राजर्षी शाहू महाराज आणि लोकमान्य टिळक यांचे पराकोटीचे शत्रुत्व जगजाहीर होते मात्र दोघेही एकमेकांचे मोठेपण जाणून होते. त्यामुळे एकमेकांवर प्रखर टीका करताना दोघांनीही कधीच मर्यादा ओलांडली नाही. ना शाहू महाराज टिळकांना कधी 'समाजद्रोही' म्हणाले, 👇 
ना लोकमान्य कधी शाहू महाराजांना 'स्वराज्यद्रोही' म्हणाले. परंतु ही नैतिक मर्यादा टिळकांच्या निधनानंतर त्यांच्या शिष्यांना पाळता आली नाही. केळकर, खापर्डे, भोपटकर इत्यादी टिळक अनुयायींनी शाहू महाराजांविरुद्धची विखारी चळवळ कायम धगधगती ठेवण्यासाठी अखंड प्रयत्न केले. 👇
शाहू महाराजांना लोकांच्या नजरेत बदनाम करण्याचे अनेक प्रयत्न केले, १८ मे १९२१ रोजी तासगावात झालेली 'कुलकर्णी परिषद' त्यापैकीच एक.
१७ मे रोजी 'केसरी'चे संपादक केळकर यांनी खास अंक काढून शाहू महाराज आणि ब्रिटिश अधिकारी यांच्यात संस्थानातील दहशतवादी कारवाया निपटून काढण्यासाठी 👇
१७ मे रोजी 'केसरी'चे संपादक केळकर यांनी खास अंक काढून शाहू महाराज आणि ब्रिटिश अधिकारी यांच्यात संस्थानातील दहशतवादी कारवाया निपटून काढण्यासाठी 👇
झालेल्या पत्रव्यवहारातील गुप्त पत्रे छापली. "आमचे स्वराज्यद्रोही छत्रपती" असा स्फोटक मथळा देऊन खास अग्रलेखही लिहिला. यात महाराजांची 'जुलमी, एकतंत्री, ब्रिटिश सरकारला स्वराज्यद्रोहाचा उपदेश करणारा आचार्य, स्वराज्यद्रोही' अशा शब्दांत निंदा करण्यात आली होती.👇
या अंकाने महाराष्ट्रात मोठी खळबळ उडाली. इतर ब्राह्मणी वृत्तपत्रांनी देखील शाहू महाराजांवर हल्ला चढवला आणि महाराजांना जेवढं बदनाम करता येईल तेवढं करण्याचा प्रयत्न केला. याला प्रत्युत्तर म्हणून ब्राह्मणेतर वृत्तपत्रांनी 👇
"स्वधर्मातील बहुसंख्य लोकांना बौद्धिक व सामाजिक गुलामगिरीत ठेवणारे आणि देशभक्तीचे ढोंग करून आपल्या जातीपलीकडे न पाहणारे ब्राह्मणच खरे स्वजनद्रोही व स्वराज्यद्रोही आहेत" असे सुनावून हल्ला परतवून लावला.
वस्तुस्थिती काय होती?
जी गोपनीय पत्रे केसरीच्या अंकात छापली गेली होती👇
वस्तुस्थिती काय होती?
जी गोपनीय पत्रे केसरीच्या अंकात छापली गेली होती👇
आणि महाराजांवर स्वराज्यद्रोही असा शिक्का मारण्याचा प्रयत्न केला गेला होता ती पत्रे मुळात गोपनीय राहिलेली नव्हती. १९१५ साली महाराजांच्या परवानगीने रा.ब.महादेवराव डोंगरे यांनी ही पत्रे पुस्तकरूपात प्रकाशित केली होती. 'चिरोल खटल्यात' याचा संदर्भ येऊन गेला होता.👇
त्यामुळे केसरीचा हा अंक मराठी माणसाचा बुद्धिभेद करण्यासाठीच प्रकाशित झाला होता असे म्हणणे वावगे ठरणार नाही.
