Thread by @e_atila

Yaklaşık 8 gündür üstünde çalıştığım Google ve Twitter’ın algoritmaları üzerinden yaptığı “Dijital Sansür ve Dijital Zorbalık” araştırmasını bitirdim.Elde ettiğim bulguları ve sonuçları bugün buradan paylaşacağım.

#DijitalZorbalık #DijitalFaşizm #DijitalSansür

“Tekrarlanan yalan gerçeğe dönüşür.”

Daha önceki paylaşımlarımda yer verdiğim ve Nazilerin propaganda bakanı olan Goebbels'e ait olan bu söz, propagandanın temel kuralı olarak bilinmektedir.

Yapılan psikolojik araştırmalara göre doğru olsun veya olmasın, bir argüman tekrarlandıkça insana doğru gelmeye başlar.

Psikoloji biliminde bu durum “gerçeklik yanılsaması” etkisi olarak açıklanır.

Yani insan beyni, önceden doğrusunu bildiği halde yalan ve yanlış bir argümanla sürekli karşılaştığında etkileniyor ve zamanla onun doğru ve gerçek olduğuna inanmaya başlıyor.

Bugün hem Google hem de Twitter, bu “gerçeklik yanılsaması” etkisini ustaca kullanıyor, sansürler uyguluyor, bilgileri manipüle ediyor ve dijital zorbalıkla insanları yönlendiriyor.

Şimdi Google ve Twitter’ın bu dijital sansür ve dijital zorbalığı nasıl uyguladığını veri ve görsellerle açıkça ortaya koyacağım.

İlk olarak Google’ın arama sonuçlarında uyguladığı dijital sansür verilerle gözler önüne sereceğim.

Türkiye’deki mevcut AK Parti hükümetine sürekli olarak muhalif içerik oluşturan ve paylaşan haber siteleri (ve haber içeren platformlar) ile hükümete destek veren haber sitelerinin Google arama sonuçlarının ilk sayfasındaki sıralamaları karşılaştıracağım.

DataReportal’ın “Dijital 2022: Türkiye” başlıklı raporunda 3 farklı derecelendirme yöntemine göre Türkiye’de en fazla ziyaret edilen web siteleri sıralandı.

Buna göre Türkiye’de en çok ziyaret edilen haber siteleri (ve haber içeren platformları) sıralaması şöyle:

Bu 3 kuruluşla ilgili, ücret karşılığı çeşitli siteleri listelerde üst sıralarda gösterip çok ziyaret ediliyorlarmış gibi bir algı inşa ettiklerine dair iddialar olduğunu hatırlatayım.

Bu sonuçlarda yer alan sitelerden, bu araştırma kapsamında şunlara yer verdim:

- Muhalif: Sözcü, Ekşi Sözlük, Habertürk
- AK Parti’yi destekleyen: Sabah, Yeni Akit

Hürriyet ve Milliyet, yayın çizgileri belli olmadığından araştırma kapsamı dışındadır. Milli Gazete ise yapılan aramalarda ilk sayfada hiç yer almamıştır.

Eğer Google, haber sitelerini ziyaret sayılarına göre sıralıyor olsaydı, yukarıdaki tablolara göre AK Parti’yi destekleyen Sabah ve Yeni Akit, araştırma kapsamdaki arama sonuçlarında ilk 3’te yer almalıydı.

Ancak durum hiç de böyle değil.

Araştırma dahilinde 17 Mart 2022’de Google’da 5 başlıkta 10’ar arama yaptım.

1- Ünlü isimler
2- Genel olaylar
3- Siyasi olaylar
4- Siyasi isimler
5- Seçim sonuçları/gelecek seçim

Sitelerin arama sonuçlarındaki sıralamasını hesaplarken şu kriterleri uyguladım:

- Çerezleri (cookie) tamamen temizlenmiş Google Chrome tarayıcı kullandım
- Arama sonuçlarında muhalif ve AK Parti’yi destekleyen haber sitelerini saydım

Şu siteleri saymadım:

- Wikipedia
- Resmi kuruluşların siteleri (TRT ve Anadolu Ajansı dahil)
- Kişilerin veya kuruluşların kendilerine ait web siteleri, sosyal medya profilleri ve kanalları
- Müzik ve multimedya siteleri

Arama sonuçlarında haberlerin kutu içerisinde yan yana ve alt alta verildiği sonuçları, sol üstten alta doğru ve sütun bitince sağ sütuna geçerek yukarıdan aşağı doğru saydım.

