Tweet

Kapheros

26 Dec, 25 tweets, 15 min read

İngiliz korsan gemisi White Lion, 1619 yılı Ağustos ayı sonlarında Amerika’nın doğu kıyısındaki Chesapeake Körfezi’nin ağzındaki Comfort Burnu’na demir attı.
Gemi, el yazması kayıtlara göre Meksika’ya gitmekte olan bir Portekiz gemisinden zorla alıkonulan

20’den fazla Afrikalı’yı Comfort Burnu’na bıraktı.
Bu tutsaklar, koloni döneminde Virginia’ya ayak basan ilk Afrikalılar’dı.
Antik dönemlerde köleler genellikle savaş esirlerinden veya ülke dışında fethedilen yerlerin sakinlerinden seçilirdi.

Kölelik eski dönemlerin iktisadi hayatının zaruri bir unsuru olarak görülmekteydi.
Aristoteles gibi bazı Yunan düşünürleri köleliği şiddetle savunmuşlardı.
Toplumların genişlemesi, medeniyetin ilerlemesi köleliği ortadan kaldırmadı.

Sadece ilk çağlarda görülen kölelik, farklı biçimlerde ve yoğunlukta ortaya çıktı.
Batıda Roma İmparatorluğu’nun çöküşü ile birlikte Ortaçağ’da feodalizm ve toprağa bağlı kölelik gelişti. Aradan birkaç asır geçtikten sonra, toprağa bağlı kölelik ortadan kalktı.

Bunun yerine yeni ülkelerin keşfi ve sömürgeleşmeyle birlikte ırksal, tehcire dayalı ve acımasız bir kölelik olgusu, “Atlantik köle ticareti” doğdu.

Avrupalılar yeni pazarların keşfi ve yeni yerleşimler bulma ihtiyacı ile yola çıkmışlardı,

ancak “barbarları medenileştirme” bahanesiyle bir tür sömürgeciliğe giriştiler.
Sömürgeciliğin en ağır faturası ise Afrika Kıtası’na çıktı.
Afrika’da kölelik, Avrupalılar bu kıtaya ulaşmadan önce Araplar tarafından başlamıştı.

Tarihçiler, 650 yılı ile Afrika’nın Batılılar tarafından tamamen sömürgeleştirildiği 1900’lerin başına kadar geçen zamanda, Arap köle tacirlerinin Afrikalıları köle ticaretinde kullandığı konusunda hemfikirler.

Yerleşimciler ilk olarak Amerika Kıtası’nın yerli halklarını (Kızılderililer) çalıştırmayı denediler. Kızılderililer; Avrupalıların getirdiği difteri, tüberküloz, çiçek gibi hastalıklara karşı bağışıklıkları olmadığı için kitleler halinde kırılmışlardı.

Sömürgeciler kıtada çalıştıracak insan bulmakta zorlandıklarında aradıkları çarenin Afrika’da olduğunu gördüler.

Afrika’da, sadece erkekler değil, kadınlar ve çocuklar da köle olarak aranıyordu.
Köle taşıyan gemilere, “Tumberio”, yani “ölü taşıyıcıları” adi takılmıştı

1650’lerden itibaren Amerika kıtasında Kuzey Amerika, Brezilya, Meksika, Peru, Ekvator ve Karayipler’de sahibi Hollanda, Danimarka, İngiltere, İspanya, Fransa ve Portekiz gibi ülkeler olan yeni sömürgeler ortaya çıktı.

Toplanan köleler nakliyeyi yapacak şirket tarafından satın alındığında göğüslerine bu şirketin ayırt edici markası kızgın bir demirle dağlanırdı. Yola çıkılacağı gün bol şekilde yemek verilirdi

Doyurulduktan sonra ayak bileklerinden ikişer ikişer zincirlenmiş şekilde gemilere götürülürlerdi.
Gemiye bindiklerinde çırılçıplak soyulurlardı.
Avrupalı tacirler çıplaklığın seyahat sırasında temizliği ve sağlığı garanti edecek tek yöntem olduğu düşüncesiyle savunmuşlardı.

