Dit heb ik daar vroeger over geschreven. medischcontact.nl/nieuws/laatste…

Een dergelijk beraad wordt alleen georganiseerd bij de meest complexe casus: het is voor iedereen erg intensief en emotioneel belastend. Ja, ook voor de voorzitter.

Aan het eind is iedereen doorgaans wel erg opgelucht: wat eerst een ondoordringbare kluwen van problemen leek, is systematisch ontleed. En er is een goed beargumenteerde handelingsoptie, wat voor zorgverleners erg belangrijk is. En iedereen voelt zich gehoord.

Tot zover het moreel beraad, een van de zwaarste, maar ook meest bevredigende delen van mijn werk. Vraag gerust!