Thread by @pishgoo44444

#یونان_باستان
#فصل_هشتم #افلاطون

تمثیل های سه گانه افلاطون:

تا اینجا معرفت شناسی افلاطون رو دنبال کردیم و به این رسیدیم که شناخت باید مطابق با واقعیت باشه، و واقعیت چیه؟ چیزی که ثابت و بی تغییر باشه، ایا چنین چیزی تو عالم هست؟ بله، ایده ها یا مُثل که در جهان دیگه ای هستن

👇

https://twitter.com/pishgoo44444/status/1466708044956459010

پس از اینجا، نظریه مُثُل رو شرح دادیم، و با دو مثال مختلف بررسیش کردیم
و قرار بود مثالهای دیگه هم بیاریم

اما این مثالهایی که تو این رشتو میارم، دیگه مثالهای خودم واسه ساده سازی مطالب نیست، بلکه مثالهای خود افلاطونه

اما قبل از این مثالها یه مطلبی رو توضیح بدم

👇

گفتیم هر #نوع چیز، از اشیای محسوس، یه ایده واسه خودش داره، مثلا تمام سیب های عالم یه ایده سیب، یا تمام سگ های عالم یه ایده سگ داره
که این ایده، ذات واقعی این محسوساته، پس جهان ایده ها خیلی شلوغه

ولی حالا یه نکته دیگه، یعنی جهان مُثُل هم وحدت نداره؟ و پر شده از ایده ها؟

👇

یعنی اونجا هم این کثرات رو داریم یا بطور کلی یه وحدتی دارن؟
ببینید هزاران سیب عالم، یه ایده واحد از سیب داره، ولی این وحدت رو اصطلاحا وحدت #نوعیه میگن، یعنی واسه #انواع سیب ها، یه ایده از سیب وجود داره یا واسه انواع گربه های عالم، یه ایده از گربه وجود داره

ولی ما از اینجور
👇

واحد بودن حرف نمیزنیم، بلکه میخوایم ببینیم مجموعه جهان ایده ها هم، وحدتی داره یا همینجوری شلوغ پلوغه؟

افلاطون جواب مثبت به این سوال میده، و میگه یه ایده ای به اسم ایده #نیکی یا ایده #خير وجود داره که عملا یه وحدت کلی به تمام ایده ها میده

👇

اینجور بگم
این ایده #خیر، ایده ی ایده ها یا صورتِ صورتهاست (غول مرحله اخره😂) که من احتمالا فقط یه رشته توییت در مورد این یه دونه ایده (یعنی ایده #خیر، یا ایده نیکی) بنویسم

با این نکته، بریم سراغ تمثیل های خود افلاطون، سه تمثیل معروف که
👇

واسه درک ایده ها، درک ایده ی ایده ها یا ایده ی خیر، و درک کار فیلسوف بیان شده

من هر سه تمثیل رو با تصاویر میارم تا درکش بهتر بشه و یه جورایی تصویر سازی از ماجرا بشه

#تمثیل_خط_منقسم:
اولین تمثیل که به تمثیل خط منقسم معروف شده رو من کامل نوشتم
ولی راستش اون همه نوشته رو الان، 👇

موقع گذاشتن این رشته توییت پاک کردم، چون ترسیدم به جای فهم نظریه، بدتر گیج کنه
پس دیدم بهترین کار اینه که مضمون حرف افلاطون رو بنویسم

در واقع افلاطون تو این تمثیل میگه من چهارلایه موجود و چهارلایه معرفت رو قبول دارم که مرتب و منظم شده اش اینه:

👇

افلاطون میگه ما بطور کلی دو عالم داریم، یعنی دو جهان #وجود داره:

1- عالم #محسوسات، که عالم جهان محسوسیه که میبینیم مثل انسان یا سیب یا درخت

2- عالم #معقولات که عالم کلیات یا مفاهیم کلی، یا ایده ها یا مُثُل ه
(مثل مفهوم انسان یا مفهوم سیب یا مفهوم حیوان و...)

👇

حالا این عالم محسوسات خودش دو حالته:
الف- عالم سایه های محسوسات یا تصاویر محسوسات مثل تصویر یه سیب توی آب یا سایه ی یه درخت رو دیوار

ب- عالم اشیای محسوس مِثل این میز و صندلی که میبینیم

👇

عالم معقولات هم خودش دو حالته:
الف - عالم ادنی(یا پست تر)، که عالم ریاضیات و وجودهای ریاضیه

ب- عالم اعلی(عالی تر)، یا عالم مبادی اولیه یا ایده ها یا مُثُل

*****
پس تا الان هرچی گفتیم، چیز زیادی نبود

عملا میشه تصویر زیر که دست چپ تصویر یه خط منقسم (تقسیم شده) میبینیم:

👇

این چهارلایه بالا #وجود_شناختیه
یعنی چهار دسته از موجودات رو طبقه بندی کردیم

حالا از این چهارلایه وجودی، یا چهار طبقه موجودات، عملا چهارتا لایه #معرفت_شناختی هم حاصل میشه
یعنی هرکدوم از لایه ها، با یه طبقه معرفتی سر و کار داره

