Thread by @VeFinans

1/17- Para politikasının şu andaki karışık operasyonel çerçevesini örnekle anlatalım👇

2/17- Bankaların Merkez Bankası’nda mevduat hesabı vardır. Buna rezerv para denir. Bankalar rezerv paraya neden ihtiyaç duyar? Merkez Bankası’ndaki mevduat hesabını ne zaman kullanır?

3/17- Bankalar zorunlu karşılıklar tesis ederken, vatandaşın talebini karşılarken rezerv paraya ihtiyaç duyar. Hazine’nin de mevduat hesabı Merkez Bankası’ndadır. Bankaların Hazine ile işlemlerinde (borçlanma, vergi ödemesi vb) de rezerv paraya ihtiyaç vardır.

4/17- Merkez Bankası’nın da bankalarla işlemleri vardır. Bu işlemler için de rezerv para yani bankaların Merkez Bankası’ndaki mevduat hesabı kullanılır. Örneğin Merkez Bankası döviz satarsa bankaların mevduat hesabı rezerv parası azalır.

5/17- Bankalar birbirleri arasında işlemlerde de yine rezerv parayı kullanır. Mevduat A bankasından B bankasına gitsin. A Bankası’nın Merkez Bankası’ndaki mevduat hesabı azalır, B Bankası’nın artar. Sistemin toplamı değişmez ama rezerv para el değiştirir.

6/17- Peki bankalar rezerv parayı nasıl elde eder? Yani Merkez Bankası’ndaki mevduat hesabını nasıl artırabilir? Merkez Bankası’ndan teminat karşılığı borçlanarak. Ya da sistem değil tek tek bankaları düşünürsek başka bankalardan rezerv para borçlanarak.

7/17-Para politikası operasyonel çerçevesi derken Merkez Bankası’nın sistemin bu rezerv para ihtiyacını hangi kanallardan karşıladığını kastediyoruz.

8/17- Diyelim bankaların rezerv para günlük ihtiyacı 100₺. Merkez Bankası bu ihtiyacın bir kısmını geleneksel ihale ile karşılıyor. Miktarı ilan ediyor. Faizi bankalar teklif ediyor. Vadesi 1 ay. Merkez Bankası 10₺ ihale açsın. İhaleyi kazanan bankalar bu 10₺’yi alır.

9/17- İhaleyi kazanan bankaların faiz oranları birbirinden farklı. Ortalaması %13,9 diyelim. Merkez Bankası kalan 90₺ ihtiyacı ise gecelik vadeden veya GLP’den karşılıyor. Gecelik vadede iki kanal var. TCMB bünyesinde depo ve BIST kotasyon.

10/17- TCMB depoda bankaların limitleri var. Sınırsız değil. Diğerinde ise normalde limitsizdir ama bankaları GLP’ye zorlamak için gerektiğinde limit konulabiliyor. Bu imkanların da faizi %11,75.

11/17- Şimdi diyelim Merkez Bankası gecelikten 85₺ rezerv para borç verdi. Kaldı geriye 5₺. Ne yapacak bankalar? Bu defa da şu anda %14,75 olan GLP imkanından borçlanıyorlar.

12/17- Peki bu durumda Merkez Bankası’nın kontrol etmeye çalıştığı gecelik bankalar arası borçlanma faizi nerede oluşuyor? Normalde Merkez Bankası sistemin ihtiyacını tahmin edip politika faizinden haftalık repo ihalesi açar.

13/17- Merkez Bankası’nın gecelik borç verme faizi ve borç alma faizi piyadaki faizler için sırasıyla bir tavan ve taban işlevi görür. GLP çok istisnai durumlarda kullanılır. Piyasadaki gecelik faizler bu koridor uygulaması ile Merkez Bankası politika faizi etrafında oluşur.

14/17- Sorumuza geri dönelim. Piyasadaki gecelik faizler bu uygulamada nerede oluşuyor? Merkez Bankası’nın gecelik borç verme limitlerine bağlı olarak değişebiliyor. GLP’ye zorlanmışsa gecelik faizler buraya yakın oluşabiliyor.

15/17- Gecelikten tüm ihtiyaç karşılanmışsa bu defa piyasa faizleri gecelik borç verme faizine yakın oluşabiliyor. Tabi burada bir de geleneksel ihaleler var? Bankalar burada neye göre faiz teklif ediyorlar?

16/17-Geleneksel ihalelerin vadesi 1 ay. Teorik olarak bugünkü gecelik faizler ile 1 ay içinde beklenen gecelik faiz ortalaması 1 aylık faize eşit olur.

17/17-Çerçeve görüldüğü gibi karmaşık. Eskiden de işe yaramayan benzer karmaşık uygulamayı birçok kez gördük. Eski uygulamaların karmaşıklığında bir de swaplar yoluyla ve geleneksel ihalelerle ₺ fonlama eklenmiş durumda. Swapların da dalları var daha. Bunlara hiç girmeyeyim.

3/17’ye ek: vatandaşın “nakit” talebi olacaktı.