Zoals veen van jullie weten wordt openbaar vervoer in NL uitgevoerd in concessies - een soort contracten die uitgegeven worden door provincies en vervoerregio's, meestal na aanbesteding. Concessiegebieden worden steeds groter - in 2010 waren het er nog 73, in 2022 zijn het er 42. 
(De volledige versie van de concessiekaart van 2022 is hier te vinden:) crow.nl/kennis/bibliot…
Waar bijvoorbeeld de provincie Utrecht nu 2 OV-concessies kent, waren dat er in 2008 maar liefst 8(!), waaronder een concessie specifiek voor Wijk bij Duurstede...
Logisch dat concessies steeds groter werden. Concessiegrenzen kunnen lastig zijn voor reizigers. (overstappen, andere tarieven). Een concessie moet aanbesteed worden, wat tijd/geld kost. En grote concessies bieden de vervoerder meer mogelijkheden het OV efficiënt in te richten.
Toch zien we langzaam dat de wal het schip keert. Grote concessies kennen ook grote risico's. De aanbesteding van de zeer grote concessies Limburg en IJssel-Vecht leidden tot veel gedoe en het intrekken van de concessies, waarsch (deels) vanwege de enorme belangen.
En ook de implementatie van enorme concessies kennen veel risico's, als een vervoerders bijvoorbeeld in één keer honderden (al dan niet elektrische) nieuwe bussen moet laten instromen, en een boel nieuwe laadvoorzieningen tegelijk moet regelen kan er veel mis gaan.
Bovendien vergen zeer grote concessies ook zeer grote investeringen van vervoerders, wat nog groter wordt door elektrische bussen (die duurder in aanschaf, maar goedkoper in brandstof en onderhoud zijn). Terwijl door de coronacrisis de investeringsmogelijkheden onder druk staan.
Dus ik denk dat concessies niet nóg groter zullen worden, en misschien wel weer iets kleiner. De provincies Gelderland en Overijssel overwegen bijvoorbeeld al de voorgenomen concessie Berkel-Dinkel te splitsen, ook n.a.v. het gebeuren in IJssel-Vecht. ovpro.nl/bus/2021/11/04…
Nu zijn er dus 42 concessies in Nederland, merendeels gebiedsconcessies: een geografische gebied waarbinnen de winnende vervoerder het alleenrecht heeft om busvervoer te rijden. Zo is bijv. Brabant verdeeld in 3 concessies: West, Oost (Arriva) en Zuidoost (Hermes/Transdev).
Sommige gebiedsconcessies beslaan hele provincies: de provincie Limburg is één concessie, de busconcessie Groningen en Drenthe samen ook - beide provincies hebben samen een OV-bureau opgericht dat het OV in de provincies aanstuurt.
Sommige van deze gebiedsconcessies zijn multimodaal en hebben behalve bus ook de regionale spoorlijnen in dit gebied, bijvoorbeeld Achterhoek-Rivierenland en Limburg (in die laatste rijdt Arriva zelfs de stoptreinen op het hoofdspoor, tussen de IC's van NS).
Tot slot zijn er 9 lijnconcessies, die één of meer specifieke lijnen omvatten i.p.v. een gebied. Dat zijn vooral de regionale spoorlijnen die niet in een multimodale gebiedsconcessie zitten. De grootste is de noordelijke spoorlijnen (formeel 2 concessies, maar als één aanbesteed)
In de categorie lijnconcessies vinden we ook de waterbus Rotterdam - Dordrecht, waar sinds begin dit jaar de nieuwe vervoerder Blue Amigo vaart. En de veerdienst Vlissingen-Breskens, die door (een dochterbedrijf van) de provincie Zeeland zelf wordt uitgevoerd.
En de kleinste concessie van Nederland is tegelijk ook een van de bijzonderste: de Parkshuttle Rivium (bij Rotterdam), waar al sinds 2005 volledig autonome busjes het metrostation Kralingse Zoom met bedrijfsterrein Rivium verbinden.