👇

مراحل معرفتی از پایین به بالا اینجوره

عالم محسوس دوحالت داشت:
اول تصاویر و سایه ها بود
که اینجا مرحله معرفتی ما #خیال و یا پنداره

دوم اشیای محسوس بود
که #مرحله_معرفتی ما، #عقیده یا بقولی ظن و گمانه

👇

عالم معقول هم دوحالت داشت
اول معقولات ادنی بود، که عالم وجودهای ریاضیه
پس اینجا مرحله معرفتی ما #عقل و استدلال عقلیه
(ریاضیدانها با این عالم سر و کار دارن)

دوم معقولات اعلی بود،که عالم مُثُل یا ایده ها بود
که مرحله #باور و علم و معرفته

خلاصه این قسمت میشه تصویر زیر:
👇

پس معقولات اعلی، که همون عالم ایده هاست، بالاترین مرحله معرفتی ماست
فیلسوف با اینجا سر و کار داره
و معرفت واقعی اینجاست

دلیلشم که چندبار گفتیم، چون معرفت باید مطابق با واقعیت باشه و واقعیت باید ثابت باشه، و ایده ها ثابت و بی تغییرن

👇

پس اگر به تصویر دقت کنید، درجات هستی از پایین به بالا حرکت میکنه
و درجات شناسایی هم از پایین به بالا

و میبینیم معرفت واقعی یا بالاترین درجه معرفت به بالاترین مراتب هستی، یعنی ایده ها، تعلق داره

این کل حرف افلاطون تو تمثیل خط منقسمه.

👇

اما برسیم به #تمثیل_غار و #تمثیل_خورشید
من این دو تمثیل رو با هم ادغام میکنم

افلاطون میگه فرض کنید ما یه سریا رو گروگان رو گرفتیم، این بدبختا رو از بچگی انداختیم تو یه غار و اینا رو یه جوری غل و زنجیر کردیم که حتی نتونن برگردن پشتشون رو نگاه کنن (تصویر زیر)

👇

پس این بدبختا، رو به دیوارِ ته غار هستن
حالا پشت این زندانیا یه اتیش روشن میکنیم، و جلوی این اتیش،
یه سری اجسام رو میزاریم مثلا یه پرنده و یه اسب و یه کوزه (مثل تصویر بالا)

خوب الان این زندانیا، روی دیوارِ ته غار، سایه های این اجسام رو میبینن، و وقتی از بچگی اینجور بزرگ شدن 👇

فک میکنن کل واقعیت دنیا همین سایه هاست، پس این سایه ها یا تصاویرِ روی دیوار مثل جهان محسوساته که واقعی نیستن، و اون اجسام واقعی، حکم مُثل یا ایده ها رو داره

(سمت راست این تصویر میبینید پدرسگا دارن فرار میکنن 😂)
👇

حالا فرض کنید که یه بدبختی این وسط غل و زنجیر رو باز میکنه تا فرار کنه و وقتی برمیگرده پشتش رو میبینه، اولین چیزی که میگه اینه: پشمام!

یعنی این سایه ها واقعی نبود! و واقعیت یا ذات این سایه ها، این اجسام جلوی اتیش بودن؟
این سایه ها عملا تقلید یا یه سری کپی از این واقعیت بودن؟
👇

حالا این شخص که تونسته غل و زنجیر رو باز کنه، اینجا حکم فیلسوف رو داره که میره به بقیه میگه: دیوثا، این سایه ها واقعی نیست، واقعیت این اجسام پشت سرتونه که شما نمیبینید...
حالا مگه این بدبختای زندانی میفهمن؟

این زندانیا حکایت ادمها هستن که درگیر جهان محسوساتن👇

کدوماشون میتونن بفهمن حرف اون فراری (فیلسوف) درسته؟ اونایی که از عقل استفاده کنن و بتونن بصورت عقلانی به واقعیت پی ببرن، چون این اجسام پشت سرشون (واسه این زندانیا) محسوس نیست

این خلاصه تمثیل غار افلاطونه که میخواد بگه:

👇

جهان محسوسات مثل این سایه هاست و واقعیت یا ذاتشون اون اجسام پشت سر زندانیاست

حالا #تمثیل_خورشید چی میگه؟

میگه فرض کنید این فیلسوفه پاشو بزاره دم دهانه غار و از غار بزنه بیرون
اونجا تازه با نور خورشید اشنا میشه و میفهمه جهان واقعی این شکلیه

👇

و میفهمه همونطور که جهان ما بخاطر خورشید قابل مشاهده است، و انگار خورشیده که جهان رو روشن و قابل دیدن میکنه، یه ایده برتری وجود داره که ایده ها یا مُثُل هم با این یه ایده برتر، یا ایده ی ایده ها، یا ایده #خیر، روشن میشن و واقعیتشون معلوم میشه

👇

پس خورشید تو این تشبیه، حکم اون ایده #خیر (یا ایده ایده ها) که بالاتر ازش حرف زدیم رو داره

اینم مضمون تمثیل خورشیده که میخواد بگه #ایده_خیر، چطور در پسِ تمام ایده هاست و باعث میشه مُثُل یا ایده ها جون بگیرن و روشنتر بشن، و این ایده ها خودشون ذات اشیای محسوس بشن.