Çok değil bir kaç ay öncesi sunumlarımdan bir slayt. 2050 yılında tıp alanında neler olacak ile ilgili UCSF öngörüleri. O oku "Global Pandemilerin Yıkıcı Etkisi" bölümüne yeni ekledim. Ben de 2 kelime söyleyip geçiyordum. Tüm dünya öngörmüştü ama önceliklendirmiş miyidi: HAYIR?+ 
1-Daha 2019 Aralık ayında Lancet’de İtalya sağlık sistemi ile ilgili yayınlanan bir raporda, aynen şöyle yazıyor “İtalya’da yaşam beklentisi 2015 yılında 82.7 yıl, dünyada 4., Avrupa’da İspanya’dan sonra 2.sırada, 28 Avrupa ülkesine oranla 2 yıl daha uzun”
2-Lancet 2019 raporu aynen şöyle devam ediyor, İtalyan sağlık sistem performansı ve yeterliliği dünyada 2.sırada, Bloomberg Global Sağlık Sistemi sıralamasında birinci, GBD sıralamasında ise dünyada dokuzuncu deniyor.
3-Tüm bu sağlık gösterge indekslerinde en üst sıralarda bulunan İtalya, şu an bir salgının felakete dönüştüğü, tüm sağlık sisteminin çöktüğü bir hal alıyor. Pandemilerde bu beklenen bir durum ama çok hazırlıksız yakalandı dünya.
4-Her türlü tehdit için kendini tüm teknolojik altyapılar (abartarak) ile hazırlamış devletler, birer birer virüsün yıkıcı sağlık, ekonomik ve toplumsal etkisine giriyor, (şimdi de ABD)
5-Bir çok gelişmiş ülkede sağlık sisteminin yeterliliği tartışılır hale geliyor. Gelişmiş ülkeler salgın hastalıklardan ölümü hep Afrika’nın, düşük-orta sosyoekonomik düzeyde ülkelerin sorunu olarak kabul etmişti, şaşkınlar açıkçası.
6-Aslında teknoloji alanındaki gelişmeleri insanoğlu sağlık alanında kullanmaya çok az yöneldi. İletişim, ulaşım ve savunma alanlarında ki gelişmeler hep önceliği aldı.
7-Şu an kullandığımız personel koruyucu ekipmanlara bakıyorum da H1N1’de ne giydiysem onları giymek durumundayım.
8-Nerede bunca yeni teknoloji. Sakın bana Çin’de, Uzakdoğu’da 3-5 robottan, bir iki bilgisayar programından bahsetmeyin, sürdürülebilir ve yaygın teknolojiler anlamlıdır salgınlarda.
9-Tüm dünya ülkeleri salgınla uğraşıyor, hiçbir ülkede tanı (test) ve tedavi alanında bilim insanları halen sahaya net inemiyor. Çünkü bununla ilgili bir plan yok. Ülkeler bu alanlarda çalışan bilim insanlarından haberdar bile değil.
10-Nedeni basit, çünkü daha 2 ay öncesine kadar aşı, genetik, mikrobiyoloji, moleküler biyoloji alalarındaki (ve daha bir çok alan) çalışmalar bir grup insanın “ilgi alanı” olarak görülüyordu.
11-Çok değil 3 ay öncesine kadar “aşı karşıtlığının” en büyük sağlık tehdidi olduğu dünya, şimdi her akşam haberlerde aşı faz çalışmalarının son durumunu takip ediyor.
12-Düne kadar Mars’a gitmek için teknolojiler tasarlayan insanlar şimdi markete gidemiyor. Keşke “virüsler”, bilgisayarına, telefonuna bulaşacak diye korktuğu kadar bir gün kendisine bulaşabilecek virüs ve bakterilerden de korksaydı.
13-Düşününce “epidemiyolog” olarak çalışan insanların eksikliği nasıl hissediliyor. Herkes, yaşanan ölümlerde salgının etkisinin payına, ülkeler arasındaki farklılığın nedenini merak ediyor şu an.
14-Enfeksiyon, salgın hastalıklar, genelde hep çocukluk yaş grubunun sorunu olur gibi bir durum vardı yıllardır. Yaşlanan dünyada, Geriatrinin nasıl önemli olduğunu anladık ansızın.
15-Yaşlı popülasyonun etkilendiği durumlarda, altta yatan hastalıkların etkisi, ilaç ve aşıların bu gruplarda kullanımı başlı başına bir uzmanlık alanı yaşlanan dünyada.
16-Bu salgın bitecek, tüm umudum en az hasar ile bir an önce bitmesi. Ama alevler ortadan kalktığında, hemen unutulmamalı bugünler ve yeniden yapılanmada global düzeyde “insanı merkeze koyan” sistemler oluşturulmalı sağlık alanında.
17- Sağlık alanında çözümün “bilim” olduğunu unutmayız umarım. Teknolojinin tüm nimetlerini sürdürülebilir sağlık teknolojilerine yönlendiririz temennim. Modern dünyanın çabuk unutan insanları bir şey olmamış gibi devam etmez inşallah. (Umarım, temennim, inşallah yaşımla ilgili)
18-Burada şu an uykusuzluktan unuttuğum öyle önemli bilim alanları var ki bu sürece dahil olabilecek, üzerinde düşünsem çıkacak. Ama twitter’da bilim konuşulan bir dönem de oluyormuş demek ki, mutlaka eklenecektir.
Anlatmaya çalıştığım tam da bu, 1918 salgını ile 2020 salgını arasında bir fark olmalıydı...
