#جهان_ما (٣):
١. ستاره‌شناسی از اون علومیه که هرقدر بیشتر ازش میدونی، بجای اینکه نسبت به اطلاعاتت حس خوبی پیدا کنی، بیشتر حس میکنی توی این کیهان چقدر بی‌ارزشی. صدالبته یافته‌های جدید هم از تلخی موضوع کم نمیکنه!
جالب‌تر اینکه این کیهان بسیار فراتر از تمام اون چیزاییه که ما
١. ستاره‌شناسی از اون علومیه که هرقدر بیشتر ازش میدونی، بجای اینکه نسبت به اطلاعاتت حس خوبی پیدا کنی، بیشتر حس میکنی توی این کیهان چقدر بی‌ارزشی. صدالبته یافته‌های جدید هم از تلخی موضوع کم نمیکنه!
جالب‌تر اینکه این کیهان بسیار فراتر از تمام اون چیزاییه که ما
٢. می‌بینیم، حس و لمس میکنیم!
گویا چیزی که ما به عنوان "ماده" میشناسیم، همون چیزیکه ما و هر آنچه می‌بینیم و حس میکنیم ازش به وجود اومدن، فقط بخش خیلی کوچک از تمام چیزهاییه که در کیهان وجود داره!
در دهه‌های ۶٠ و ٧٠ میلادی، اخترشناسی به نام Vera Rubin روی نحوه گردش و حرکت
گویا چیزی که ما به عنوان "ماده" میشناسیم، همون چیزیکه ما و هر آنچه می‌بینیم و حس میکنیم ازش به وجود اومدن، فقط بخش خیلی کوچک از تمام چیزهاییه که در کیهان وجود داره!
در دهه‌های ۶٠ و ٧٠ میلادی، اخترشناسی به نام Vera Rubin روی نحوه گردش و حرکت
٣. کهکشان‌های حلزونی یا حلقوی مطالعه می‌کرد؛ چون با مطالعه روی گردش کهکشان‌ها اطلاعات زیادی از اون کهکشان میشه بدست آورد. مثلا همین منظومه شمسی خودمون. در قرن ١٧ام، یوهان کپلر متوجه شد که یک سیاره هرقدر از خورشید دورتر باشه، آهسته‌تر حرکت میکنه. بعدها نیوتن این موضوع رو دقیقتر
۴. ادامه داد و تونست جاذبه خورشید رو محاسبه کنه و از این راه به جرمش برسه. همین موضوع درباره کهکشان‌ها هم صادقه. اگر نحوه و سرعت گردش کهکشان بدست بیاد، به جاذبه و از اون به جرمش می‌رسیم. (برای سرعت کهکشان میشه از سرعت حرکت ابرهای گازی‌ای استفاده کرد که در لبه کهکشان قرار دارن.)
۵. منتها روبین انتظار داشت که ببینه سرعت ابرهای گازی لبه‌های کهکشان از هرآنچه به مرکزش نزدیک‌تره، کمتره. ولی با نتیجه عکس روبه‌رو شد! هرچی از مرکز دورتر میشد، سرعت هم می‌رفت بالا! حتی در بهترین حالت یه وقتایی وقتی انتظار این بود که سرعت کم بشه، سرعت ثابت میموند که این ثبات سرعت
۶. به معنی یکسان بودنِ جاذبه در سرتاسر کهکشانه!
فرض کنین یک آهنربا رو در فواصل مختلف از یک کپه براده آهن حرکت میدین. بدیهیه که هرقدر آهنربا دورتر باشه، میزان کمتری از براده آهن رو میتونه حرکت بده. انتظاری که از اون کهکشان‌ها می‌رفت هم به همچین چیزی بود. ولی عکسش رخ داد!
