Tweet

Kapheros

21 Jan, 26 tweets, 10 min read

“Türkiye’de aydın geçinenler Doğu’ya doğru seyreden bir geminin güvertesinde Batı yönünde koşturarak Batılılaştıklarını sanırlar.”

“Bu ülkede ilgililer bilgisiz, bilgililer de ilgisizdir.”

“Bu kadar cehalet ancak tahsille mümkün olur.”

“Meşrutiyeti getirdik olmadı, cumhuriyeti kurduk olmadı. Biraz ciddiyete ne dersiniz?”

“Bir kızın tıraşlı bir erkeği güzel zannetmesi hazindir…”

“Hiç bir yoğurtçunun yoğurt olduğu görülmediği gibi, hiç bir Türkçünün de Türk olduğu görülmemiştir.”

“İnsanoğlunda zeka, midyedeki inci gibidir. Hepsinde bulunmaz” , sözlerinden bazılarıdır.

Zekası ve fikirleri çağının çok ötesinde olan, inançları uğruna yaşayıp kimsenin karşısında eğilip bükülmeyen bir filozof ;
Celal Yalınız , nam-ı diğer Sakallı Celal...

Babası deniz bakanı bir paşaydı . Maddi durumu yerinde bir ailenin ferdi olarak dünyaya gelmişti
Yaşıtları oyuncaklarla oynarken o kendi kendine harfleri öğrenerek ev halkını şaşkına çevirir.
İlkokul çağında konaktaki odasından çıkmaz,

durmadan deniz lisesine giden ağabeylerinin kitaplarını okur.
Babasının “henüz yaşın küçük” demesine direnerek Fransızca dersleri aldırmalarını sağlar. Kısa zamanda mükemmel derecede Fransızca öğrenir. Dönemin en iyi eğitim veren okulu olan Galatasaray Lisesi’ne,

1896 yılında kayda gittiğinde hazırlık okumasına gerek kalmadığını, Fransızcayı çok iyi bildiğini söyler ve bunu kanıtlar.

Galatasaray Lisesinde iken derslerinde olağanüstü başarılar elde eder ve aynı okuldaki ağabeyi Nihal’ı geçmeye çalışır.

Subay olan ağabeyi Cemal’in padişahın despot yönetimine başkaldırdığı için Beyazıt Meydanı’nda asılacağını duyar.
Korkuyla meydana koşar, asılanlar arasında ağabeyi yoktur fakat ömür boyu sürgüne gönderilir. Bu, Sakallı Celal için ilk travmadır.

İkincisi ise; aynı okuldaki ağabeyi Nihal’ın ölümüdür. Atletik bir vücuda sahip Nihal barfikste çalışırken başının üzerine düşer ve hayatını kaybeder.
21 yaşında mezun olduktan sonra okul müdürü Tevfik Fikret’in kapısını çalar.

Celal, burada içlerinde Nazım Hikmet'in de olduğu pek çok gence ders verir.
Bir süre sonra devlet, Fransızcası kuvvetli 35 genci sınavla Fransa ve İsviçre’ye yüksek öğrenim için göndereceğini açıkladı. Gitmeye hak kazananlardan biri de Celal olur.

Fransa'da geçirdiği süre boyunca pek çok yazar, şair ve düşünürle fikir alışverişinde bulunma şansı olur Celal'in
"Devletin parasını yediğimiz yeter..." diyerek diplomasını bile almadan Sourbonne'dan ayrılır ve ülkeye döner.

Yurda dönmesinin ardından Fransızca öğretmeni olarak Üsküp'e gönderilir.
Üsküp halkı ve öğrencileri hayran kalırlar Celal'e. Çocuklarını mutlu etmek için kendi parasıyla okula futbol sahası yaptırır, Fransa'dan toplar getirtir.

Bir süre sonra bölgedeki yobazların şikayetiyle okuldan atılır. Atılma sebebi ise futbolun 'günah' olması ve Celal'in bu günahı bile isteye çocuklara öğretmesidir.