Google’da ilk olarak 10 ünlü ismi aradım.

Sonuçlarda 12 muhalif site, 1 AK Parti’ye destek veren site sıralandı.

8 aramada 1. sırada muhalif haber siteleri, yalnızca 1 isimde ilk sırada Takvim çıktı.

Muhalif siteler, 10 aramanın tamamında toplam 38 kez yer aldı.

“Şahan Gökbakar” aramasında Cumhuriyet, “Tarkan”da Onedio, “Orhan Gencebay”da Duvar ve “Nejat İşler”de Ekşi Sözlük ikişer kez yer aldı.

Bu 4 aramada AK Parti’yi destekleyen bir site hiç sıralanmadı.

“Müjdat Gezen” aramasında Tele1, 3 kez sıralandı. Bu aramada AK Parti’yi destekleyen bir site sıralanmadı.

40 arama sonucunda muhalif haber sitelerinden Cumhuriyet ve Ekşi Sözlük 6’şar kez sıralandı.

AK Parti’ye destek veren haber sitelerinden ise yalnızca Takvim, 2 aramada birer kez (1. ve 4. sıralarda) yer aldı.

Yani Google’da 10 ünlü ismin aratılması sonucu ilk sayfada çıkan sonuçlar arasında 38 muhalif habere karşılık AK Parti’yi destekleyen 2 haber sıralandı.

Google, ilk sayfada muhalif sitelere %95, AK Parti’yi destekleyen sitelere %5 oranında yer verdi.

Google’da ikinci olarak iç ve dış (siyasetle doğrudan ilgili olmayan) gelişmelere dair 10 genel olay aradım.

Sonuçlarda 19 muhalif site, 5 AK Parti’ye destek veren site sıralandı.

5 aramada 1. sırada muhalif haber siteleri çıktı, hiçbir aramada AK Parti’ye destek veren haber siteleri ilk sırada yer almadı.

AK Parti’yi destekleyen siteler en fazla 5. sırada çıktı.

“İklim krizi” aramasında BBC Türkçe 4, “Avrupa aşı pasaportu”nda Euronews 2, “Karadeniz'de sel”de Euronews ve Sözcü 2, “Mars'ta helikopter uçuruldu”da Euronews ve DW 2 ve “Süveyş Kanalında kaza” aramasında Euronews 2 kez sıralandı.

Hiçbir aramada AK Parti’yi destekleyen bir site 2 kez yer almadı.

Muhalif siteler 10 aramanın tamamında, AK Parti’yi destekleyenler ise 3 tanesinde sıralandı.

61 arama sonucunda sıralamada en çok; muhalif haber sitelerinden Euronews 11, BBC Türkçe 9 kez; AK Parti’ye destek veren Sabah ise 2 kez sıralandı.

10 aramada sayılan 65 sonuç içerisinde, 55 muhalif site sonucu; 6 AK Parti’ye destek veren site sonucu yer aldı.

Yani Google’da 10 genel olay aratılması sonucu ilk sayfada çıkan sonuçlar arasında 55 muhalif site sonucuna karşılık AK Parti’yi destekleyen 6 site sonucu sıralandı.

Google, ilk sayfada muhalif sitelere %90, AK Parti’yi destekleyen sitelere %10 oranında yer verdi.

Google’da 3. olarak Türkiye ve dünyadaki siyasi olaylara dair 10 arama yaptım.

Sonuçlarda 13 muhalif site, 2 AK Parti’ye destek veren site sıralandı.

6 aramada 1. sırada muhalif haber siteleri çıktı, hiçbir aramada AK Parti’ye destek veren haber siteleri ilk sırada yer almadı.

AK Parti’yi destekleyen siteler arasında en yüksek sıralamada çıkan, bir aramada 3. sırada ile Sabah oldu.

“ABD'nin Afganistan'dan çekilmesi” aramasında DW 3, “AB'nin Rusya'ya yaptırımları”nda DW 2, “Azerbaycan Ermenistan Savaşı ve Türkiye”de BBC Türkçe 3 ve “Brexit sürecinde neler oldu”da BBC Türkçe ile Euronews 2 kez sıralandı.

“Doğu Akdeniz gaz arama” aramasında Euronews 3, “Rusya-Ukrayna Savaşı”nda Oda TV 2, “S-400 krizi” aramasında BBC Türkçe, DW ve Amerika’nın Sesi 2, Habertürk ise 3; “Türkiye Karadeniz'de doğalgaz buldu” aramasında BBC Türkçe 2 kez yer aldı.

