50 KURUŞUN YENİLMEZ YÜZÜ

Cumhuriyet tarihimizde bir paraya resmi basılan ilk kişi, ilk kadındı. Kalkık, biçimli bir burun, sivrice, küçük bir çene ve başında nefis bir Anadolu başlığı..İsmi Sabiha idi.. ImageImageImage
Gümülcine'de doğmuş, ailesiyle birlikte 1941'de Türkiye'ye göç etmişti. Çocukluğu Ege'nin şirin ilçelerinde geçti. İlkokul birinci sınıfta, 23 Nisan töreni için annesinin giydirdiği 'eğribaş' adlı gelin başlığı aklını başından aldı.
Göztepe Kız Sanat Enstitüsü'nde okurken şapkalar yapıp satar, Kemeraltı'nda satılan taş kuklalara Anadolu giysilerinden esinlenerek giysiler dikerdi. 1963'te çıktığı Avrupa gezisinde gördüğü kostüm müzelerinden çok etkilendi.
'Tek bir Anadolu köyü kocaman müze olur' diye düşündü. 1964'te İstanbul'daki Piyer Loti tepesinde eski Türk kahvelerine benzer şekilde bir dekorasyon çalışmasıyla Piyer Loti Kahvesi'ni açtı.
O dönemde kahve, başta sanatçılar, gazeteciler, yazarlar olmak üzere tüm İstanbul'un adeta akınına uğradı. Öyle ki, bir gün önceden randevu verilmeye başlandı.
1965'te gazeteci Haluk Tansuğ'la evlendi. Bodrum'a giderken bindikleri otobüs Milas'ta bozuldu. Tamiratı beklerken çevreyi dolaşmaya başladılar.
Birinci sınıfta giyip unutamadığı "eğribaş" gelin başını burada bulunca deliye döndü. Başlığı 35 TL'ye satın aldı. O günden sonra değişik yörelerde gördüğü başlıkları alıp biriktirmeye başladı.
1968'de Galatasaray Yapı Kredi Bankası'nda 'Anadolu Kadın Başlıkları' adlı ilk sergisini açtı. O zamanki Darphane Müdürü Sait Tanaçan, "Bu başlıklardan biriyle fotoğrafınızı alıp madeni paralarımızdan birine basmak istiyorum. İzin verir misiniz?" deyince sevinerek kabul etti.
'Ankara'da gelin başlığı'yla fotoğrafı çekildi. Karşılığında hiçbir talebinin olmayacağına ilişkin bir kağıt imzaladı. O yıllarda çıkan demir 50 kuruşların üzerinde  artık onun yüzü vardı. Böylece halk içerisinden madeni paraya resmi basılan ilk kişi oldu.
Böyle bir şey dünyada ilkti!

Sergi, önce Japonya'ya sonra Paris'e götürüldü. Çok büyük ilgi ve beğeni topladı, hatta Japonya'da eşiyle birlikte İmparator nezdinde ağırlandı. 1974'te o güne dek topladığı başlıkların sergileneceği bir müze açılması için devlete başvurdu.
Zamanın Kültür Bakanı talebine şöyle karşılık verdi: "Tut bir kamyon, götür onları Topkapı'ya teslim et." Bu benzersiz koleksiyona devletin ilgisi bu kadardı işte..
Oysa sergi bir yıldır Avrupa'da kent kent geziyordu. Dönemin siyasi hayatının tanınmış isimlerinden Fahrettin Kerim Gökay ile bir öğle yemeğinde buluştuklarında sözü yine müze arzusuna getirdi.
Gökay siyasi kulislerde dolaşan sözü kendisine naklettiğinde kahroldu. Yetkililer 'Biz bir kadına mı kaldık' demişlerdi. İki kitap ve 200'den fazla makale yazdığı suskunluk döneminde bir daha müze konusunu açmadı ama Şevket Süreyya Aydemir'in söylediklerini de hiç unutmadı:
" Bu topraklarda deve dikeni yetişiyor, adam yetişmiyor, seni anlamazlar Sabiha kız."

