Thread by @MarekMeissner

#Ukraine #Finlandization #watek. Finlandyzacja, termin ukuty poza Finlandią, ma być wybawieniem dla Ukrainy. "Jeśli Finlandia tyle dzięki niej osiągnęła, to czemu nie Ukraina?"-mówią nasi geopolitycy. Tymczasem sfinlandyzowana Finlandia miała ogromne problemy 1/39

Finlandyzacja wzięła się ze sposobu w jaki Finlandia wyszła z wojny, tocząc walki zarówno z wrogiem jak i byłym sojusznikiem. W efekcie w XI.1944 Andriej Żdanow, podpisujący traktat w imieniu aliantów jako szef Komisji Kontrolnej, był przedstawicielem ZSRR i Wlk.Brytanii.2/39

Komisja Żdanowa zwana "hotelem Tornio" nie podejmowała wprost działań wymierzonych w niepodległość Finlandii, zmusiła Finów do osądzenia osób,uznanych głównie przez ZSRR za "odpowiedzialnych za wojnę agresywną".Najwyższy wyrok otrzymał b.prezydent Ryti -10 lat ciężkich robót 3/39

Na mocy traktatu pokojowego ZSRR miał otrzymać od Finlandii odszkodowanie w wys.348 mln USD, tabor kolejowy, oraz tereny wokół Porkkali na zachód od Helsinek. Odszkodowania te spowodowały, że Finlandia wróciła do równowagi dopiero w połowie lat 50. 3/39

I tu pojawia się wraz z Eero Wuorim, przewodniczącym Federacji Fińskich Związków Zawodowych, Urho Kaleva Kekkonen. Tym dwóm politykom, mieniącym się socjaldemokratami, doprowadzić do powstania w XI.1944 rządu z ugodowym premierem J.K.Paasikivim na czele 4/39

Urho Kaleva #Kekkonen był politykiem z ogromnymi ambicjami. Konserwatysta, były pracownik MSW flirtujący nawet z narodowcami, w czasie Wojny Kontynuacyjnej Wielkofin, piszący o konieczności inkorporacji Karelii, w 1943 roku nagle przeszedł na stronę opcji pokojowej 5/39

W XI.1944 w rządzie Paasikiviego na jego wniosek pojawił się Yrjö Leino, z Fińskiej Partii Komunistycznej (SKP). Został ministrem spraw socjalnych. SKP zyskała zaraz wsparcie: powstało Towarzystwo Finlandia-ZSRR oraz Demokratyczny Związek Ludu Fińskiego SKDL 6/39

Przy pomocy tych organizacji ZSRR chciał wprowadzić w Finlandii "demokrację ludową" drogą parlamentarną. I rzeczywiście SKDL i komuniści zyskali w wyborach przewagę, wysuwając tylko hasła pokojowe, nie mówiąc nic o ZSRR, w rzeczywistości nimi kierującym 7/39

Tymczasem gospodarkę, która wychodziła z wojny żarła inflacja. W 1946 roku rząd nakazał przecięcie wszystkich znajdujących się w obiegu banknotów. Miały teraz połowę wartości, drugą połowę stanowiła przymusowa pożyczka państwowa. 2/3 budżetu pochłaniały odszkodowania 8/39

Jednak w 1948 roku rząd pod naciskiem SKDL, komunistów i obawiając się ZSRR podjął decyzję o odrzuceniu pomocy w ramach planu Marshalla. Paasikivi został prezydentem. W 1948 podpisano układ o przyjaźni, pomocy i wzajemnej współpracy pomiędzy Finlandią i ZSRR 9/39

Układ paradoksalnie przyczynił się do klęski komunistów. ZSRR chcąc im pomóc, zredukował oficjalnie wysokość odszkodowań, zaś SKDL zorganizowała strajki całej Finlandii. Ale w wyborach z 20% wynikiem SKDL przegrała wygrali socjaldemokraci, agrariusze i konserwatyści 10/39

Po wyborach prezydent stworzył tzw. linię Paasikiviego "musimy przede wszystkim trzymać się tego, że to właśnie my sami, Eduskunta i prezydent, a nie Moskwa decydujemy kto ma być w rządzie" - powiedział.11/39

Chodziło o komunistów, którym nie wolno było powierzyć tzw. 5 tek: ministra MSW, MON, MSZ, handlu i premiera.Rząd Fagerholma zaczął oczyszczać z komunistów i ich sprzymierzeńców administrację. W 1949 głoszono amnestię dla "przestępców wojennych".12/39