AK Parti’ye destek veren sitelerden ise sadece Sabah, “Rusya-Ukrayna Savaşı” aramasında 3 kez sıralandı.

Muhalif siteler 10 aramanın tamamında, AK Parti’yi destekleyenler ise 2 tanesinde yer aldı.

65 arama sonucunda sıralamada en çok; muhalif haber sitelerinden BBC Türkçe 14, DW 10, Habertürk 8 ve Euronews 7; AK Parti’ye destek veren sitelerden Sabah 3 kez sıralandı.

Sonuç olarak Google’da 10 siyasi olay aratılınca ilk sayfada çıkan sonuçlar arasında 65 sonuç saydım.

61 muhalif site sonucuna karşılık AK Parti’yi destekleyen 4 site sonucu sıralandı.

Yani Google, ilk sayfada muhalif sitelere %93,8; AK Parti’yi destekleyen sitelere %6,2 oranında yer verdi.

Google’daki 4. işlemimde Türkiye ve dünyadaki 10 ünlü siyasetçi ismini arattım.

Sonuçlarda 12 muhalif site, 4 AK Parti’ye destek veren site sıralandı.

7 aramada 1. sırada muhalif haber siteleri çıktı, AK Parti’ye destek veren haber sitelerinden ise sadece Haber 7 bir aramada ilk sırada yer aldı.

67 arama sonucunda sıralamada en çok; muhalif sitelerden Habertürk 13 ve Cumhuriyet 7; AK Parti’ye destek veren sitelerden ise Yeni Şafak ve Sabah 3’er kez sıralandı.

7 muhalif haber sitesi, aynı arama içerisinde birden fazla kes sıralandı.

AK Parti’ye destek veren sitelerden ise hiçbiri aynı aramada 2 kez sıralanmadı.

Muhalif siteler 10 aramanın tamamında, AK Parti’yi destekleyenler ise 5 tanesinde yer aldı.

10 aramada sayılan 67 sonuç içerisinde toplam 57 muhalif site sonucu;10 AKParti’ye destek veren site sonucu yer aldı

Yani Google’da 10 siyasetçi ismi aratılınca ilk sayfada çıkan sonuçlar arasında 57 muhalif site sonucuna karşılık AK Parti’yi destekleyen 10 site sonucu sıralandı

Google, ilk sayfada muhalif sitelere %85; AK Parti’yi destekleyen sitelere %15 oranında yer verdi.

Google’da 5. ve son olarak Türkiye’de yakın zamandaki seçimlerin il ve ilçe sonuçlarına dair 10 arama yaptım.

Sonuçlarda 10 muhalif site, 4 AK Parti’ye destek veren site sıralandı.

6 aramada 1. sırada muhalif haber siteleri çıktı.

AK Parti’ye destek veren sitelerden ise Sabah 2 aramada 1. sırada yer aldı.

Sayılan 54 arama sonucunda sıralamada en çok; muhalif sitelerden Habertürk 12; AK Parti’ye destek veren sitelerden ise Yeni Şafak 13 kez sıralandı.

Muhalif siteler 10 aramanın tamamında, AK Parti’yi destekleyenler ise 9’unda yer aldı.

10 aramada sayılan 54 sonuç içerisinde toplam 30 muhalif site sonucu; 24 AK Parti’ye destek veren site sonucu sıralandı.

Yani Google’da 10 seçim sonucu aratılınca ilk sayfada çıkan sonuçlar arasında 30 muhalif site sonucuna karşılık AK Parti’yi destekleyen 24 site sonucu sıralandı.

Google, ilk sayfada muhalif sitelere %55,55; AK Parti’yi destekleyen sitelere %44,44 oranında yer verdi.

Sadece seçim sonuçlarına ilişkin yapılan bu 5. aramalarda AK Parti’ye destek veren sitelerin sıralanma oranı (%44,44), muhalif sitelerin sıralanma oranına (%55,55) yakın çıktı.

Bunun da başlıca nedeni, yapılan aramaların geçmişteki seçimlere yönelik olmasıdır.

Geçmiş seçimlere ait bilgiler nesnel bir özellik taşımaktadır, yoruma ve kitleleri yönlendirmeye açık değildir.

Ancak bu sıralamalar, seçim süreçlerinde son derece etkili olmaktadır ve kitlelerin yönlendirilmesinde kullanılıyor.

Nitekim Google’da yapılan “2023 seçimleri” aramasında ilk sayfada AK Parti’ye destek veren hiçbir siteye yer verilmemiş, 7 muhalif site sıralandı.