فرض کنین یک آهنربا رو در فواصل مختلف از یک کپه براده آهن حرکت میدین. بدیهیه که هرقدر آهنربا دورتر باشه، میزان کمتری از براده آهن رو میتونه حرکت بده. انتظاری که از اون کهکشان‌ها می‌رفت هم به همچین چیزی بود. ولی عکسش رخ داد!
٧. از همه اینا جالب‌تر اینه:
میدونیم میزان ماده با میزان نیرویی که به اطرافش وارد میکنه، رابطه مستقیم داره. یعنی هرچه ماده بیشتر، نیرو بیشتر. ولی تصاویری که از اون کهکشان‌ها بدست اومد خیلی واضح نشون میداد که هرقدر از مرکز کهکشان دورتر میشیم، میزان ماده (سیارات و ستاره‌ها و...)
میدونیم میزان ماده با میزان نیرویی که به اطرافش وارد میکنه، رابطه مستقیم داره. یعنی هرچه ماده بیشتر، نیرو بیشتر. ولی تصاویری که از اون کهکشان‌ها بدست اومد خیلی واضح نشون میداد که هرقدر از مرکز کهکشان دورتر میشیم، میزان ماده (سیارات و ستاره‌ها و...)
٨. داره کمتر میشه. (همون موضوع آهنربا.)
حالا با این وضع، بیشتر شدن یا ثابت موندنِ جاذبه هیچ توجیهی نداشت!
اینجا بود که اولین جرقه زده شد: شاید یک چیز یا چیزهایی وجود داره؛ ولی ما نمیتونیم اونو ببینیم! شاید اون چیز مثلا جرم داره، ولی اومدن "ماده"ای که ما میشناسیم نیست!
ولی هنوز
حالا با این وضع، بیشتر شدن یا ثابت موندنِ جاذبه هیچ توجیهی نداشت!
اینجا بود که اولین جرقه زده شد: شاید یک چیز یا چیزهایی وجود داره؛ ولی ما نمیتونیم اونو ببینیم! شاید اون چیز مثلا جرم داره، ولی اومدن "ماده"ای که ما میشناسیم نیست!
ولی هنوز
٩. تمام نشده بود! محاسبات دقیقتر نشون داد که اگر اون چیزِ نادیدنی بخواد چنین تاثیری بر نیرو بذاره، باید در یک کهکشان میزانش حدود ۶ تا ٧ برابر ماده عادی باشه. یعنی اون کهکشان دریک دریاچه از اون ماده نادیدنی غوطه‌وره!
چند دهه قبل‌تر، اخترشناسی به نام Fritz Zwicky به نتیجه مشابه
چند دهه قبل‌تر، اخترشناسی به نام Fritz Zwicky به نتیجه مشابه
١٠. رسیده بود. (دهه ١٩٣٠)
او با مقایسه سرعت کهکشان‌ها و خوشه‌ها (خوشه= مجموعه‌ای از کهکشان‌ها) دید که سرعت یکسری کهکشان اینقدر زیاده که از نظر عقلانی تا الان باید از خوشه خودش جدا می‌شده؛ پس اگر تا الان هنوز توی خوشه مونده، به این معنیه که میزان جاذبه‌ای که خوشه ایجاد میکنه،
او با مقایسه سرعت کهکشان‌ها و خوشه‌ها (خوشه= مجموعه‌ای از کهکشان‌ها) دید که سرعت یکسری کهکشان اینقدر زیاده که از نظر عقلانی تا الان باید از خوشه خودش جدا می‌شده؛ پس اگر تا الان هنوز توی خوشه مونده، به این معنیه که میزان جاذبه‌ای که خوشه ایجاد میکنه،
١١.بیش‌از از چیزیه که انتظار میره. او معتقد بود که این جاذبه زیاد از یک چیزی ناشی میشه که هنوز کشف نشده. خلاصه اسمش رو گذاشت Dark Matter یا ماده تاریک!
