Tweet

Kapheros

15 Feb, 25 tweets, 10 min read

26 yaşındaki bir genç 1935 yılının başlarında Bursa Ziraat Mektebi yakınlarında uçuş denemeleri yapıyordu.
Dört yıl süren geceli gündüzlü bir çalışma sonucunda tamamen kendi emeği ile yaptığı motorsuz tayyare (planör) ile birkaç kez kaza yapıyor ama asla vazgeçmiyordu.

Bir yandan da kardeşi Neşet’in yanında fotoğrafçılık yapan bu genç Emrullah Ali Yıldız’dı.
Emrullah Ali Yıldız, 1909’da Bursa-Orhangazi’de dünyaya geldi.
Vidin’den Bursa’ya göçen Yıldızzade ailesindendi. Babası Ahmet Kadri Yıldız Bursa’nın en eski kitapçılarındandı.

Annesi Kafkas göçmeni Lütfiye Hanım’dı.
17 yaşındayken Türk Tayyare Cemiyeti tarafından açılan Yeşilköy Tayyare Makinist Mektebine girdi.
Makinist yetiştirmek üzere açılan bu Küçük Zabit (Astsubay) okulunu 1927 yılında birincilikle bitirdi.

Mezuniyetinin ardından Eskişehir Askeri Hava Okulunda Tayyare Makinisti olarak göreve başladı.
1930 yılında Ağrı İsyanı çıkmıştır ve isyanı bastırmak için görev alan ordu birliklerinde kendisi de vardır.
Zorunlu hizmetini bitirdikten sonra istifa edip Bursa’ya döndü.

1930’lu yılların başında gazetelerde, sıklıkla motorsuz tayyare haberleri çıkıyordu. Bu yıllarda ülkede havacılığa ve özellikle motorsuz tayyareye ilgi büyüktü.
Aralık 1933’te Emrullah Ali Yıldız’ın girişimleriyle Bursa Halkevinin himayesinde

Yelkenli Uçuş Kulübü (Motorsuz Tayyare Kulübü) kuruldu.
Emrullah Ali, Bursa’ya gelişinden beri kendi motorsuz tayyaresini yapmak üzere çalışmalara başlamıştı bile.
Tamamıyla kendi tasarladığı ve emeğiyle meydana getirdiği motorsuz tayyaresine, “Bursa Yelkenlisi” ismin vermişti.

12 HAZİRAN 1938, Emrullah Ali Yıldız, Ernest Jochmann ve arkadaşı Flessdorf’un elinde bulunan 13 saat 59 dakikalık havada kalma rekorunu, öğrencisi Sezai Aksu ile 14 saat 20 dakika havada kalarak kırar.

Kanat açıklığı 12, gövde uzunluğu 6 metre olan Bursa Yelkenlisi ile ilgili haberleri okuyan THK Başkanı Fuat Bulca, 22 Mayıs 1935 günü kurulan Türkkuşu’na çağırır, böylece kuruluşundan tam 19 gün sonra Emrullah Ali Yıldız da oradadır.

10 Temmuz 1935’te Sabiha Gökçen ve 7 arkadaşının da bulunduğu grupla Rusya’ya havacılık eğitimine gönderilir. Koktabel’de (Kırım) planör eğitimi, Moskova’da da paraşüt ve motorlu uçuş eğitimi alır.

Yıldız, 1936-1949 yılları arasındaki öğretmenliği ile önce Türkkuşunda Başöğretmen, daha sonra İnönü Yüksek Planör Kampı Müdürlüğü, Uçak Fabrikası Tecrübe Pilotluğu yapar.

29 Ağustos 1936 tarihinde 18 saat 35 dakika tek başına havada kalarak bir başka dünya rekoru kırar.

Ali Yıldız’ın dünya havacılığına bir armağanı da otomatik paraşüt açma sistemidir.

