Thread by @Antikor38Junior

ATATÜRK’ÜN SİVİL GİYSİLERİ

Mustafa Kemal Atatürk çocukluğundan itibaren temizliğe ve iyi giyinmeye meraklıydı; bazı sıcak günlerde iki, üç defa banyo yaptığı olurdu. Harp esnasında en sıkışık cephelerde bile ne yapıp yapmış, mutlaka her gün banyo yapabilecek bir yer sağlamıştır.(1)

Hatıralarında Şemsi Efendi Okulunda giyilen şalvar ve bele sarılan kuşağın onu çok sinir ettiğini söylemiş, askerî üniforma giymenin hayatının dönüm noktası olduğunu ifade etmiştir. (2)

Yatak odasında uzun müddet kalmazdı. Pijama kullanmaz; yerine beyaz keten entari giyer, sabah uyanınca da üzerine bir sabahlık alırdı. Ancak rahatsızlanıp yatağa düşünce pijama giymeye başlamıştır. (3)

Atatürk’ ün gömlekçisi Petro Martino hatıralarını şöyle anlatmaktadır:

“Ponje ipekten başka gömlek giymezdi ve yerli sanayi kuruluncaya kadar giydiği gömlekleri Japonya veya Fransa’dan getirtirdi.

Türkiye’de üretime geçilmesinden sonra da bir daha ecnebî kumaşından gömlek giydiğini görmedik. Ona ilk gömleklerini Strongilos Biraderler firması dikmişti. Ben o zamanlar 8 yaşında ve bu müessesede çıraktım.

Ölçüsünü sonradan Kemalât adını alan Yeni Delagramatika adında bir kalfa alır, Simo adlı baş makastar keser, Evliksia adındaki bir işçi kız dikerdi.” (4)

Kemalat hatıralarında, “O devirde ithalat serbest olduğu için Türkiye’ye dünyanın her köşesinden kumaşlar geliyordu. Yerli sanayimizde İpekiş kumaşlarının nefasetinden bahsedince, hemen emrettiler,

araba hazırlandı ve o zaman Ankara’da bulunan İpekiş Fabrikası’na beni gönderdiler ve dört kostümlük kumaş kestirmemi istediler. Vatanperver olan Büyük Ata, aynı zamanda çok da milletperverdi.

Türk kumaşını, yerli malını en klâs Avrupa mamulüne bile değişmezdi. Nitekim ondan sonra hep yerli malı giymeye başladı” demiştir.

Giyim kuşamda mübalağaya kaçmayan fanteziyi severdi.

Avrupa modasını yakinen takip eder, fakat kendine yakışmayanı asla giymezdi. Uzun müddet askerlik etmiş olmasına rağmen, bir İngiliz centilmenine parmak ısırtacak derecede üstün zevki vardı.

Yine Onun gömlekçisi hatıralarında şunları anlatmaktadır:

“Prova yaptırırken asla titizlik göstermez, elbiselerinin teslim tarihi için bizleri katiyen sıkmazdı.

Karşısındaki kim olursa olsun, ona kıymet verircesine konuşur, fikirlerine, anlattıklarına alâka gösterir, hasbıhâlden kaçınmazdı.” (5)

Genç zabitliğinden ölümüne kadar Atatürk’e pek çok çizme, potin, terlik vb. dikmiş olan 70 senelik kunduracı Onufri Karkilidis (Altın çizme) Atatürk’e ait hatıralarını şöyle anlatmaktadır:

“Daha pek genç bir subay iken, müşterimdi.

Askere gideceğim sırada, beni yanına alıp, Şam’a götürdü. Ona tam dört sene emir erliği ettim. Cumhuriyetin ilanından sonra da beni bırakmadı. Ayakkabılarını daima bana yaptırdı. İstediği pabuçların rengini söyler, cinsini ve şeklini daima bana bırakırdı.