Osmanlı’nın son yıllarında Ankara Lisesinde müdür yardımcısıdır.

Daha sonra işgal altındaki İstanbul'dan Anadolu’ya silah kaçıranlara yardımcı olur.
Silah altına alınmak ister ama “ülkeye öğretmen lazım’’ denilerek Kastamonu Lisesi’ne Fransızca öğretmeni olarak gönderilir. Fakirlik, hastalık ve cehaletin olduğu bir dönemdir.

Şehirde frengi vardır, bununla mücadele eder.
Öğrencilere yabancı dilin yanı sıra tarih ve hayat bilgisi dersleri verir. Yobaz zihniyet onu bir kez daha hedef alır. “Dini bütün yerde başı açık geziyor, çocuklara Fransız devrimini anlatıyor, ayaktopu oynatıyor günahtır” diye

İstanbul'a şikayet ederler.

Cumhuriyet döneminde yeni milli eğitim bakanı onu müdür olarak atar. Lisesine ilk kadın öğretmeni atayan müdür olarak bilinir.
Yine de birçok konuda bürokrasiye takılıp illallah eder ve görevi bırakır.

Müdürlükten ayrıldıktan sonra, İncir İslah ve Tütsüleme Tesislerinde baş makinist olarak göreve başlar.
Maaşıyla Aydın’da arsa satın alıp ev inşa eder.
Burada bir işçiye para yardımında bulunur.

Bunun için hakkında söylenti çıkarırlar, “komünisttir” denilerek evi basılır.
Evin altını üstünü arayan polislere ne aradığını sorar Sakallı Celal, belgeleri arayan polise ben size yerini göstereyim diyerek başını göstererek

“işte burada hepsi bunun içindedir” der.
Bu baskını yapan komiser, Aydın halkının Sakallı Celâl sevgisi ve gösterdikleri tepki sonucu görevinden uzaklaştırılır.
Bu olayların ardından Aydın’dan ayrılmaya karar vererek önce Ankara’ya oradan İstanbul’a geçer.

Dönemin tüm düşünür, yazar ve profesörleri tarafından el üstünde tutulur.

Çöpçülerin aldığı maaşı düşük bulur. Bunu protesto etmek için Vali konağının önünü süpürmeye başlar.
O sırada oradan Rasih Nuri İleri ile hocası Prof. Kerim Erim geçmektedir.

O günü İleri şöyle anlatır; “Hocam, Profesör Kerim Erim bir anda fırlayıp yerleri süpüren sakallı bir çöpçünün elini öpmeye başladı...’’

“…on beş, on altı yaşlarındayken Baudelaire’i aslından okurdum. Bir gün bizim orada, Göztepe’de, Baudelaire’i okuya okuya yolda yürüyorum,

Sakallı Celal karşıdan geliyormuş, ben farkında değildim, dalmış gitmişim kitaba. Bana yaklaşınca: ” okuduğun o kitap ne senin ? ” diye sorunca kaldırdım başımı baktım, o. Gösterdim kendisine kitabı. Baktı, baktı yüzüme. Ben o zaman suratı çil içinde sapsarı bir oğlandım.

” Sen büyük adam olursun oğlum !! ” dedi ve yürüdü gitti. Büyük adam olamadık ama Baudelaire’in bir çok şiirleri aklımızda kaldı…”
Nazım Hikmet

Hayatının son dönemi ise Bomonti’deki bir okulda geçer.
Bir gün davet edildiği bir evde en sevdiği yemekler yapılmış bekleniyordur. Tarih 6 Haziran 1962’dir. Fakat Sakallı Celal o akşam yemeğe gelmez

Ertesi sabah erken saatte gidip okula bakarlar, kapıyı açtıklarında Sakallı Celal’i ne yazık ki ölü bulurlar.
Cenazesi 8 Haziran’da çok sevdiği okulu Galatasaray Lisesinden kaldırılır muazzam bir kalabalık uğurlar onu.