معتقدم ضروری است ایران به #روسیه و ناتو پیشنهاد یک معاهده چندجانبه بدهد. به چند دلیل:
۱) اول اینکه به مصلحت ایران نیست در جنگ اوکراین جانبداری کند. به عبارت دیگر، اتخاذ یک موضع «سیاسی» به نفع روسیه (یا به فرض محال، به نفع طرف مقابل) به مصلحت ایران نیست.
۲) اما اتخاد یک موضع حقوقی و قانونمحور - که ملاحظات متضاد و متفاوت طرفین را لحظ کند - ایران را تا حدوی از گزند عوارض جانبی این جنگ و پیامدهای جانبداری سیاسی از یکی از طرفین مصون نگه میدارد.
۲) دوم اینکه، هر چند در محتوا مقصر اصلی ماجرا ناتو و کشورهای غربی هستند که طی سه دهه اخیر ملاجظات امنیتی کشوری مانند روسیه را به هیچ انگاشتند، اما اقدام اخیر نظامی روسیه علیه اوکراین نیز در نقض فاحش حقوق بینالملل قرار دارد و تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت بینالمللی است.
۳) یعنی حمایت صریح یا تلویحی از این تهاجم، ایران را در افکار عمومی جهان منزوی کرده و موجب تقویت کارگزاران امنیتیسازی خواهد شد. در سالهای اخیر، ایران به واسطه موضع قانونمحور خود در قضیه برجام - و تاکید بر غیرقانونی بودن اقدامات آمریکا - از اجماعسازی علیه خود ممانعت کرد.
۴) حال، حمایت صریح یا تلویحی از یک حمله غیرقانونی که به احتمال زیاد منجر به فجایع انسانی حساسیتبرانگیزی نیز خواهد شد، مجدداً ایران را در معرض بدترین هجمههای دیپلماتیک و سیاسی قرار خواهد داد. ضمن اینکه بر روند عادیسازی روابط اقتصادی و تجاری ایران با جهان نیز تاثیر خواهد داشت.
۵) سوم اینکه ارائه یک پیشنهاد قانونمحور - جدا از اینکه چگونه از آن استقبال خواهد شد - بیانگرِ ضرورتِ جبرانِ یک خلاء در روابط میان ناتو و روسیه است. در واقع، در حال حاضر، میان روسیه و ناتو هیچ چارچوب و رابطه حقوقی خاص و ویژهای برقرار نیست.
۵) تنها رابطه حقوقی میان روسیه و ناتو موازین عمومی و کلیات مندرج در منشور سازمان ملل متحد است که به وضوح در مهار تنش و جلوگیری از برخورد نظامی میان آنها کارآمدی خود را از دست داده است.
۶) در نتیجه، پیشنهاد انعقاد یک معاهده امنیتی میان این دو قدرت نظامی ریشه در یک ضرورت و یک نیاز مجهورمانده بینالمللی دارد. پس به مصلحت ایران است اگر - به جای اتخاذ یک موضع سوگیرانه و پر هزینه - مبدأ و مبتکر ارائه این پیشنهاد باشد.
۷) ایران میتواند رسماً پیشنهاد دهد میان روسیه و ناتو معاهدهای منعقد شود که در آن ناتو متعهد شود در ازای دریافت ضمانتهای امنیتی از روسیه در قبال کشورهای اروپای شرقی، روند توسعه اعضایش را متوقف یا به قلمروی مرزهای جولای ۱۹۹۱ (تاریخ انحلال پیمان ورشو) بازگرداند.
۸) در این پیشنهاد هم بر وجود یک خلاء حقوقی در نظام امنیت جهانی و ضرورت رفع آن تأکید شده (که بیانگر نگاه جامعنگر و هولیستیک ایران به مقوله امنیت بینالمللی است)؛ هم ملاحظات امنیتی طرفین لحاظ شده (که بیانگر بیطرفی ایران در این نزاع است)؛ و هم تعریضی به غرب در آن مستتر است.
۹) در واقع، صرف اتحاذ یک موضع «خنثی» از طریق ارائه یک پیشنهاد «حقوقی» - حتی اگر مورد استقبال هم قرار نگیرد - فواید و منافعی دارد که به هیچ عنوان در اتخاذ یک موضع هزینهساز سیاسی نمیتوان بدست آورد.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
۱) موضع رسمی ایران این است که اتفاقات اخیر، ریشه در اقدامات تحریکآمیز ناتو دارد؛ اما ایران جنگ را چاره نمیداند و طرفین را به یافتن یک راه حل سیاسی و دموکراتیک در این باره دعوت میکند. موضع دقیق و اصلی ایران را باید در اظهارات وزارت امور خارجه و سخنگوی آن جستجو کرد،
۲) هر چند مقصر اصلی ناتو و کشورهای غربی هستند که در سه دهه اخیر، دغدغهها و ملاحظات امنیتی جدیِ روسیه را نادیده گرفتند، اما اقدام اخیر نظامی روسیه علیه اوکراین یک اقدام غیرقانونی، برخلاف حقوق بینالملل و تهدید جدی علیه صلح و امنیت جهانی است...
