Tweet

Kapheros

17 Dec, 21 tweets, 13 min read

“Tıp benim resmi nikahlı karım, edebiyat ise metresim” diye tanımlarmış kariyerini.

1860 yılında Rusya’nın bir taşra kenti olan Taganrog’da doğdu.
Babası bakkaldı. Çocukluğu ve ilk gençlik yılları taşra Rusya’sında geçti.

Çocukluğu ve ilk gençliği babasının baskısı altında geçen
Anton Pavloviç Çehov “Çocukluğumuz, ben ve kardeşlerim için gerçek bir acıdır” der.
Yıllar sonra bir yazar olduğunda “Yeteneklerimiz babamızdan, ruhumuz da anamızdan geçti bize” diyecektir.

Lise arkadaşları arasında komik öyküler anlatmadaki yeteneğiyle bilinir. En sevdiği hocası ona incelikli nükte yeteneğini görerek “Çehonte” lakabını takar.

Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirir.

Ailesinin geçimine katkıda bulunmak üzere haftalık mizah dergilerinde skeçler, kısa hikayeler yazdı ve oldukça başarı kazandı.

Hekim olduktan sonra da yazarlığı sürdürdü.
Yoksul hastalarına parasız baktığı için kaleminden kazandığı gelire gereksinimi sürüyordu.

1887’de yayımlanan ilk öykü kitabı Alacakaranlıkta (V Sumerkoh) ile Rus Akademisi tarafından verilen Puşkin Ödülü’ nü kazandı. Ardından öykülerini derlediği iki kitabı daha çıktı. Genellikle tek perdelik oyunlar yazan Çehov’un sahnelenen ilk eseri İvanov’du (1887).

1873 yılında Offenbach’ın “Güzel Helena” adlı opereti sahnededir.
Kostümler, oyuncular, dekor kötüdür; ancak tiyatro genç Çehov’u büyüsü altına almıştır.
Sonraları bir tutku olur tiyatro.

Edebiyata “Çehov’un Tüfeği” terimini sokar.
Çehov’un oyunlarında, ilk perdenin herhangi bir sahnesinde bir tüfek görünüyorsa o tüfek patlamalıdır.

Çehov’un öykülerinde de her öge kurguya titizlikle yerleştirilmiştir. Gereksiz bir sözün, tasvirin, kişinin öyküde yeri yoktur.

1884’te öykülerini derlediği “Melpomena Masalları”nı yayımlar. Kapakta Antoşa Çehonte adı vardır.

“Karar verilinceye kadar bütün dikkatimiz katilin üstünda toplanıyor ama hapishaneye gönderilir gönderilmez tümden unutuveriyoruz onu. Peki hapishanede neler oluyor?”

Çehov hapishanede olan bitenin cevabını bulmak için Pasifik’te Japonya’nın kuzeyinde bir ceza sömürgesi olan Sahalin’e doğru bir yolculuğa çıkmaya karar verir.

Çehov neredeyse her mahkumla görüşür ve konuşur. Adada olan biten her şeyi öğrenmek ister.

“Üç dört gece düşümde hep celladı ve tüyler ürpertici işkence sehpasını gördüm.”
Sahalin Adası Çehov için iç kanırtıcı bir tecrübedir. “İnsan bu canavarlar dünyasından hiçbir zaman kurtulamayacak gibi bir duyguya kapılıyor” diye yazar mektuplarında.

1891'de Batı Avrupa'yı dolaşır.
1892’de Rusya'da kolera salgınında kolera salgını olan bölgelerde doktor olarak aktif rol oynar.
1899'da sağlık nedenleriyle (akciğer veremi) Yalta'ya taşındı. O sırada Kırım'da yaşamakta olan L. Tolstoy ve Maksim Gorki ile yakın dostluk kurdu.

1902'de, Çar II. Nikola'nın Gorki'nin Rus Bilimler Akademisi'ne üye olmasını onaylamaması üzerine, 1900 yılında onursal üye seçildiği Akademi'den ayrıldı. 1903-1904 yıllarını sağlık nedenleriyle Güney Almanya'daki bir sağlık yurdunda geçirmek zorunda kaldı.

“Martı” “Vişne Bahçesi”, “Vanya Dayı”, Üç Kız Kardeş” modern tiyatro tarihini değiştiren oyunlarıdır ve Moskova Sanat Tiyatrosu tarafından sahnelenir.

Anton Çehov, 1900’lü yılların başından beri yabancı dillere çevrilir.

Raymond Carver, Çehov öykülerinin ‘insanı sarstığını ve insan duygularını ancak gerçek sanatın yapabileceği bir biçimde ortaya koyduğu’nu vurgular.
Lev Tolstoy ise “Çehov benzeri olmayan bir sanatçıdır.

Onu büyük bir yazar yapan yapıtlarının yalnız Ruslarca değil, dünyanın dört bir yanındaki insanlarca hissedilip anlaşılabilmesidir,” der.

Öykülerinde yansıttığı ortam, 19. yüzyıl sonlan Rusya’sının taşrası ve yoksul köylü çevreleridir.

Çehov, gündelik yaşamın ve toplumun içinden seçtiği sıradan görünüşlü karakterlerin yaşamları üzerinden anlattığı öykülerle okuyucuyu yoğun düşüncelerin içine bırakmayı ve derinden etkilemeyi başarır.

Mayıs 1904'te tüberküloz tedavisi için gittiği Alman kaplıca şehri Badenweiler de hayatını kaybeder.
1908'de, eşi Olga kocasının son anlarını şöyle dile getirmiştir:

"Anton olağandışı bir şekilde oturdu ve yüksek sesle ve açıkça söyledi ("Ölüyorum"). Doktor onu sakinleştirdi, bir şırınga aldı, ona bir kafur iğnesi yaptı ve şampanya sipariş etti.

Anton dolu bir bardak aldı, inceledi, bana gülümsedi ve şöyle dedi: "Şampanya içmem üzerinden çok zaman geçti." Şampanyayı bitirdi ve sol tarafına sessizce uzandı ve ona doğru koşarak yatağa eğilip ona seslenecek vaktim oldu ama nefes almayı bırakmıştı ve

çocuklar gibi huzur içinde uyuyordu."

19. ve 20. yüzyıl Rus ve dünya edebiyatında derin etkiler bırakmış olan Çehov, bugün de en çok oynanan ve yorumlanan oyun yazarlarından biri olma sıfatını korumaktadır.