Tymczasem komuniści organizowali dzikie strajki; poziom życia był tak niski, że w sąsiedniej Szwecji, gdzie narzekano na biedę, zarobki miał wartość o 75% wyższą. Dzikie strajki mnożyły się, a policja w końcu zaczęła strzelać; padli zabici i ranni.13/39

W 1949 roku wywołana działaniami ZSRR (dumping drzewny) dekoniunktura w branży drzewnej uderzyła w gospodarkę Finlandii. Rządowi przyszło zdewaluować markę o 60%, wpływy pokrywały wydatki budżetowe w 1/5.14/39

W tej atmosferze wypłynął Urho Kekkonen. 17.03.1950 dzięki targom gabinetowym objął po raz pierwszy tekę premiera.Od razu postawił na współpracę z ZSRR.Już po miesiącu podpisał apel finansowanej przez Moskwę Światowej Rady Pokoju w sprawie zakazu broni atomowej.15/39

Rok później Kekkonen wybrał się do Moskwy i osobiście spotkał ze Stalinem, zaproszony przez niego na kolację. Przywiózł 5-letnią umowę clearingową zapewniającą zbyt fińskim przemysłom drzewnemu i metalurgicznemu. Ale uzależniająca Finlandię od Rosji. 16/39

Do 1953 roku stworzył następne trzy gabinety, przy czym bez ogródek dawał do zrozumienia, że tylko jego premierostwo zapewnia dobre stosunki z Moskwą. Rosjanie byli tak zniesmaczeni, że zaczęli przez ambasadę sondować polityków fińskich.17/39

Czy nie znalazłyby się chętny, do zastąpienia Kekkonena. Ale w 1953 roku po śmierci Stalina ambasada przekazała wprost, że "ZSRR udzieli Finlandii długoterminowego kredytu i będzie płacić zachodnią walutą w wymianie jeśli Kekkonen pozostanie premierem".18/39

I rzeczywiście, choć nie od razu Kekkonen wrócił do premierowania. W 1956 r. został prezydentem,w czym pomógł mu ZSRR oddając tereny w Porkkali, nie wetując członkowstwa Finlandii w ONZ i obiecując umowę handlową. Ale wygrał tylko 1 głosem elektorskim.19/39

Tymczasem gospodarka fińska staczała się w kierunku kryzysu. Strajk generalny 1956 roku i dewaluacja marki o 39% uruchomiła emigrację na Zachód, głównie do Szwecji. Dopiero w 1961 roku osiągnięto poziom wynagrodzeń z 1955 roku.20/39

Próby opanowania sytuacji przez większościowy rząd Fagerholma skończyły się "kryzysem nocnych przymrozków" w 1958. ZSRR wkroczył do polityki fińskiej, żądając dymisji rządu, nazywając go "nieprzyjaznym", zatrzymując rokowania handlowe i całą wymianę handlową.21/39

Linia Paasikiviego mimo iż oficjalnie istniała, była martwa. ZSRR wpływał bezpośrednio na poszczególne partie, obawiające się "gniewu sąsiada", Kekkonen przedstawiał się jako "jedyny rozjemca, którego Rosjanie słuchają" 22/39

Rząd Fagerholma rozpadł się, Kekkonen zyskał decydujący wpływ na tworzenie następnych. Zdecydował też o reorientacji polityki obronnej. Od tej pory zakupy techniki wojskowej miały pochodzić ze Wschodu, głównie z ZSRR, równoważone drobnymi zakupami głównie z UK.23/39

Oficjalnie parytet w dostawach miał wynosić 50:50 w uzbrojeniu zachodnim i pochodzącym z ZSRR. Na początku w istocie tak było, ale w późnych latach 60. około 70% uzbrojenia armii fińskiej pochodziło z ZSRR w tym większość techniki bojowej.23A/39

01.1959 Chruszczow oświadczył "dla Związku Radzieckiego ważne jest by sąsiadujący z nim kraj Finlandia przestrzegała tej polityki, która została określona w traktacie pokojowym i układzie o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej z 1948.".24/39

Było to efektem spotkania w 4 oczy Chruszczow -Kekkonen. Po nim Finlandia obiecała ZSRR "dokładną obserwację sytuacji w Europie Północnej i na Bałtyku". Media skandynawskie nazwały Finlandię "psem stróżującym ZSRR".25/39

Wykopało to potężny rów pomiędzy Finlandią, a Szwecją i Norwegią, utrwalony późniejszą polityką Kekkonena. Nie został on całkowicie zasypany do dzisiaj, nadal większość inicjatyw wewnątrzskandynawskich odbywa się bez udziału Finów. Co bardzo pasuje Rosji.26/39

