ΠΕΡΙ ΑΛΑΤΟΣ (ΜΕΡΟΣ Α΄)
Όπως μαρτυρεί ο Πλούταρχος, το αλάτι αποκαλούνταν θεϊκόν, καθώς ⬇️
📸The Apprentice: A woman in the act of cooking is watched by a young girl as she adds ingredients to a pot over the fire; 500-475 BC (Museum of Fine Arts, Boston)
εξυπηρετούσε βασικές ανάγκες και επιπλέον, δεν υστερούσε έναντι άλλων πολύτιμων αγαθών της φύσης, όπως το νερό και το φως (Moralia 685).⬇️
Πράγματι, το αλάτι ήταν ένα συστατικό με κυρίαρχο ρόλο σε δραστηριότητες ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της ζωής των αρχαίων.
Ειδικότερα, το αλάτι στην αρχαία Ελλάδα συνδέθηκε, εξαρχής, με τα επιτεύγματα των Ελλήνων στη θάλασσα, γι΄αυτό και η χρήση του, παντοιοτρόπως, ⬇️
θεωρήθηκε δείγμα εξέλιξης και προόδου (πρβλ. ραψωδία λ της Οδύσσειας, όπου ο μάντης Τειρεσίας αναφέρεται σε έναν απομακρυσμένο λαό, ο οποίος δεν χρησιμοποιούσε το αλάτι στο φαγητό, στοιχείο ανοίκειο στους αρχαίους Έλληνες-οὐδέ θ᾿ ἅλεσσι μεμιγμένον εἶδαρ ἔδουσιν). ⬇️
Οι αρχαίοι αναγνώριζαν και σέβονταν τη νοστιμιά που προσέδιδε το αλάτι στα φαγητά και εύλογα, θεωρούσαν ότι χωρίς αυτό, η τροφή θα ήταν ανιαρή και άγευστη. Μ΄αυτό συνόδευαν όλα τα γεύματά τους και μεταξύ άλλων, χρησιμοποιούσαν μία ζυμωμένη σάλτσα ψαριού-τα ψάρια, δηλ.,⬇️
ανακατεύονταν ολόκληρα με αλάτι για περίπου τρεις μήνες (ελληνικά γάρος• λατινικά liquamen). Το εμπόριο σαλτσών ψαριού άνθιζε, ιδιαιτέρως, στη Ρώμη, καθώς οι σάλτσες ήταν αγαπημένο έδεσμα του ρωμαϊκού στρατού και κατά κύριο λόγο, στις ισπανικές επαρχίες. Η παραγωγή του γάρου⬇️
ή liquamen ήταν η μοναδική μεγάλης κλίμακας βιοτεχνία στον αρχαίο κόσμο. Η μυρωδιά, όμως, που αναδυόταν κατά τη διάρκεια της ζύμωσης ήταν τόσο έντονη, ώστε σε κάποιες αστικές περιοχές η παραγωγή γάρου απαγορευόταν, η αξιοποίησή του, ωστόσο, στη μαγειρική της⬇️
Ελλάδας και της Ρώμης ήταν κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Επιπλέον, η επεξεργασία των ψαριών-κυρίως-αλλά και κρεάτων (π.χ. χοιρινού στη Σάμο) με τη συμβολή του αλατιού ήταν πολύ σημαντική για τη διατήρηση των τροφίμων, αλλά και για την ικανοποίηση τόσο διατροφικών όσο ⬇️
και εμπορικών αναγκών. Ακόμη, οι αρχαίοι Έλληνες αρωμάτιζαν το αλάτι τους με θυμάρι (ἅλας θυμίτας οἶσε, όπως αναφέρει ο Αριστοφάνης) ή κύμινο (ἅλας κυμινότριβον) για έξτρα γεύση. Όπως γράφει και ο Πλούταρχος το αλάτι ήταν με διαφορά το καλύτερο καρύκευμα για τα εδέσματα⬇️
(ἅλες ἥδιστον ὄψον εἰσίν), καθώς ακόμη και στο ψωμί έδινε έξτρα γεύση (ἀλλὰ καὶ τὸν ἄρτον οὗτος ἐμμιγνύμενος συνηδύνει). ⬇️
📸A crew of female bakers kneading dough for loaves of bread, accompanied by a musician playing a flute; Thebes, Boeotia, 6th c.BC (Louvre).