دلیل اینکه اون زمان به Zwicky توجه نکردن این بود که حرف‌هاش متزلزل، بدون مدرک محکم و پر از اغراق بود. برای همین کردیتِ کشف این
دلیل اینکه اون زمان به Zwicky توجه نکردن این بود که حرف‌هاش متزلزل، بدون مدرک محکم و پر از اغراق بود. برای همین کردیتِ کشف این
١٢. موضوع به Rubin داده شد. منتها اون اسم "ماده تاریک" دیگه روی این چیزِ نادیدنی موند.
به مرور زمان، نتایج حاصل شده از کار Rubin فقط محکم‌تر شدن. مطالعه روی خوشه‌ها هم اثبات کرد که سرعت کهکشان‌ها واقعا زیاده. در نتیجه اون ماده تاریک باید در خوشه‌ها هم باشه. با اینکه دلیل
به مرور زمان، نتایج حاصل شده از کار Rubin فقط محکم‌تر شدن. مطالعه روی خوشه‌ها هم اثبات کرد که سرعت کهکشان‌ها واقعا زیاده. در نتیجه اون ماده تاریک باید در خوشه‌ها هم باشه. با اینکه دلیل
١٣. دلیل Zwicky برای اشاره به وجود ماده تاریک تا حدی اشتباه بود، اون تونسته بود که از دلیل غلط نتیجه درست بگیره! (البته عزیزانِ ماله‌کشِ ما بدانند که اونا نه شعور، نه درک و نه این خلاقیت رو دارن که از اراجیف خودشون نتیجه درست بگیرن! توی هیچ دنیای موازی‌ای امکان نداره بتونین.)
١۴. با همه این اوصاف، جامعه اخترشناسی تا مدتها نسبت به مسئله ماده تاریک تردید داشتن. اونا میگفتن هرچیزی توی این دنیا بالاخره یکجوری، یه یک نحوی و یک اندازه‌ای نور رو بازتاب میده. نمیشه دیده نشه. ولی هرچی جلوتر رفتن، وجود ماده تاریک قطعی‌تر شد. خلاصه این عزیزان وا دادن و رفتن
١۵. مرحله بعد: این ماده تاریک چی میتونه باشه؟
یک فهرست درست کردن. از منطقی‌تری و دم‌دستی‌ترین چیزها تا چیزهایی که حتی به مغزِ آیزاک آسیموف و ژول ورن هم به زور می‌رسیده. مثلا گفتن شاید ماده تاریک بقایای یک ستاره نوترونی باشه (مبحثی فوقالعاده جذاب که بهش می‌رسیم.) یا یک‌جور سحابی!
یک فهرست درست کردن. از منطقی‌تری و دم‌دستی‌ترین چیزها تا چیزهایی که حتی به مغزِ آیزاک آسیموف و ژول ورن هم به زور می‌رسیده. مثلا گفتن شاید ماده تاریک بقایای یک ستاره نوترونی باشه (مبحثی فوقالعاده جذاب که بهش می‌رسیم.) یا یک‌جور سحابی!
١۶. یا یک توده گازی ناشناخته، یا حتی بقایای یک شی کیهانی!
بعد دونه دونه این فرضیات رو به دقت چک کردن و روشون مطالعه انجام دادن. ولی هربار شکست خوردن و هیچی پیدا نکردن. اینقدر از فهرست فرضیات خط زدن که دیگه فقط همون چیزای مافوق تصور ژول ورن مونده بود. برای مثال "آکسیون".
بعد دونه دونه این فرضیات رو به دقت چک کردن و روشون مطالعه انجام دادن. ولی هربار شکست خوردن و هیچی پیدا نکردن. اینقدر از فهرست فرضیات خط زدن که دیگه فقط همون چیزای مافوق تصور ژول ورن مونده بود. برای مثال "آکسیون".
