1972 yılında Berlin’deki Zoo Tren İstasyonu’nda 17 metrekarelik küçük bir dönerci açan Kadir Nurman, yıllar sonra “ekmek arası dönerin mucidi” olarak anılacağını hayal bile edemezdi. Nurman, Almanya’ya 1961 yılında konuk işçi (gastarbeiter) olarak gitmişti...
Önce Stuttgart’ta ardından Berlin’de çeşitli fabrikalarda çalıştıktan sonra 1972’de Berlin’de “City Grill” isimli bir dönerci açmaya karar verdi. Ancak dükkanı açtığı yer, istasyonun çok yakınında olduğu için insanlar genelde ayaküstü atıştırmalıklar tercih ediyordu.
Nurman da geleneksel olarak tabakta servis edilen döneri, buraya uygun olarak ekmek arası olarak satmaya karar verdi. İçerisine biraz marul, soğan ve domates ekleyip 1,50 marktan satmaya başladı. Önce Türk işçiler daha sonra da Almanlar, dönerin bu tarzını çok sevdi.
Açılan dönercilerin sayısı zamanla arttı ve ekmek arasına salata ve yeni sos çeşitleri de eklenince döner Almanya’da bugünkü halini almış oldu. Almanya Türk Döner Üreticileri Birliği, 2011 yılında "ekmek arası dönerin mucidi" unvanını Kadir Nurman'a verdi.
Nurman, 2013 yılında hayata veda ettiğinde BBC ve Independent, “Döner kebabın mucidi Berlin’de öldü” diye duyurdu. Birçok yerde haber aynı şekilde yayınlanınca Almanya’ya döneri ilk kimin getirdiği tartışmaları alevlendi.
Almanya’ya işçi olarak giden Nevzat Salim, Reutlingen kasabasında 1969 yılında babasıyla döner sattığını söyleyerek o döneme ait fotoğrafları gösterdi. Berlin’de restoran işleten Mehmet Aygün ise 1971 yılında Berlin’e ilk kez kendi ailesinin döneri getirdiğini dile getirdi.
29 Mart 1964 tarihli Milliyet Gazetesi ise İzmir İş ve İşçi Bulma Kurumu tarafından dönerci Adem Akar ve kalfası Hüsnü Ersoy’un Almanları döner yemeye alıştırmak için 6 Nisan 1964 tarihinde Almanya'ya gönderileceğini yazıyordu. Ancak sonrasına ilişkin bir kayıt bulunmuyor.
Berlin usulü döner zamanla öyle yaygınlaştı ki tüm Almanya’ya yayıldı. Yalnızca Berlin’de binden fazla Almanya genelinde ise 25 bin dönerci olduğu hesaplanıyor. Yıllık ticaret hacmi 4 milyar euroyu aşarken bir günde 2 milyon porsiyondan fazla döner tüketiliyor.
Döner birkaç yıl önce tarihi Adlon Hotel’in menüsüne 19 eurodan girmiş ve en çok sipariş edilen üçüncü yemek olmuştu. Almanya Başbakanı Angela Merkel’in de birçok kez dönercileri ziyaret ederek döner kestiği, futbolcu Lukas Podolski’nin döner zinciri sahibi olduğu biliniyor.
Döneri Almanya’ya ilk kimin getirdiği hala tartışılsa da ekmek arası döneri Nurman’ın başlattığı yönünde ortak bir kanı var. Nurman, 2011’de Frankfurter Rundschau’ya şöyle söylemişti: “Günümüzdeki döner sandviçlerden memnun değilim, çünkü içerisine çok fazla malzeme konuluyor.”🌿

• • •

Missing some Tweet in this thread? You can try to force a refresh
 

Keep Current with DiasporaTürk

DiasporaTürk Profile picture

Stay in touch and get notified when new unrolls are available from this author!

Read all threads

This Thread may be Removed Anytime!

PDF

Twitter may remove this content at anytime! Save it as PDF for later use!

Try unrolling a thread yourself!

how to unroll video
  1. Follow @ThreadReaderApp to mention us!

  2. From a Twitter thread mention us with a keyword "unroll"
@threadreaderapp unroll

Practice here first or read more on our help page!