Το πρώτο μέρος ολοκληρώνεται με τον ισχυρισμό του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, ο οποίος γράφει ότι δεν νοείται ανθρώπινη ζωή χωρίς το αλάτι, καθώς πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα-αν όχι το σημαντικότερο-συστατικό της διατροφής μας (vita humanior sine sale non quit degere).
@florentiafl
Ο τρίποδας ήταν ένα μπρούτζινο σκεύος (λέβης) με τρία πόδια, ο οποίος είχε διάφορες χρήσεις. Υπήρχαν τρίποδες, οι οποίοι τοποθετούνταν πάνω στη φωτιά (ἐμπυριβήτης), ⬇️
📸Νόμισμα Αμισού. Στον εμπροσθότυπο η κεφαλή της Αρτέμιδος. Στον οπισθότυπο τρίποδας με λέβητα.
προκειμένου οι άνθρωποι να βράσουν νερό ή φαγητό ή και για θέρμανση. Υπήρχαν, όμως και περίτεχνοι τρίποδες με τους οποίους διακοσμούσαν τις οικίες τους ή χρησίμευαν και ως κρατήρες. ⬇️
Συχνά δίνονταν ως έπαθλα σε αθλητικούς ή χορευτικούς αγώνες ή ως τιμητικά δώρα για το θάρρος που επέδειξαν ή ως ένδειξη σεβασμού, ⬇️
📸Αργυρό τετράδραχμο από την Κω (480-450 π.Χ.) με παράσταση δισκοβόλου και του επάθλου του, ενός τρίποδα.
#ClassicsTwitter Ο αμφορέας απεικονίζει την αρπαγή του δελφικού τρίποδα από τον Ηρακλή. ⬇️
📸Ανατολικό αέτωμα, διαμάχη Ηρακλή και Απόλλωνα, θησαυρός των Σιφνίων, Δελφοί. East pediment, the dispute between Hercules and Apollo over the Delphic tripod. The Siphnian Treasury. Delphi.
Όπως μαρτυρεί ο Παυσανίας, η αντιπαράθεση μεταξύ Ηρακλή και Απόλλωνα για το τρίποδο ήταν ένα πολύ δημοφιλές θέμα στις αγγειογραφίες από τα μέσα του έκτου έως τον πέμπτο αιώνα π.Χ., αλλά και στην αφηγηματική τέχνη του 8ου αι. π.Χ. Ειδικότερα, έπειτα από τον φόνο του Ιφίτου, υιού⬇️
του Ευρύτου από την Οιχαλία, ο Ηρακλής προσεβλήθη από μία ασθένεια, γι΄ αυτό και επεδίωξε την ίαση, αλλά και τον εξαγνισμό του. Πρώτα κατέφυγε στον Νέστορα, ο οποίος, όμως, αρνήθηκε να τον βοηθήσει, λόγω της φιλίας του με τον Εύρυτο, οπότε και έφθασε έως τις Αμύκλες της⬇️
ΠΕΡΙ ΑΛΑΤΟΣ (ΜΕΡΟΣ B΄)
Το αλάτι αποτελούσε αναπόσπαστο στοιχείο του τελετουργικού της θυσίας σε Ελλάδα και Ρώμη. Στην Ελλάδα το μαχαίρι της θυσίας ήταν κρυμμένο μέσα σ΄ένα καλάθι (=κάνεον-κανοῦν), κάτω από σπόρους κριθαριού ανακατεμένου με αλάτι, ενώ αντίστοιχα⬇️
στη Ρώμη άλειφαν το προς θυσία ζώο με ένα μείγμα από αλεύρι ανακατεμένο με αλάτι και κρασί. Επιπλέον, στη μαγεία ήταν ένα βασικό συστατικό είτε για το «δέσιμο» ενός εραστή είτε για να αντιμετωπίσουν το κακό μάτι (αλάτι, στάχτη και χόβολη). Ακόμη, ο Διοκλής Καρύστου, Έλληνας ⬇️
διαιτολόγος του 4ου αιώνα π.Χ., πρότεινε γεύμα κριθαριού με αλάτι για όσους ταξιδεύουν με τα πόδια το καλοκαίρι. Στην ιατρική οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι ένα μείγμα πίτουρου και αλατιού θεραπεύει τα αποστήματα. Επιπροσθέτως, το αλάτι χρησιμοποιούνταν σε χειρουργικές⬇️