(De lijn ligt alleen al stil sinds 2019, in afwachting van de volgende generatie busjes, die ook een stuk op de openbare weg i.p.v. alleen op afgesloten baan gaan rijden. Ben benieuwd wanneer deze gaan rijden). nu.nl/auto/6142191/w…
En oh ja, er is nóg een concessie die wel is gegund, maar niet rijdt: de busverbinding tussen Lelystad en Lelystad Airport is aan Arriva gegund, maar het is afwachten of en zo ja wanneer Lelystad Airport open gaat... destentor.nl/lelystad/arriv…
Enfin, zo dus even een spontaan draadje over OV-concessies in Nederland, n.a.v. de nieuwe concessieposter van @verkeer_vervoer. Een wat vakinhoudelijker draadje dan ik meestal doe, hopelijk vonden jullie het interessant. :-) crow.nl/kennis/bibliot…
En hoewel ons systeem met concessies en aanbestedingen uiteraard niet perfect is en ook nadelen kent, heeft zich sinds de start ervan in 2001 wel een m.i. goed functionerend systeem ontwikkeld, waarin de regionale overheden goed kunnen sturen op wat voor OV ze willen.
Vaak wordt geroepen dat door aanbestedingen 'alles aan de markt wordt overgelaten', maar niets is minder waar: juist sinds aanbestedingen hebben provincies/vervoerregio's heel veel grip op wat voor OV er rijdt in hun gebied - zij bepalen immers de eisen waaraan het moet voldoen).
Door de coronacrisis is alles wel in onzeker vaarwater terecht gekomen. De afgelopen twee jaar hebben aanbestedingen on hold gestaan, en moet in lopende concessies onderhandeld worden hoe om te gaan met het wegvallen van enorme hoeveelheden reizigersinkomsten.
Inmiddels begint het weer op gang te komen, met lopende aanbestedingen van IJssel-Vecht (Overijssel/Gelderland) en Zaanstreek-Waterland (Vervoerregio A'dam), natuurlijk met nogal wat bepalingen hoe om te gaan met corona-onzekerheden. Ben benieuwd hoe dat uitpakt. Tot zover even!
Overigens een persoonlijke noot: het thema van concessies en OV-aanbestedingen ben ik al bijna m'n hele werkzame leven mee bezig - bijna net zo lang als OV-concessies bestaan, die in 2001 zijn begonnen met de komst van de Wet Personenvervoer 2000.
M'n eerste stage tijdens m'n studie verkeerakunde in 2002 ging al over welke kwaliteitseisen in de toen dus nog helemaal nieuwe concessies gesteld werden. Veel dagen doorgebracht in de 'concessiebieb' van de (voorgangers van) KpVV @verkeer_vervoer.
Het was m'n eerste kennismaking met het thema, en ik bleek het fascinerend te vinden. Sinds 2004 tot 2019 als adviseur heel veel aanbestedingen ondersteund / begeleid in heel NL. Een enorm fascinerende puzzel, waar van alles samenkomt: vervoerkunde, politieke belangen, (..)
(..) eisen aan voertuigtechniek, maar ook heel veel inkooptechnische en juridische vragen hoe je zo'n aanbesteding slim vormgeeft. En van al die ingrediënten moet je één samenhangend Programma van Eisen / bestek maken. Telkens een heel leuke uitdaging.
Sinds 2019 loop ik rond bij de provincie Utrecht en mag ik me bezighouden met de lopende OV-concessies - heel veel dezelfde thema's natuurlijk, maar dan in het hier en nu. Superleuk me met het OV in m'n eigen stad en provincie te mogen bemoeien.
En ondertussen ben ik ook weer betrokken bij de voorbereiding van de nieuwe concessies, dus mag ik ook weer nadenken over die ingewikkelde puzzel van OV-aanbestedingen. Inmiddels dus al 20 jaar(!) met dit thema bezig. En nog verveel ik me er zeker niet mee. 😎
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