More from @diaspora_turk

26 Dec
Hollandalı fotoğrafçı Robert de Hartogh, 1970’li yıllardan itibaren Rotterdam’da yaşayan Türklerin fotoğraflarını çekmeye başladı. Evler, iş yerleri, okullar, kurslar, kermesler ve günlük hayat üzerinden çektiği fotoğraflar bir döneme ışık tutuyor. 🌿 ImageImageImageImage
ImageImageImageImage
ImageImageImageImage
Read 4 tweets
20 Dec
❝1969’un 27 Kasım’ında Münih Tren İstasyonu’nda meraklı bir bekleyiş vardı. Güneydoğu Avrupa’dan Almanya’ya gelecek 1 milyonuncu işçi bekleniyordu. Birkaç gün önce Atina ve İstanbul’dan yola çıkan trenlerden hangisi Münih’e önce varırsa 1 milyonuncu işçi o trenden inecekti...
5 yıl önce 1964 yılında Güney Avrupa’dan gelen 1 milyonuncu işçi Portekizli Armando Rodrigues olmuş, kendisine Zündapp marka bir moped hediye edilmişti. Bu kez peronun ortasında, beyaz örtülü bir sehpanın üzerinde üstten kolçaklı Schaub-Lorenz marka bir televizyon bekliyordu.
İlk gelen haberlere göre Atina treni önden geliyordu. Yunan gazeteciler gülümserken, Türk gazeteciler de Sirkeci treni daha önce gelsin diye dua ediyordu. Sirkeci treninin içerisindeki 800 işçinin ise bütün bu olup bitenlerden hiç haberi yoktu.
Read 11 tweets
29 Nov
Kerstin, Sonja, Elisa ve Annemarie ismindeki dört arkadaş, 1983 yılında Stern Dergisi’nde çıkan yabancı düşmanlığıyla ilgili bir haberden etkilenerek bir sokak deneyi yapmaya karar verirler. Öğretmenlerine giderek fikirlerini paylaşırlar…
Buna göre kılık değiştirerek Türk çocukları gibi görünecek ve Köln sokaklarında gezerek Almanların onlara karşı davranışlarını gözlemleyeceklerdi. Köln-Holweide Gesamtschule’deki öğretmenler, ortaokul öğrencilerinin bu fikrini beğenir ve onlara yardım etmeye karar verir.
Sınıfta 30 öğrenci vardır. Alman öğrencilerin dışında 4 Türk, 1 İtalyan ve 1 Yugoslav öğrenci bulunmaktadır. Öğretmenler deneye katılmak isteyen 8 öğrencinin makyajlarını yapıp saçlarını geçici boyayla boyarlar. Türk öğrenciler de hazırlanmaları için arkadaşlarına yardım eder.
Read 14 tweets
8 Nov
1902 yılında Berlin’de Alman mimar Bruno Möhring tarafından tasarlanan Bülowstraße İstasyonu’nun yıllar sonra “Türksicher Basar” ismiyle bir kapalı çarşıya çevrileceği ve hatta içerisinde Öztürk Serengil ve Neşet Ertaş’ın dükkanlarının bulunacağı kimsenin aklına gelmezdi…
Bülowstraße İstasyonu, Berlin’deki 2 numaralı metro ağının bir durağı olarak Schöneberg semtinde inşa edilir. 2. Dünya Savaşı’nda büyük hasar görse de savaştan sonra onarılarak yeniden işler hale getirilir. Ancak Berlin Duvarı’nın inşasıyla birlikte istasyon hepten kapatılır.
1972 yılında Alman bir iş insanı istasyonu içerisinde mağaza ve dükkanların olduğu alışveriş alanına dönüştürmek ister ancak başarılı olamaz. Bir süre sonra Büyükelçiliğin tavsiyesiyle eski Yeşilçam aktörlerinden olan sonradan Almanya’da ticarete atılan Atalay Özçakır’ı arar.
Read 9 tweets
29 Aug
❝Kanımca bendeki yol severliğin temel geni, inşaat ustası dedemin Trakya’daki köyünden kalkıp işçi olarak Fransa’ya gittiği 1973 kışına dayanır. 81’de anneannemi ve üç dayımı yanına aldırır, okuyup öğretmen olmuş tek kızı yani annem, evlenip Türkiye’de kalır... Image
İlk kez 1990 yazında, 4 yaşındayken gittim Paris’e. Hayal meyal anımsıyor ya da çok anlatıldığından ve fotoğraflara çok baktığımdan anımsadığımı sanıyorum. Anneannem Corbeil’de 13. kattaki dairesinde bizi bekliyor, kapıyı açınca her yer mis gibi hamur ve yemek kokuyor. Image
Kim bilir kaç saattir mutfakta… Anneannem besleyerek sevgisini gösterenlerden. Gecenin bir saati torunu istedi diye patates kızartmaktan, oğlunun, kızının canı çekti diye akıtma yapmaktan hiç gocunmaz. Hatta bayılır buna... Image
Read 8 tweets
1 Aug
❝12 işçi Köln’de bir pansiyonda kalıyorduk. Bizim pansiyonun en yaşlısı Muharrem abinin okuma yazması yoktu. Bir gün elinde mektupla geldi, ‘Yengen yollamıştır belki şunu bana okur musun Bayram?’ dedi. Bir kıyıya geçtik, mektubunu tane tane okudum. Yenge yollamıştı... Image
Hem dinledi, hem ağladı. Birkaç gün sonra ‘Bir de cevap yazalım Bayram’ dedi. Oturduk iki sayfa yazdık. Gel zaman git zaman bu iş benim üstüme kaldı. İki haftada bir mektup okuyup cevap yazıyorduk. Artık aileden biri sayılırdım, her şeylerini biliyordum.
Son mektupta Muharrem abinin hanımı ‘Sağ olsun bizim komşunun kızı Gülizar ne zaman istesem sana mektup yazıyor’ diye not düşmüş. Meğer yengenin de okuma yazması yokmuş, o da tanıdık birine yazdırıyormuş. Muharrem abi cevabi mektubunda şöyle yazdırdı:
Read 7 tweets

Did Thread Reader help you today?

Support us! We are indie developers!


This site is made by just two indie developers on a laptop doing marketing, support and development! Read more about the story.

Become a Premium Member ($3/month or $30/year) and get exclusive features!

Become Premium

Too expensive? Make a small donation by buying us coffee ($5) or help with server cost ($10)

Donate via Paypal Become our Patreon

Thank you for your support!

Follow Us on Twitter!