Thread by @smitprabhu

#सावरकरांच्या_आठवणी
भाग ३०

लोकमान्य टिळकांचे देहावसान झाल्याची दुःखद बातमी अंदमानात येऊन पोहोचली.

सावरकरांनी "हा राष्ट्रीय शोकदिन आहे. म्हणून आपणा सर्वांनी आज उपवास पाळावा" अशी सूचना करताच केवळ राजबंद्यांनीच नव्हे, तर इतर कैद्यांनीही सावरकरांच्या या सूचनेला दुजोरा दिला.

१/६

https://twitter.com/smitprabhu/status/1453184594845396994

त्या दिवशी सेल्युलर जेल मध्ये कुणीच जेवलं नाही.

दुसऱ्या दिवशी अधिकाऱ्यांच्या दृष्टीस पडणार नाही अशी काळजी घेऊन शोकसभा घेण्यात आली. सावरकरांनी कैद्यांना टिळकांचे मोठेपण स्पष्ट करून सांगितले.

अधिकाऱ्यांना मागाहून हे सारे कळले. त्यांना आश्चर्य वाटले.

२/६

९ वर्षांपूर्वी या कारागृहात कुणालाही टिळकांचे नावदेखील माहीत नव्हते. आणि आज सामान्यातला सामान्य कैदीही 'टिळक महाराज अमर रहे' चा घोष करत होता.

राजबंद्यांनी सावरकरांना विचारले, "तुमचा आणि लोकमान्यांचा परिचय होता?"

३/६

सावरकर : "होय, त्यांचं मार्गदर्शन लाभण्याचं भाग्य मी पुण्याला असताना मला लाभलं होतं. खरं तर टिळकांमुळेच मला लंडनला जाता आलं."

"तुमचे आणि त्यांचे मतभेद होते का?"

सावरकर : "होते की. तरीही आम्हां क्रांतिकारकांचे ते परात्पर गुरूच होते. त्यांच्यासंबंधी आमच्या मनात नितांत आदरच -

४/६

- होता. टिळक जे काही मनात बोलत ते आम्ही गर्जलो. ते जिथे थांबले तिथून आम्ही आमची वाटचाल सुरू केली. टिळक राष्ट्राच्या एक पाऊल पुढे असत. पण त्यांना त्यापुढची पावलं निर्वेधपणे टाकता यावीत म्हणून आम्ही त्यांच्याही पुढे शंभर पावलं जाऊन, झुंजून आपल्या राष्ट्राच्या सशस्त्र -

५/६

- दळभाराचा मार्ग निष्कंटक करण्याचे यत्न केले. लोकमान्य खड्गाची मूठ होते, आम्ही क्रांतिकारक त्या खड्गाचं पातं होतो. खड्गाची मूठ ही जरी पातं होऊ शकली नसली तरी पातंही मुठीच्याच आधारावर रणांगणावर लवलवत असतं. पातं मुठीच्या मनोगताचंच पारणं फेडत असतं."

६/६

#स्वातंत्र्यवीरसावरकर

संदर्भ :
पुस्तक - 'सावरकर' | लेखक - वि.स.वाळिंबे
प्रकरण - मृत्यूशी संवाद, पृ.क्र. ३७२-३७३