या प्रकरणात शाहू महाराजांची बाजू अशी - कोल्हापुरातील सशस्त्र क्रांतिकारकांमध्ये वेदोक्त प्रकरणामुळे दुखावलेला ब्राह्मणवर्ग मोठ्या प्रमाणात होता.👇
या प्रकरणात शाहू महाराजांची बाजू अशी - कोल्हापुरातील सशस्त्र क्रांतिकारकांमध्ये वेदोक्त प्रकरणामुळे दुखावलेला ब्राह्मणवर्ग मोठ्या प्रमाणात होता.👇
सशस्त्र क्रांतीकारकांना त्यावेळी दहशतवादी असे संबोधले जायचे. हे क्रांतिकारक / दहशतवादी इंग्रजांविरुद्ध लढत होते पण वेदोक्त प्रकरणानंतर शाहू महाराज सुद्धा यांचे शत्रू झाले. यांनी शाहू महाराजांना बदनाम करण्यासाठी आणि अडचणीत आणण्यासाठी नानाविध प्रयत्न केले.👇
बलात्काराचे आरोप असो, हत्येचा प्रयत्न असो, राजनैतिक अधिकाऱ्यांच्या हत्येचा प्रयत्न असो किंवा राजकन्येच्या लग्नसोहळ्यात बॉम्ब टाकून घातपात करण्याचा प्रयत्न असो, वेळोवेळी शाहू महाराजांना अडचणीत आणण्यासाठी यांनी प्रयत्न केले. या क्रांतिकारक / दहशतवाद्यांमुळे कोल्हापूर संस्थानात👇
कायदा सुव्यवस्थेचा प्रश्न निर्माण झाला. महाराज ब्रिटिश साम्राज्य सत्तेचे मांडलिक होते, राज्यकर्ता म्हणून संस्थानातील या दहशतवादी कारवायांचा बिमोड करणे शाहू महाराजांना गरजेचे होते. त्यामुळे "शत्रूचा शत्रू तो आपला मित्र" हे राजनीतीचे तत्व महाराजांनी स्वीकारून 👇
ब्रिटिशांच्या सहकार्याने संस्थानातील दहशतवादी कारवायांचा बिमोड केला. संस्थानातील लोक राज्यकर्त्याच्या विरोधात षडयंत्र रचत असताना राज्यकर्त्याने हात बांधून उभे राहावे अशी अपेक्षा करणेच मुळात चुकीचे. त्यामुळे केसरी मधून झालेले आरोप हे फक्त शाहू महाराजांच्या बदनामीच्या हेतूने 👇
करण्यात आलेले होते असाच त्याचा अर्थ होतो.
स्वराज्य या संकल्पनेचा अर्थ ब्राम्हण राष्ट्रवादी केवळ राजकीय हक्क मिळवणे एवढाच संकुचित घेत होते. याउलट स्वराज्यात राजकीय हक्कांसोबत सामाजिक हक्कांची प्राप्ती सुद्धा झाली पाहिजे, किंबहुना राजकीय हक्क मिळण्याअगोदर सामाजिक हक्क 👇
स्वराज्य या संकल्पनेचा अर्थ ब्राम्हण राष्ट्रवादी केवळ राजकीय हक्क मिळवणे एवढाच संकुचित घेत होते. याउलट स्वराज्यात राजकीय हक्कांसोबत सामाजिक हक्कांची प्राप्ती सुद्धा झाली पाहिजे, किंबहुना राजकीय हक्क मिळण्याअगोदर सामाजिक हक्क 👇
मिळाले पाहिजेत, किमान प्राथमिक शिक्षण देऊन आपला समाज हे राजकीय आणि सामाजिक हक्क मिळवण्याचा लायकीचा होईल असा व्यापक अर्थ शाहू महाराज घेत होते. त्यामुळेच शाहू महाराज मला #खऱ्या_स्वातंत्र्याचे_शिल्पकार वाटतात.
समाप्त.
#राजर्षी_शाहू_महाराज
समाप्त.
#राजर्षी_शाहू_महाराज
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