١٧. در ١٩٧٧ نظریه پسی-کوئین (Pecci-Quinn) ارائه شد. این نظریه ذره‌ای رو به نام Axion معرفی کرد. دقیقترش اینه که در این نظریه فرض شده که ذره‌ای به نام آکسیون وجود داره. این ذره یک ذره زیر اَتُمی هست که بار نداره و نور رو بازتاب نمیده، ولی جرم داره. منتها رفتارش با "ماده" اون چیزی
١٨. نیست که انتظار داریم. مثلا از ما با یک ابر از آکسیون روبه‌رو بشیم، اون ابر از وسط بدن ما همینجوری عبور میکنه، انگار که ما روح باشیم!
منتها تمرکز روی این بود که این ذره دیده نمیشه و جرم داره، چون ویژگی‌هایی بودن که به ماده تاریک میخوردن. خلاصه گفتن شاید آکسیون همون ماده
منتها تمرکز روی این بود که این ذره دیده نمیشه و جرم داره، چون ویژگی‌هایی بودن که به ماده تاریک میخوردن. خلاصه گفتن شاید آکسیون همون ماده
١٩. تاریکه یا حداقل یکی از اجزای تشکیل دهنده‌شه. طبق این نظریه، انفجار بزرگ یا مهبانگ با "ترشح" (بهترین کلمه‌ای که به ذهنم رسید همین بود!) زیادِ آکسیون همراه بوده.
شاید اینجا یک قدم به هدف نزدیک‌تر شدن. ولی هنوز این مسئله سرجاش بود که یک چیزی که نه دیده میشه و نه حس میشه رو چطور
شاید اینجا یک قدم به هدف نزدیک‌تر شدن. ولی هنوز این مسئله سرجاش بود که یک چیزی که نه دیده میشه و نه حس میشه رو چطور
٢٠. باید پیدا و مطالعه کنیم؟
ولی هنوز کورسوی امیدی پابرجا بود...
✳️ پایان بخش سوم.
ولی هنوز کورسوی امیدی پابرجا بود...
✳️ پایان بخش سوم.
⬅️پاره‌ای از منابع:
Prime Elements of Ordinary Matter, Dark Matter & Dark Energy: Vladimir Giuzburg
Dark Matter - Theories on its Origin & Substance: Paul F. Kisak
Prime Elements of Ordinary Matter, Dark Matter & Dark Energy: Vladimir Giuzburg
Dark Matter - Theories on its Origin & Substance: Paul F. Kisak
✳️قسمت‌های قبل:
https://twitter.com/Addaatiss/status/1428741870990016519?s=19
پ.ن)
کلیت فهرست تمام ماهیت‌های شناخته شده در کیهان به این شکله:
١. ماده.
٢. پاد ماده/ضد ماده: چیزی که ماده بر خورد باهاش نابود میشه. البته میزانش بسیار بسیار کم و نزدیک به صفره.
٣. ماده عجیب (strange matter): ماده‌ای ناشناخته در ستاره‌های نوترونی
۴. ماده تاریک.
کلیت فهرست تمام ماهیت‌های شناخته شده در کیهان به این شکله:
١. ماده.
٢. پاد ماده/ضد ماده: چیزی که ماده بر خورد باهاش نابود میشه. البته میزانش بسیار بسیار کم و نزدیک به صفره.
٣. ماده عجیب (strange matter): ماده‌ای ناشناخته در ستاره‌های نوترونی
۴. ماده تاریک.
پ.ن٢)
عزیزان! من موقع نوشتن این رشته یک بخش رو حذف کردم اونم مطالب مربوط به نور و مکانیک کوانتوم هستن. چون این مباحث باید بخش مربوط به خودشون رو کامل داشته باشن. پس اگر حس کردید متن پرش داره، دلیلش اینه 🙏
عزیزان! من موقع نوشتن این رشته یک بخش رو حذف کردم اونم مطالب مربوط به نور و مکانیک کوانتوم هستن. چون این مباحث باید بخش مربوط به خودشون رو کامل داشته باشن. پس اگر حس کردید متن پرش داره، دلیلش اینه 🙏
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