1980 yılına dek Anadolu başlıklarını toplamaya ve araştırmaya devam etti. Haziran 2007'de bu koleksiyonun en değerli 430 parçası hırsızlarca çalındı.
Sosyolojik ve antropolojik çalışmalara kaynaklık edecek bu eşsiz hazineyi gün ışığına çıkaramadan böyle talihsiz bir olayı yaşadığına çok üzüldü. Çocuğu dünyaya getirmiş ama kimseye gösterememişti.
2010 yılında İstanbul Kültür Başkenti seçildiğinde, oturduğu daireyi boşaltıp aynı cadde üzerinde kiraya çıktı. Burayı restore ederek sanatçıların ve dostlarının da yardımı ile modern bir müze haline getirdi.
Mecidiyeköy Ortaklar Caddesi'ndeki bir apartman dairesinin 7. katındaki müze, randevu alınarak geziliyor. Müze, Sabiha Tansuğ Sanat ve Kültür Evi adı altında,
haftanın her günü saat 10.00 ve 20.00 saatleri arasında hizmet verirken, özelinde İstanbul'un genelinde tüm ülkenin inanılması güç mücadele öykülerinden birini bağrında saklamaya devam ediyor.
Gencecik yaşında bir demir paraya yüzünün basılması belki de tesadüf değildi Sabiha Tansuğ'un. Kültürümüzü koruyup yaşatmaya çalışan, karşılığında oluşturduğu eşsiz hazineyi gelecek kuşaklara aktarmaktan başka bir şey beklemeyen bir kişinin, daha da talihsiz olanı bir kadının,
bu ülkede başına ne geldiyse onun başına daha fazlası gelmemiştir mutlaka..Demir paraya basılı yüz, gelecek yıllarda kendisine çok lazım olacak demir gibi bir iradenin, azmin ve mücadele gücünün habercisi olmuştur belki de..Kim bilir..

Özlem Kekeç Bülbül / 6 Kasım 2015.
Image

• • •

Missing some Tweet in this thread? You can try to force a refresh
 

Keep Current with Ahmet

Ahmet Profile picture

Stay in touch and get notified when new unrolls are available from this author!

Read all threads

This Thread may be Removed Anytime!

PDF

Twitter may remove this content at anytime! Save it as PDF for later use!

Try unrolling a thread yourself!

how to unroll video
  1. Follow @ThreadReaderApp to mention us!

  2. From a Twitter thread mention us with a keyword "unroll"
@threadreaderapp unroll

Practice here first or read more on our help page!

More from @Antikor38Junior

27 Dec
KANSU’NUN KALEMİNDEN: Image
“ Ankara’ya gitmek zamanı yaklaşıyor. Hazırlanmak için lazım gelenlere emir verdim. Sen de kesenin ağzını aç bakalım.

Mazhar Müfit Kansu: Hangi kesenin ağzını, ağzı açılacak kese mi var?
Mustafa Kemal: Şakayı bırakalım, yol için para lazım. Mevcudumuz nedir?

Mazhar Müfit Kansu : Bankalardan Temsilciler Kurulu adına borç alamayız. Şahsımız namına alırız. Mesela ben, sen ve diğer bir arkadaş bankadan borç para alamaz mıyız? Bu da mı soygunculuk sayılacak?
Read 27 tweets
27 Dec
İngiliz İzmir konsolosu Palgrave l868' de ülkesine yazdığı  bir raporda şunları yazıyordu: Image
"Osmanlıda ki  Hıristiyanların Türklere kıyasla refah içinde olmalarını, onların daha enerjik, çalışkan ve erdemli olmalarına yormak yanlıştır.
Gerçek şu ki, çalışkanlık, doğruluk, namusluluk ve dürüst iş çıkarma bakımından Türkler şaşmaz biçimde, Rum ve Ermeni hemşehrilerinden kesinlikle bir gömlek üstündürler.