Google’da 5 başlıkta yaptığımız aramaların sonuçlarını şöyle özetleyebiliriz:

Bu tablo şunu gösteriyor ki Google, arama sonuçlarında haber sitelerini, tıklanma sayılarına göre sıralamamaktadır.

Google, en popüler olan siteye yer vermemektedir.

Kullanıcı deneyimi araştırmaları, insanların arama sonucunda genellikle en üstte çıkan ilk iki siteye girdiklerini ortaya koymaktadır.

Google ise bu araştırma kapsamında yaptığım aramalarda, 32 muhalif haber sitesine ilk sırayı vermişken AK Parti’yi destekleyen haber sitelerine yalnızca 4 kez 1. sırada yer verdi.

Tüm bu sonuçlar, Google’ın AK Parti’yi destekleyen haber sitelerine yönelik açık bir dijital sansür uyguladığını ortaya koyuyor.

Google; yaşı, mesleği, eğitimi, görüşü ne olursa olsun insanların karşısına, büyük oranda sürekli muhalif içerikler üreten, yalan ve manipülatif haberler yapan internet sitelerini üst sıralarda çıkarıyor.

Bu suretle Google, hem sansür uygulamakta hem de insanları yönlendiriyor.

Şimdi de Twitter’ın uyguladığı dijital sansür ve dijital zorbalığı gözler önüne serelim.

Bunu yaparken gerekli bilgileri elde etmek üzere 16 Mart 2022’de 6 adet Twitter hesabı oluşturdum.

Bu 6 hesabı şu şekilde ayrıştırdım:

1- 60 AK Partili siyasetçi ya da hükümet yetkilisini takip eden hesap
2- 30 tane MHP’li siyasetçinin profilini takip eden hesap
3- 30 tane CHP’li siyasetçinin profilini takip eden hesap
…

…
4- 30 tane İP’li siyasetçinin profilini takip eden hesap
5- 30 tane sporla ilgili profili takip eden hesap
6- 10 tane AK Partili, 10 tane CHP’li, 10 tane İP’li siyasetçi ile 10 tane sporla ilgili olmak üzere 40 profili takip eden hesap

1 hafta boyunca Twitter algoritmasının bu hesaplara ana sayfada hangi profilleri önerdiğini takip ettim.

Twitter’ın öneri algoritması özetle şöyle çalıştı:

Şimdi bu sonuçlara dair aldığım ekran görüntülerini sıralayacağım.

60 AK Partili siyasetçi ya da hükümet yetkilisini takip eden hesabın ana sayfasında muhalif hesapların paylaşımları önerildi.

Örneğin 23.03.2022, saat 12.40’taki öneriler:

Oluşturulan 6 profilin hiçbirinde AK Parti, MHP ya da iktidara yakın herhangi bir siyasi, gazeteci, sanatçı ya da sporcunun hesabı önerilmedi.

AK Partilileri takip eden hesaba sırasıyla 21.03.2022, saat 19.36 ve 22.03.2022, saat 13.21’de yapılan öneriler:

30 MHP’li siyasetçinin profilini takip eden hesabın ana sayfasında da sadece takip edilen bu hesapların yaptığı etkileşimlere dair bilgiler verildi.

Örneğin 17.03.2022, saat 17.30’daki öneriler:

30 CHP’li siyasetçinin profilini takip eden hesaba, yalnızca muhalif hesapların paylaşımları önerildi.

Örneğin 16.03.2022, saat 14.00’te yapılan bir öneri:

CHP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 16.42’de yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 18.00’de yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 20.30’da yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 23.00’te yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba 17.03.2022, saat 01.10’da yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba 17.03.2022, saat 03.38’de yapılan öneriler:

CHP’lileri takip eden hesaba son olarak 17.03.2022, saat 14.30’da yapılan öneri:

30 İP’li siyasetçinin profilini takip eden hesaba da CHP’lileri takip eden hesaba olduğu gibi sadece muhalif hesapların paylaşımları önerildi.