Ayrıca para konusunda da itiraz etmez, ne istersem onu verirdi. Tam kırk sene hizmet ettim. Beni arkadaşı gibi görür her zaman büyük iltifatta bulunurdu. 42 numara ayakkabı giyerdi.

Ona göre çizme, potin ve iskarpin olarak üç kalıbım vardı. Emretti mi, hemen ayakkabılarını yapar götürürdüm. Bazen ayağı şişer, o zaman iskarpin ayağını sıkar, bana da çatardı.

Ben de cevap verirdim:

-O kadar pabucunuz var paşam, onları giysenize… Eskimez merak etmeyiniz. Eskise bile ben emrinize amadeyim…”(6)

Ünlü modacı Faruk Saraç, Atatürk hakkında şunları söylemektedir:

“Son derece şık giyinen bir insan... Yaşadığı yıllar, moda ve teknolojideki durum, ülkenin içinde bulunduğu koşullar da dikkate alınırsa, moda konusunda da önder bir insan olduğu apaçık görülmektedir.

Bazı fotoğraflarında öyle bir duruşu var ki, modanın içinde bulunan bir insan olarak, dünyanın en ünlü, en iyi foto modelinin bu kadar iyi poz verdiğini görmedim.

Stilistliği de varmış Büyük Önderin. Kıyafetlerinin çoğunu kendi çizip, terzisine diktiriyormuş. Bir modacı olarak Atatürk’ün giyim tarzından çok şey öğrendim.”(7)

Günlük Giysileri

Modern bir insanın daima nasıl giyinmesi gerektiğini söyleyen Atatürk, giydiği giysileri kendisine yakıştırmasını bilmiş ve herkese bu konuda da örnek olmuştur.

Mustafa Kemal Atatürk bulunduğu mevki itibariyle çoğunlukla resmî giyindiği için çok sayıda takım elbisesi bulunmaktadır. Bunlar mevsimlere ve modaya uygun olarak farklılık göstermektedir.

Bu giysilerin kumaşları genellikle özel dokutulmuş olup, dikim konusunda çok rahat çalışılabilen kumaşlardır. Atatürk’ün takım elbise ceketleri: Arka ortası dikişli, yırtmaçlı veya düz, yan dikiş yerine arkaya hafif kayan kuplu, ön pens ile vücuda oturan,

kalın veya ince erkek yakalı, tek sıra veya kruvaze kapamalı, yanlarda ilik cepli, göğüste ise yelek cepli, kolları iki parçalı ve kol ağızları yırtmaçlı formunda hazırlanmıştır. Hemen her ceketinin içine tamamlayıcı,

“V” yakalı, altı düğme ile kapanan ve ön uçları sivri tasarlanmış bir yelek giymiştir. Pantolon belleri yüksek ve ayarlama kemerli olup askı  düğmeleri bulunmaktadır. Pantolon patletleri fermuar yerine dört veya beş ilik düğmelidir.

Özellikle kılık-kıyafet yeniliği yaptığı için, giysileriyle uygunluk gösteren bir şapka takmaya büyük özen göstermiştir.

Yazlık takımlarının dışında bu takım elbiseleriyle hep bir kravat kullanmıştır. Bunlara ek olarak ya bir mendil, ya bir köstekli saat, ya bir kol düğmesi ya da bir baston kullanmıştır.

[Sözkonusu yazı, Meral E.Çelebi’nin “M.Kemal Atatürk’ün Şıklığı” kitabı (S-25-27)’den alınmıştır. Kendisine teşekkür ederim.]

1-ALTINER, Avni, Her Yönüyle Atatürk, İstanbul, 1981, S.308.
2- AKŞİT, İlhan, Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul, 1997, S.13.

3- ALTINER, Avni, A.g.e., S. 308.
4- A.y., S. 412.
5- ALTINER, Avni, Her Yönüyle Atatürk, İstanbul, 1981, S. 413
6- A.y., S.412-413.
7- Ünlü modacı Faruk Saraç Bey ile 24 Ekim 2001’de yapılan mülakattan...

ALINTIDIR.