Kölelere günde iki öğün yemek verilir ve beslenmeleri kontrol edilirdi.
Ölüm oranı, havasızlıktan boğulma ve salgın hastalıklar yüzünden çok yüksektir. Bu oran %50’ye ulaşabilir.

Kolonilerdeki her yerleşmeci iş görmemek için bir köle satın alıyordu:

Elde etmeye çalıştıkları ilk şey plantasyonlarda çalışacak kölelerdir. Onlardan iki çift veya yarım düzine alabilen herkes başka dünyevi malı olmasa bile ailesini gayet güzel geçindirebilir. Biri onun için balık tutar, diğeri avlanır ve geri kalanlar tarlalarını işleyip sürerler

Papa V. Nicholas, 18 Haziran 1452’de yayınladığı fermanla (Dum Diversas):
“Müslümanlar, putperestler ya da diğer her türlü inançsızlar daimi olarak köleleştirilebilir.” demişti.

Esir alınan köleler zincirlerle birbirlerine bağlanarak sahile doğru kilometrelerce

yürümeye zorlandılar. Her beş siyahtan ikisi bu uzun yürüyüş sırasında öldü. Yürüyüşün uzun olmasının sebebi, siyah insanların iç kısımlara kaçarak oralarda yaşamasıydı.

Köle gemilerinden rüzgar yönünde kilometreler boyunca hissedilen pis kokular geliyordu.

17. yüzyılda ufkun ötesinde olsalar bile, gemilerin kötü kokusu New Amsterdam (bugünkü New York) halkına gelmekte olduklarını haber veriyordu.
Bu gemilerde toplam dört seferde çalışmış olan Dr. Alexander Falconbridge, yolculuk esnasında yaşananları şöyle anlatmıştı:

“…lumbarların kapatılması ve havalandırma ızgaralarının üstünün örtülmesi, zenciler arasında ishal ve yüksek ateş vakalarına yol açtı.
Durumlarını katlanılmaz hale getiren tek şey aşırı sıcak değildi. Döşeme, yani hücrelerinin zemini, ishalden kaynaklanan kan ve balgamla

öylesine kaplanmıştı ki mezbahayı andırıyordu.
Baygınlık geçiren çok sayıda köle güverteye çıkartılıyor ve bunların pek çoğu hayatını kaybederken, geri kalanlar büyük çabalarla kendilerine getiriliyordu.

Bazı çağdaş tarihçilerin tahminlerine göre bu dönem içinde 12 milyon civarında Afrikalı Yeni Dünya’ya taşındı. Diğer bir kaynağa göreyse bu rakam 25, hatta 40 milyona kadar çıkmaktadır.
Bu kadar çok sayıda köle ticaretinin gerçekleşmesi Afrika’nın sağlıklı nüfusunu kaybetmesine,

Avrupa ve Asya’daki ülkelerde nüfus artarken Afrika’nın nüfusunun sabit kalmasına, yerel dili, kültürü ve dininin tahrip olmasına buna mukabil Amerika ve Avrupa’nın zenginleşmesine yol açtığı bir gerçektir.

Köleliğe yönelik ilk kanunlar İngiltere’de ve ABD’de 19. yüzyılın ilk çeyreğinde, 1807 yılında çıkarılmış; daha sonra diğer Avrupa devletleri onları izlemiştir.

Avrupa’da İngiltere’den sonra köleliği ilk kaldıran devlet, Osmanlı İmparatorluğu’dur.

Osmanlı’da kölelik, Sultan Abdülmecid döneminde 1847 yılında bir fermanla duyurularak yasaklanmıştır.

1926’da Milletler Cemiyeti bütün dünyada köleliği yasaklamış, daha sonra Birleşmiş Milletler de bu hükmü onaylamıştır.