Tweet

Kapheros

24 Jan, 25 tweets, 14 min read

"İstifa etmeyeceğim. Bütün ulusun önünde silahlı kuvvetler mensupları olarak vermiş oldukları sözde durmayan ve yükümlülüklerini reddeden askerlerin, bu akıl almaz davranışlarını şiddetle kınıyorum.

Haksız bir davranışla ve sadece kaba kuvvete dayanarak hareket edenlere karşı tarihe geçecek bir örnek olması için, her yola başvurarak yaşamım pahasına bile olsa direneceğim."

Seçimle iktidara gelen ilk Marksist devlet başkanıydı Allende.

26 Temmuz 1908. Şili-Valparaiso’da burjuva bir ailenin, Salvador-Dona Laura çiftinin bir oğulları oldu.
Salvador’un Marksizm’le tanışması ise lise yıllarında oldu. Eduardo de la Barra Lisesi’nde okurken, hem dersleriyle ilgilendi,

hem de Marksist literatürde kendini geliştirmeye çalıştı.

1926’da Şili Üniversitesi’nde tıp okumaya başladı.
1930, Şili Öğrenci Federasyonu başkan yardımcısı oldu. Federasyonda da düşüncelerini açık bir şekilde dile getirdi her zaman.

En çok da dönemin devlet başkanı Carlos Ibanez aleyhinde söylemlerde bulundu.
Bu söylemler, iyiden iyiye göze batmasına sebep oldu. Tüm bu aleyhte edilen sözlerin sonucu olarak da tutuklandı, okuldan uzaklaştırıldı.

Hekim çıktıktan bir yıl sonra, 1933'te Şili Sosyalist Partisi kurucuları arasında yer aldı. 1937′de parlamentoya girdi.
O dönemin devlet başkanı Pedro Cerda, Allende’yi Sağlık Bakanlığı’na atadı. Allende’nin tavrı her zaman yoksuldan yana oldu ve

bu tavır onun “Yoksulların Başkanı” olarak anılmasını sağladı. Nüfusun büyük bir bölümünü kapsayan sosyal sağlık hizmetleri ağını oluşturdu, işçi sağlığı, ana-çocuk sağlığına ilişkin bir dizi yasa çıkarttı. Okullarda çocuklara bedava kahvaltı verilmesini başlattı.

4 Eylül 1970´te Sosyalistler, Komünistler, Liberaller ve Hristiyan Demokratlardan ayrılmış olanların birleşmesiyle kurduğu Unidad Popular´ın (Halk Birliği) adayı oldu.
1952, 1958, 1964´ten sonraki bu dördüncü girişiminde,

1967´den beri Senato Başkanı olan Allende mutlak çoğunluğu (oyların % 36,3´ü) kazandı.
İktidara gelir gelmez kolları sıvadı. Amacı malı mülkü eşit olarak dağıtmaktı .
Yaptıkları belli bir kesim tarafından hoş karşılanmadı. Tepkilere tehditler de eklendi.

Düşük ücretlere zam yapıldı, memurların maaşlarına bir üst limit koyuldu. Yabancı işletmeler satın alındı ve yerli sermayeye dönüştürüldü. Esas problem ABD’lilere ait bakır madenlerinin devletleştirilmesinde başladı.

Kasım 1970’te Şili’nin, devrimci Küba’yla ilişkilerin geliştirilmesi yönünde adım atması, ABD-Şili ilişkilerini iyice gerdi. Bu gerginlik soğuk savaşa dönüştü.
Allende’nin devletleştirme konusundaki katı tutumu, ABD’nin birtakım konularda düğmeye basmasına sebep oldu.

1973 yılına gelindiğinde ise ülke terör saldırıları karşısında huzurunu kaybetmeye başlamıştı.
Şili parlamentosu, ABD baskısıyla Haziran 1973’te Allende ve yönetimini yasa dışı ilan etti. Bunu da, devletleştirme uygulamaları esnasında anayasayı çiğnediği suçlamasıyla yaptı.

1973 Ağustos´unun sonunda Allende tarafından silahlı kuvvetlerin başkomutanlığına getirilen General Augusto Pinochet 11 Eylül 1973’te CIA tarafından da desteklenen bir darbe gerçekleştirdi.
Önce Şili hava kuvvetleri başkanlık sarayı La Moneda'yı bombaladı,

daha sonra ise kara birlikleri saraya girdi. Darbe sırasında başkan Allende intihar mı etti, savaşarak mı öldü hala bilinmiyor.
Ölmeden hemen önce radyoda yaptığı konuşma şu oldu: “Dostlarım, hiç şüphe yok ki, bu sizlere seslenmek için son fırsatım.

Hava Kuvvetleri Magallanes Radyosu’nun vericilerini bombaladı. Sözlerim sitem değil, hayal kırıklığı taşıyor. Umarım, kendi sözlerine ihanet edenlerin utancı olurlar… Şili’nin askerleri, birer unvandan ibaret başkomutanları,

kendi kendini Donanma Komutanı ilan eden Amiral Merino, daha dün Hükümet’e sadakatini sunan, bugün ise kendini Carabinero’ların (paramiliter polis) başı ilan eden General Mendoza… Bu koşullarda, sözlerim sadece işçilere: Teslim olmayacağım!”

Allende hemen hemen tüm sanayiyi ulusallaştırdı ve bunlara Toplumsal Mülkiyet Bölgesi adını verdi.
Toprak reformu sürecini hızlandırdı ve tarımla uğraşan herkesi toprak sahibi yaptı. Sosyal güvenlik politikalarını hızlandırdı,

devletin, eğitim ve sağlık gibi aktif olması gereken temel alanlardaki hizmetleri geniş halk kesimlerine ulaştırdı.
Allende ‘nin ölümünden sonra Şili ‘de devletleştirme kapsamında alınan bakır madenlerinin tamamı, ABD ‘li şirketlere teslim edildi ve

Şili ABD bağımlısı bir devlet haline geldi.
İleriki yıllarda kamuya açılan CIA belgelerinde, Şili’deki CIA bölge şefliğinin solu itibarsızlaştırmak ve bölmek için bir dizi siyasi operasyonu yürüttüğü ifade edildi.

Nixon, Allende karşıtı operasyonlara CIA’e 10 milyon dolar bütçe verdi.

"İnsanlarının sorumsuzluğu yüzünden bir ülkenin komünist olmasına seyirci kalamayız. Mesele, Şili seçmeninin kararına bırakılamayacak kadar önemlidir"
Henry Kissenger

Kissenger'ın darbeden bir ay sonra 9 Ekim 1973'de Nixon ile yaptığı telefon görüşmesinde darbe sonrası yaşadığı mutluluğunu dile getirip "Darbenin başarılı olması için gerekli koşulları yarattık" diyordu.

Dünyanın halkını düşünen tek tük devlet başkanlarından birisi, hatta en önemlisi, dış destekli bir şekilde katledildi Dünyanın gözü önünde.

Pinochet’nin yıllar süren iktidarında kırk bine yakın Şilili hayatını kaybeder.