Thread by @kwasylewsky

Kilka obserwacji dotyczących obecności Tayyipa Erdoğana na szczycie NATO i szerzej - polityki zagranicznej Turcji 👇

1. Szczyt w Brukseli był ukoronowaniem "ofensywy uroku" Tayyipa Erdoğana, która trwa mniej więcej od wygranej Joe Bidena w wyborach prezydenckich. Erdoğan robił wszystko, aby być na jak największej liczbie zdjęć i spotkać się ze wszystkimi zawodnikami wagi ciężkiej (USA, UK,

Niemcy, Francja), aby pokazać, że sam wciąż należy do najwyższej kategorii wagowej. To ważne obrazy w kontekście izolacji dyplomatycznej, w jaką Turcja wpędziła się swą katastrofalną polityką zagraniczną w ostatnich latach.

2. Na czym - w skrócie i uproszczeniu - polegała ta polityka zagraniczna? Na zademonstrowaniu zachodnim sojusznikom, przede wszystkim Stanom Zjednoczonym, że Turcja "ma inne opcje" w polityce zagranicznej. Jak w tym kontekście należy odczytywać wspomnianą "ofensywę uroku"? Co

mówi nam ona o tureckiej polityce zagranicznej? Turcja ma inne opcje, to prawda. Tak się jednak składa, że wciąż nie są one w stanie przynieść jej takich korzyści jak dobre stosunki z partnerami zachodnimi (jeszcze do tego wrócimy). Przykład? Rosja nie uratuje tureckiej

gospodarki przed katastrofą, w jaką wpędziły jej błędy ugrupowania rządzącego Turcją.

3. Tureccy politycy mają świadomość powyższego - stąd właśnie "ofensywa uroku". Czy jednak są gotowi trwale zmienić swą politykę, czy może - jak to zwykle z urokiem bywa - czar wkrótce

przeminie? Przyjrzyjmy się bardzo krótko kilku spotkaniom Erdoğana - krótko, bo też niewiele konkretów z nich mamy, trzeba zatem zbierać różne sygnały, które pojawiły się w przekazach.

a) Na początek Francja - prezydent Macron wspomniał, że zgodzili się z Erdoğanem pracować

na rzecz wycofania zagranicznych bojowników z Libii, bo prezydent Erdoğan chciałby, aby wszyscy oni wybyli z tego państwa tak szybko, jak to tylko możliwe. Przełom w stosunkach turecko-francuskich? Możliwe. Znacznie bardziej prawdopodobne jest jednak to, że

prezydent Erdoğan po prostu powtórzył "tradycyjne" stanowisko Turcji: chcemy wycofania zagranicznych bojowników, ale nie "naszych", bo przecież oni przebywają w Libii na podstawie umowy z legalnym rządem libijskim, a prezydent Macron po prostu połknął haczyk.

b) Spotkanie

Erdoğan-Mitsotakis. No tu to dopiero powiało optymizmem, bo - jak mieli stwierdzić Grecy - strony zgodziły się zostawić napięcia z 2020 r. za sobą mimo wciąż istniejących nieporozumień, a Grecja ma podobno nawet wesprzeć "pozytywną agendę" między Turcją a UE. Nie ma wątpliwości,

że to dobrze, że Grecja i Turcja próbują się porozumieć, oby się im to udało. Szybki rzut oka na konferencję Erdoğana wystarczy, aby stwierdzić, że do sprawy trzeba podchodzić ostrożnie. Turecki prezydent, owszem, mówił o chęci rozwiązania problemów z Grecją, ale podkreślił przy

okazji, że trzeba to robić na zasadzie bilateralnej. O co chodzi? O to, aby Grecja nie korzystała z podstawowego instrumentu swojej polityki zagranicznej, jakim jest członkostwo w Unii Europejskiej, bo to się Turcji - uprzywilejowanej na poziomie bilateralnym, bo dużo

silniejszej - ani trochę nie podoba. Turcja cały czas próbuje zatem "szufladkować" swoje relacje z UE tak, aby organizacja nie mieszała się do jej napięć z Grecją i Cyprem.

c) Spotkanie z Bidenem - oj, Turcy bardzo go potrzebowali. Co o tym świadczy? Przypomnę, że Tayyip

Erdoğan był wściekły, gdy Joe Biden zdecydował się nazwać rzeź Ormian ludobójstwem, i zapowiedział, że poważnie sobie z nim porozmawia. Zapytany przez reporterkę, czy ta sprawa wyszła podczas bilateralki, odparł z rozbrajającym uśmiechem: "dzięki Bogu, nie była na agendzie".

