Thread by @polfosol

اولین دارویی که برای بیماری ایدز کشف شد (AZT یا zidovudine) بسیار مؤثر بود؛ جوری که بیمارانی که لنگاشون روبه‌قبله بود باهاش بهبود پیدا کردن.
ولی این داروی معجزه‌آسا پس از مدت کوتاهی اثرش رو ازدست داد. چون اگرچه دارو درکشتن ویروس بسیار موفق بود، اما

۱ از n
nature.com/articles/nrmic…

ویروس در جهش یافتن و مقاومت بهش قوی‌تر عمل کرده بود.

حالا سوال نگران‌کننده اینه: با توجه به این رفتاری که از ویروس کرونا دیدیم و جهش‌های گاه و بیگاهی که داره، آیا احتمال داره جوری جهش پیدا کنه که دیگه هیچ واکسنی بهش نسازه و همه‌ی تلاش‌های این یک ساله رو تبدیل به پشم کنه؟

۲ از n

جهش ویروس برعلیه یک واکسن چیزیه که قبلا هم سابقه داشته. مثلا اینجا میگه ویروس بیماری مارِک در مرغ‌ها نسبت به دو جور واکسن مقاومت پیدا کرده.
اگرچه این نمونه برای مرغ‌هاست، ولی مثلا مقاومت باکتری‌ها دربرابر آنتی‌بیوتیک یک چالش بسیار خطرناک روبروی آینده بشره.
linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S…

اینا رو گفتم تا برسم به این مقاله فوق‌العاده جالب و خوندنی. میگه جهش یافتن پاتوژن‌ها دو جوره. یه نوعش منجر میشه به مقاومت دارویی و نوع دیگه مصونیت دربرابر واکسن ایجاد می‌کنه. بعد اگرچه مقاومت دارویی به‌نسبت راحت اتفاق می‌افته، اما مقاومت واکسنی خیلی نادره:
pnas.org/content/115/51…

از کشف بعضی واکسن‌ها بیشتر از صدسال می‌گذره. تو این مدت میشه گفت که بشریت تا حد زیادی خوش‌شانس بوده که مثلا ویروس آبله جهش پیدا نکرده و نابود شده. ویروس سرخک هم اگرچه چندنوع جهش داشته، ولی هیچ‌کدوم از اونها نتونستن بر مقاومت حاصل از واکسن غلبه کنن.
اما موارد نادری هم استثنا بودن.

مثلا این مقاله لنست میگه یک نوع باکتری استرپتوکوکوس عامل سینه‌پهلو جهش پیداکرده و دربرابر واکسن PC7 مقاوم شده.
برای چندنوع ویروس هپاتیت B هم این اتفاق افتاده.
ویروس بعضی بیماری‌ها اونقدر سریع جهش پیدا می‌کنه که عملا ساخت واکسن رو غیرممکن کرده، مثل مالاریا.
thelancet.com/journals/lance…

ولی اگه به‌نسبت تعداد انواع واکسن‌ها بخوایم بسنجیم، این موارد تا حدزیادی استثنا محسوب میشن و زیاد جای نگرانی نیست.

حالا فرض کنید واکسن کووید هم اومد و بعد ویروس جهش پیداکرد. این جهش چطور ممکنه اتفاق بیفته؟
یه احتمال اینه که ساختار گیرنده‌های سطح ویروس با جهش تغییر کنه؛ جوری که /

آنتی‌بادی‌های تولیدشده در بدن دیگه نتونن به ویروس‌ها بچسبن. این پروسه دقیقا چیزیه که برای ویروس آنفولانزا اتفاق می‌افته و لزوم آپدیت سالانه‌ی واکسن رو توجیه می‌کنه.
اما تکامل می‌تونه درجهت دیگه‌ای هم اتفاق بیفته. مثلا ویروس ضعیف بشه و سرعت تکثیرش رو کم کنه
realclearscience.com/articles/2020/…

بعضی از ویروس‌ها این راهو درپیش گرفتن. یعنی میرن جایی از بدن که دستگاه ایمنی زیاد فعال نیست و یه گوشه می‌شینن و نون‌وماستشون رو می‌خورن. چون تکثیرشون خیلی آرومه، عملا عفونت یا بیماری هم ایجاد نمی‌کنن و کسی متوجه حضورشون نمیشه. انواعی از ویروس تبخال یا پاپیلوما ممکنه اینجوری باشن.

نوع سوم و خطرناک جهش اینه که ویروس انقدر سرعت تکثیرش رو زیاد کنه که دیگه دستگاه ایمنی نتونه حریفش بشه. یا اینکه خود سلول‌های ایمنی رو هدف بگیره و نذاره آنتی بادی‌ها رو تولید کنن.
لذا یک واکسن «ضد جهش» باید سه تا خصوصیت رو داشته باشه:
اولا بتونه قدرت تکثیر رو به طرز موثری کاهش بده

وقتی ویروس توانایی تکثیر نداشته باشه بالطبع جهشی هم اتفاق نمی‌افته.
دوم اینکه سلول‌های ایمنی رو جوری تحریک کنه که بتونن همزمان به چند نقطه از ویروس حمله کنن. اینطوری ویروس برای نجات خودش چندجور جهش نیازداره که تقریبا غیرممکنه.
سوم اینکه انواع مختلف جهش‌یافته ویروس رو هدف قرار بده

آیا واکسن کرونا این خصوصیات رو خواهد داشت؟ هنوز برای قضاوت خیلی زوده. اما نشانه‌های امیدوارکننده‌ای داره دیده میشه.
مثلا این تحقیق اخیر میگه ایمنی نسبت به ویروس کرونا ممکنه تا سال‌ها دوام داشته باشه که نشون میده ازاین لحاظ مزیت بزرگی نسبت به آنفولانزا داره
nytimes.com/2020/11/17/hea…

چند وقت پیش هم اینجا گفتم که به‌نظر میاد ایمنی نسبت به کووید ۱۹ درمجموع قابلیت اطمینان خوبی داره.

بنابراین اگر واکسنی اومد با خیال راحت بزنیدش و به حرف کسخلای ضدواکسن گوش نکنید. امید که این جماعت هرچه سریع‌تر یا منقرض بشن و یا به راه راست هدایت.

n/n

https://twitter.com/polfosol/status/1325464035542913025

با تشکر از جناب دکتر که این نکات رو فرمودن. اصلاحیه:

https://twitter.com/Virologist13/status/1329874088916082689