Otomatik paraşüt açma aleti Türkiye’de kimsenin dikkatini çekmemiş olsa da Dünya havacılık tarihinde büyük bir yenilik olan bu buluşla bir Amerikalı ilgilenir.
Yıldız, on beş kez denediği buluşunun başına gelenleri Bahattin Adıgüzel’in “Gökteki Venüs” adlı kitabında anlatır:

“İşte bu sıralarda karşıma yabancı bir mühendis çıktı. Keşfimle çok yakından ilgilendi. Tetkik ettirmek üzere benden hesap ve projeler istedi. Hepsini aldı gitti. Aradan tam bir sene geçtikten sonra cevap geldi. Geldi ama artık bizim keşif, keşif olmaktan, icat olmaktan,

ihtira olmaktan çıkmıştı. Tabii tıpkısı değil, fakat benimkine benzer bir alet, şimdi Amerika havacılığında muvaffakiyetle tatbik ediliyor.”

THK, bunun için kendisine sadece bir tür takdirname vermişti. İş adamları, devlet, asker vs. icatla ilgilenmiyor; kimse dönüp bakmıyordu

“Helikopter patentini de 1956’da aldım. Ancak ona da ilgi duyan olmadı. Dikey kalkış yapan Harrier’e benzer bir patent çalışmam daha olmuştu.
İlgisizlik nedeniyle bunu da değerlendiremedim. Sonraki yıllarda Harrier uçağını görünce içim sızladı!”

Emrullah Ali, 1947 yılında bir paraşüt atlayışında sakatlandı. Paraşütçülükten ayrılarak sadece uçuşa ağırlık verdi.
Sakatlığının da etkisiyle yararlı olamayacağı düşüncesi ağırlık bastı ve 10 Mayıs 1948 tarihinde aktif havacılık yaşamını sonlandırdı.

Sonlandırdı ama okul müdürlerinin özel izni ile arada sırada uçmaya devam etti.

1951 Adnan Menderes dönemi,
THK uçak ve motor fabrikaları 1952 yılında kapatıldı ve traktör fabrikasına dönüştü.

1 Ağustos 1952 Değişken açılı pervane mekanizması icat etmiştir.

“Kanatlı uçaklar için Değişken açılı pervane mekanizması” buluşu (Amerika’da Emrullah Ali Yıldız adına patentlenir).

“Bendeniz, Emrullah Ali Yıldız, İstanbul’da yaşayan bir Türk vatandaşı olarak Variable Propeller Mechanism For Winged Aircraft için bir icat yaptım ve

1 Ağustos 1952’de Birleşik Devletler Patent Ofisi’nde 302.046 numaralı başvuru formunu doldurdum.”

Aktif havacılıktan ayrıldıktan sonra bir fotoğraf stüdyosu açtı. Fotoğrafçılığı Bursa’da öğrenmişti.

İstanbul Galatasaray’da Çiçek Pasajı üstündeki stüdyosunda Fikret Kaftanoğlu’ndan aldığı bir sistemi geliştirmiştir. Bir boy aynasında kendinizi görerek istediğiniz şekilde poz verebilir ve kolayca elinizde bir düğmeye basarak kendi fotoğrafınızı alabilirdiniz.

Emrullah Ali Yıldız buna da “Görçek” adını vermişti.

Emrullah Ali Yıldız, 1996’da hayatını kaybetti.
1938 yılında kırdığı rekordan sonra 2 Ağustos 1938 tarihli Bursa gazetesinde kaleme aldığı yazısında

Bursalıların havacılığa yeterli ilgiyi göstermediğinden yakınarak şöyle seslenmişti:

“Yaptığım ufak bir zaman rekoruna gösterdiğiniz alakaya güvenerek, size bir kaç ağabey öğüdünde bulunmaya karar verdim.

Türkiye’deki planör faaliyetinin ilk ve ikinci senelerinde büyük bir alaka göstererek ön safı tutan sizler, bu sene ne için bu alakanızı kaybetmiş, ne için bu işte en geri safa geçmiş bulunuyorsunuz?”