To pokazuje, jak bardzo Turcji zależało na pozytywnym przekazie ze spotkania z Bidenem, i taki też przekaz otrzymała - obaj prezydenci mówili o konstruktywnym spotkaniu.

Niestety, bardzo niewiele wiemy o szczegółach, ale kluczowe są dla nas dwie sprawy. I Erdoğan, i Biden

wspomnieli, że nad dalszymi krokami będą pracować delegacje obu państw. Oznacza to, że wciąż są zainteresowane porozumieniem, a nie krachem stosunków. Czy Turcja zamierza w związku z tym pójść na jakieś poważniejsze ustępstwa? Nic nie wskazuje na to, aby chciała wykroczyć poza

dodatkowy plan, który obejmuje przede wszystkim chęć intensyfikacji stosunków gospodarczych i sygnalizowanie, że Turcja jest wartościowym sojusznikiem, który dokłada się do bezpieczeństwa nie tylko południowej flanki, lecz także wschodniej (temu służyły spotkania z prezydentami

Litwy i Łotwy), a dodatkowo ma pomysł na Afganistan (jeszcze niezbyt doprecyzowana sugestia, że Turcy chcą tam współpracować z Pakistanem, co - jak się domyślam - ma zmiękczyć stanowisko talibów). W sprawie S-400 chęci ustępstw nie widać, a dla Amerkanów jest to warunek sine qua

non naprawy sojuszu, w przeciwnym razie - tak przynajmniej sugerują dotychczasowe kroki administracji - są gotowi na danie Turkom tego, czego domagali się w ostatnich latach: transakcjonizmu.

4. Jakie wnioski płyną z tego dla nas - sojuszników Turcji?

a) Zacznę od powtórzenia

oczywistości - Turcja nie zamierza wystąpić z NATO. Wręcz przeciwnie - chciałaby zwiększyć swą aktywność (i przydatność) dla Sojuszu, m.in. po to, aby mieć w zanadrzu argument zmiękczający Amerykanów.

b) Turcy są zainteresowani odprężeniem w relacjach z

zachodnimi partnerami, ale jeszcze nic nie wskazuje na to, aby zamierzali dokonać przełomowych zmian, takich jak wyzbycie się S-400, uregulowanie sporów z Grecją (jasne, tutaj wiele zależy również od Greków, którzy mogą nadużywać członkostwo w UE), porzucenie prób zatopienia

rozwiązania federalnego na Cyprze (uwaga, Turcy twierdzą - nie bez racji - że w rzeczywistości to UE i Grecy cypryjscy zatopili rozwiązanie federalne. Nie zmienia to jednak faktu, że silnie pchają w kierunku rozwiązania dwupaństwowego, łamiąc dotychczasowe parametry procesu

zjednoczeniowego ONZ).

c) Tayyip Erdoğan desperacko potrzebuje tego odprężenia, aby utrzymać się przy władzy - mając tego świadomość, zachodni sojusznicy powinni prowadzić wobec Turcji politykę, która zapewni maksymalizację ich interesów, a nie pomoże w utrzymaniu Erdoğana

przy władzy przy minimalnych wyrzeczeniach z jego strony. Rozsądne byłoby też korzystanie z tej tendencji w tureckiej polityce zagranicznej, aby "uwikłać" Turcję w jeszcze głębszą współpracę na forum NATO i wbić klin w jej stosunki z Rosją i Chinami.

Korzystajmy na "zadyszce" w tureckiej polityce zagranicznej do granic możliwości, bo obecnie nic nie wskazuje na to, aby Turcy stracili cokolwiek ze swych aspiracji - chwilowo stracili tylko możliwości ich realizacji.

Ja zaś straciłem możliwość dodania kolejnego tweeta, więc 🔚