Urho Kekkonen jako prezydent nie dawał się lubić. Lubił dwór i kult który tworzyli jego koledzy z Partii Agrarnej. Korumpował ludzi mediów, tych którzy się nie dali, darzył nienawiścią. Krytyków nie znosił. Ludzie kultury raczej trzymali się od niego z dala.27/39

O polityce prowadzonej przez Kekkonena tzw. K linje i jej spuściźnie, świadczy fakt iż układ z ZSRR o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej z 1948 odnawiano trzykrotnie (1955,1970,1983) szybko by nie wygasł, zaś po rozpadzie ZSRR funkcjonował w pierwotnej formie.28/39

Po tzw. kryzysie not z 1959 to ZSRR podyktował Finom sposób integracji z Zachodem. W XI.1960 Chruszczow zgodził się był Finlandia przystąpiła do EFTA, pod warunkiem, że Finlandia udzieli ZSRR takiej samej klauzury uprzywilejowania jak krajom EFTA.29/39

W efekcie w 1959 roku najpierw w Szwecji potem w Finlandii pojawił się termin "finlandyzacja" rozumiany jako ograniczenia narzucane przez ZSRR słabszemu sąsiadowi w zakresie prawa do samostanowienia.30/39

Wojna prowadzona pomiędzy niechętnymi ZSRR starymi socjaldemokratami a komunistami i SKDL spowodowała rozpad lewicy, z kolei polityka Kekkonena niszczenia partii centrum i mieszczańskich poprzez intrygi powodowały trwała fragmentację centrum fińskiej sceny politycznej.31/39

Wpływ Moskwy uwidocznił się zwłaszcza w latach 1968-1970, część lewicy poparła interwencję w Czechosłowacji, zaś akcje propagandowe ZSRR spowodowało zafascynowanie komunizmem wśród młodych, urodzonych po wojnie.32/39

"Naród padał na twarz, nawet nie wiedząc o tym[...]w polityce wewnętrznej gra w karty Moskwy rozpowszechniła się pod koniec prezydentury Kekkonena do tego stopnia że nawet na szczeblu rządowym nazywano ją beztrosko"swojskim zwyczajem" -piszą O.Jusilla,S.Hentila i J.Nevakivi.33/39

Wtedy Szwecja "odwróciła się plecami od Finlandii". Państwa nordyckie nawiązywały nieformalne inicjatywy w swoim gronie, utrzymując z Finlandią stosunki oficjalne. Opinia "psa stróżującego Moskwy" i " demokracji ludowej z wolnymi wyborami" trwała aż do lat 90.34/39

Zaszkodziły próby wejścia Kekkonena do światowej polityki. W 1965 roku wygłosił przemówienie w którym proponował strefę bezatomową obejmującą Szwecję Norwegię i Finlandię. Zirytował tym Skandynawów, uważających że zrobił to na zlecenie ZSRR.35/39

Kiedy Finlandia podpisywała umowę z EWG musiała przyznać ZSRR i wszystkim krajom KDL takie same warunki uprzywilejowania, jakie przyznała krajom EWG. Ta umowa musiała zostać zatwierdzona w ramach RWPG, do należenia do której Moskwa wciąż namawiała Helsinki.36/39

Za to powiodła się inicjatywa Maxa Jacobsona, ambasadora Finlandii w ONZ, by w Finlandii miała siedzibę stała Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE). Wsparł ją Zachód i zgodziła się ZSRR.36/39

Urho Kekkonen panował nad życiem politycznym Finlandii i odszedł dopiero na skutek choroby w 1984 r. Do czego doprowadził świadczy fakt, że w wyborach 1984 czekano z napięciem czy ZSRR poprzez Ahti Karjalainena i odetchnięto kiedy Moskwa wybrała nie wtrącanie się 37/39

Bilans finlandyzacji to 21 rządów w czasie epoki jej ojca Kekkonena, kraj konsultujący wszystkie swoje posunięcia w Moskwie, podejrzliwość najbliższych sąsiadów, integracja z Europą zatrzymana do lat 90. i nieco osiągnięć polityki zagranicznej ale już po Kekkonenie.38/39

Warto pamiętać co finlandyzacja oznaczała dla samej Finlandii, jeśli z takim entuzjazmem wypowiadamy się o finlandyzacji Ukrainy. Polityków, którzy chcieliby tam odegrać rolę Urho Kekkonena nie brakuje 39/39