Ama nevar ki, Türkler muazzam bir yükün altında sistematik olarak ezilmişlerdir ve ezilmektedirler.
Read 17 tweets
27 Dec
ERZURUM VE SİVAS KONGRELERİNDEN SONRA MUSTAFA KEMAL PAŞA'NIN ANKARA'YA GELİŞİNİN 101. YIL DÖNÜMÜ KUTLU OLSUN.
(27 ARALIK 1919) Image
Mustafa Kemal geliyor!
Açık ve ılık bir hava. Öğleden sonra saat üçü geçiyor. Bu dakika uzaklardan bir otomobilin korna sesi, bütün insanları yerinden oynattı. Kızıl Yokuş toz dumana karıştı. İki otomobil. Alkış ve yaşa sesleri yeri ve göğü inletiyordu.
Çankaya ve Dikmen tepelerinden güzel sesli hazıflar salat ve ezan okuyorlardı.
Büyük harpten kalma eski ve boyası dökülmüş motoru adeta işlemek için isyan ettiği hissini bırakan, takırtılı sesler çıkaran tekaüde çıkarılmış bir Benz otomobil yaklaştı.
Read 21 tweets
27 Dec
KIZILCA GÜN

Seğmenler, Mustafa Kemal Atatürk'ün Ankara'ya geldiği günü (27 Aralık 1919) Devletin kurulduğu gün anlamına gelen Kızılca Gün olarak tanımlıyorlar. Image
Karşılamadan önce (sabah) Sancak çıkıyor,
Ardından suskun olan davullar çalmaya başlıyor. (Davul, devletin simgesi)
Ve Seğmen halayı ile karşılama yapılıyor.
27 Aralık, Anadolu'da son devletin kurulduğu Kızılca gündür.
Read 4 tweets
26 Dec
TÜRKİYE SELÇUKLULARI İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’Nİ BULUŞTURAN BİR ÖNEMLİ MEKÂN
Selçuklular Dönemi’nde Durumu;

Türkiye Selçukluları’nın altın çağını yaşadığı Uluğ Sultan Alâeddin Keykubâd dönemi...(1230-1237)

Alâeddin Keykubâd döneminde ele geçen Alanya kalesi ve daha önce ele geçmiş olan Sinop ve Antalya limanları ile..
Kuzey-Güney deniz yolu…
İpek Yolu ile de Doğu-Batı ticaret yolu tüm canlılığı ile akmaktaydı.

Ticaretin kesintisiz ve güvenle akması için yol güzergâhları hanlar ve kervansaraylarla donatılmakta idi.
Read 37 tweets
26 Dec
YAV BIRAK!

Bırak oğlum!
Yok rakıcıydı, yok laikti, yok şapkaydı falan...
Kendin bile inanmıyorsun bunlara da...

Senden bile zekâsız biri çıkar da inanır diye geveleyip duruyorsun. Image
Ben sana anlatayım niye düşman olduğunu:

Bir kere, adamın adı "Atatürk".
Türk'ün kendisinden kuyruk acın var.
Tüyü dökülmüş uyuz it gibi, adı geçse kaşınıyorsun.
Türk lafını duydunmu alerjin azıyor.
Kuyruk sokumun sızlıyor.
Ee Türk'ten bu denli sızı kapınca, haliyle Ata'sını da sevmiyorsun...

Sonra evladım; adamın sadece adı değil, safı da Türk...
Ne güzel geçinip gidiyordunuz. Yedi ceddin askerlikten muaftı.
Read 24 tweets

Did Thread Reader help you today?

Support us! We are indie developers!


This site is made by just two indie developers on a laptop doing marketing, support and development! Read more about the story.

Become a Premium Member ($3/month or $30/year) and get exclusive features!

Become Premium

Too expensive? Make a small donation by buying us coffee ($5) or help with server cost ($10)

Donate via Paypal

Or Donate anonymously using crypto!

Ethereum

0xfe58350B80634f60Fa6Dc149a72b4DFbc17D341E copy

Bitcoin

3ATGMxNzCUFzxpMCHL5sWSt4DVtS8UqXpi copy

Thank you for your support!

Follow Us on Twitter!

:(