آقای دکتر زیباکلام @sadeghZibakalam میگویند «مهمترین انتقادم از ظریف، بیتوجهی، بیتفاوتی و سرسوزنی اهمیت قابل نبودن به وضعیت حقوق بشر در ایران بود. بارها ایشان در قبال پرسش از نقض حقوق بشر در ایران گریخت و شانه خالی کرد». با این تحلیل ایشان به چند دلیل مخالفم:
۱) اول اینکه این تحلیل نشأت گرفته از یک برداشت محدود و سطحی از مقولهٔ «حقوق بشر» است. منادیان این برداشت «حقوق بشر» را غالباً محدود به آزادیهای سیاسی میدانند و اغلب به حقوق اقتصادی - که عمدتاً در «میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ۱۹۶۶» برشمرده شده - هیچ توجهی ندارند.
۲) یعنی حقوقی از قبیل حق برخورداری از استاندارد زندگی کافی، حق برخورداری از درمان و بهداشت و سلامتی، حق کار با شرایط مناسب، حق مسکن و حق برخورداری از آموزش را در گفتمان و تحلیلهایشان کاملاً در تحلیلشان نادیده میگیرند.
۱) میگویند آقای جلیلی پیشنهاد داده ایران از برجام خارج شود و غنیسازی ۹۰٪ شروع کند تا با دست پُر مستقیم با آمریکا وارد مذاکره شود. اینکه واقعاً این پیشنهاد را ایشان مطرح کرده یا خیر محل بحث نیست.
۲) اما حقیقت این است که عدهای در ایران - به دلیل بدعهدی آمریکا در قضیه برجام - از این موضعِ منتصب به آقای جلیلی و مواضع مشابه دفاع میکنند؛ و معتقدند تنها با اهرم قدرت میشود با آمریکا کنار آمد. حال اگر این پیشفرض را بپذیریم، طرفداران این نظریه باید دستکم به ۳ پرسش پاسخ دهند:
۳) اول اینکه میان تصمیمِ ایران به خروج از برجام و آِغاز غنیسازی ۹۰٪ و احیاناً کشاندن آمریک پای میز مذاکره حداقل چند هفته فاصله خواهد بود.
۱) نخستوزیر اسرائیل اخیراً اعلام کرده که اسرائیل را مقید به رعایت توافق وین نمیداند و مجاز است به هر اقدامی که لازم دانست علیه ایران دست بزند.
۲) به عبارت دیگر، اسرائیل میگوید حاضر است علیه قراردادی وارد عمل شود که هماکنون میان ایران و اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل در دست مذاکره است! یعنی رسماً اعلام کرده خود را مجاز میداند علیه توافقی که برای احیای برجامی که ضمیمه قطعنامه ۲۲۳۱ است کارشکنی کند!
۱) بر کسی پوشیده نیست که در متون حقوقی واژهها تاثیرفوقالعادهای دارند. به عنوان مثال، در قطعنامه ۲۲۳۱ شواری امنیت، صرفِ اضافه شدن یک عبارت به متن باعث شده حتی موشکهایی که «قابلیت حمل سلاحهای هستهای» دارند از حیطه درخواست شورا در مورد فعالیتهای موشکی ایران خارج شوند.
۲) در واقع، در قطعنامه ۱۹۲۹، شورای امنیت تصمیم گرفته بود فعالیتهای مرتبط با «موشکهای دارای قابلیت حمل سلاحهای هستهای» را ممنوع کند.
۳) اما پس از انعقاد برجام، در قطعنامه ۲۲۳۱، صرفِ اضافه شدن عبارت «طراحی شده برای» - پیش از عبارت «قابلیت حمل...» - این دسته موشکها را از شمول درخواست شورا خارج کرد.
۱) هشدارهای کارشناسان مجرب را نادیده نگیرید؛ تعبیر به هراسفکنی هم نکنید. تبعات ورود شورای امنیت را - مانند قبل - دستکم نگیرید. احتمال ورود مجدد شورای امنیت به پرونده ایران بالاست. این بار برقِ شورای امنیت ایران را بگیرد، دستبردار نخواد بود.
۲) دیگر هم توان این را نداریم تا بدون اجرای قطعنامههای شورای امنیت آنها را لغو کنیم. یعنی دیگر مجال نخواهند داد آنچه دکتر ظریف انجام داد، تکرار شود. تردید نکنید رژیم بازرسی
تأسیسات را از «آژانس» به «شورای امنیت» منتقل خواهند کرد - با اختیاراتی بس وسیعتر و پیامدهایی سنگینتر.
۳) یعنی کاری که در چارچوب UNSCOM علیه عراق در دهه ۱۹۹۰ انجام دادند، علیه ایران پیاده خواهند کرد؛ روسیه و چین نیز همراه خواهند شد.