Örneğin 16.03.2022, saat 14.00’te yapılan öneriler:

İP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022’de, sırasıyla 15.30 ve 16:15’te yapılan öneriler:

İP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 16:30’da yapılan öneriler:

İP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 18.00’de yapılan bir öneri:

İP’lileri takip eden hesaba 16.03.2022, saat 23.23’te yapılan öneriler:

İP’lileri takip eden hesaba sırasıyla 16.03.2022, saat 23.23’te ve 17.03.2022, saat 01.00’de yapılan öneriler:

İP’lileri takip eden hesaba 17.03.2022, saat 03.45’te yapılan öneriler:

Yine İP’lileri takip eden hesaba 17.03.2022, saat 03.45’te yapılan bir öneri:

İP’lileri takip eden hesaba son olarak 17.03.2022, saat 12.00’de yapılan öneriler:

30 tane sporla ilgili profili takip eden hesaba yalnızca spora dair yapılan paylaşımlar önerildi. Bununla ilgili ekran görüntüsü paylaşmaya gerek görmüyorum.

Twitter, kullanıcı kaybetmemek için taktik olarak sadece sporu takip edene siyaset önermiyor.

10 tane AK Partili, 10 tane CHP’li, 10 tane İP’li siyasetçi ile 10 tane sporla ilgili olmak üzere 40 (karışık) profili takip eden hesaba da aynı şekilde sadece muhalif hesapların paylaşımları önerildi.

Örneğin 16.03.2022, saat 16.00’da yapılan bir öneri:

40 karışık profili takip eden hesaba 16.03.2022, saat 17.00’de önerilenler:

40 karışık profili takip eden hesaba 16.03.2022, saat 20.52’de önerilenler:

40 karışık profili takip eden hesaba sırasıyla 16.03.2022, saat 22.58; 17.03.2022, saat 14.53; 23.03.2022, saat 13.33 ve 13.34’te yapılan 4 öneri:

40 karışık profili takip eden hesaba 23.03.2022, saat 13.35’te yapılan 2 öneri:

40 karışık profili takip eden hesaba 23.03.2022, saat 13.36 ve 13:37’de yapılan 3 öneri:

Farklı kesimlerden başka Twitter kullanıcılarının aktardığına göre Twitter algoritması başka pek çok sansür yöntemi kullanmaktadır.

Örneğin yukarıda gösterdiğim gibi Twitter, AK Parti ve MHP’lileri takip eden hesaplara genel olarak muhalif paylaşım yapan hesapları öneriyor.

Tüm kitlelerde öneri olarak çıkan muhalif içerikler, genel olarak halk nezdinde infial uyandıracak paylaşımlar oluyor.

Yine toplumsal olaylarda provokasyona zemin oluşturacak paylaşımların, tüm kullanıcılara defalarca önerildiği biliniyor.

“Bunu bana gösterme” denilmesine rağmen muhalif paylaşımlar önerilmeye devam ediyor.

Örneğin Şahan Gökbakar, tweet atmadığı günlerde önerilmiyor. Ancak tweet attığı günlerde sürekli öneriliyor ve “bunu bana gösterme” seçeneği işaretlense bile önerilmeye devam ediyor.

Özellikle popülaritesi yüksek muhalif sanatçı, gazeteci, yayın kuruluşu ve yazarlar siyasi paylaşım yapar yapmaz, ilgi alanı olmasa bile herkese defalarca gösteriliyor.

Twitter, böylece özellikle kriz anlarında kitleleri istediği doğrultuda yönlendiriyor.

Bu bağlamda dijital sansür ve dijital zorbalık uygulayan Twitter’la ilgili 3 önemli sonuç ortaya çıkıyor:

1- Twitter, rızası olmadığı halde kullanıcılara takip etmediği, ilgilenmediği, görmek istemeyebileceği önerilerde bulunuyor.

Kullanıcıyı bu önerilere mecbur bırakıyor, bu öneriler kapatılamıyor. Kullanıcı, önerilen bir hesabı engellese de kendisine yine muhalif başka hesaplar öneriliyor.

2- Twitter, görüşü ne olursa olsun kullanıcıların geneline çok yüksek oranda muhalif hesapları ve muhalif paylaşımları öneriyor.

Kullanıcı, rızası olmadan muhalif bir propagandaya maruz kalıyor.

3- Twitter, önerdiği bu muhalif profillerin ve muhalif tweetlerin etkileşimlerini (takip, beğeni ve retweet) çarpan etkisiyle artırmış oluyor.

Örneğin yine Şahan Gökbakar gibi bir profil normal şartlar altında 1-4 bin arası beğeni alacakken Twitter tarafından sürekli önerildiği için etkileşimi büyük bir çarpan etkisi ile artıyor ve 10-40 bin arası beğeni sayılarına ulaşıyor.

Böylece Twitter, muhalif içerikleri daha geniş kitlelere ulaştırarak insanların siyasi görüşünü etkiliyor, yönlendiriyor ve değiştiriyor.