Thread by @BartenEM

Ziekenhuizen zijn allesbehalve immuun voor rampspoed. Integendeel: ze zijn minstens zo kwetsbaar als de samenleving die zij dienen.

Rampen en crises binnen ziekenhuizen komen regelmatig voor. Sinds enkele jaren doe ik daar onderzoek naar.

Een 🧵 over #ziekenhuisrampen 🏥💥🔥🌊

Mijn interesse voor dit onderwerp kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Of eigenlijk juist wel 😬

In 2017 kwam het plafond van onze SEH naar beneden. Gelukkig vielen hierbij geen doden of gewonden, maar het incident opende mijn ogen. Een onderzoekslijn was geboren 🧑‍🔬

Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door rampen.

De tsunami in 2004, ik was 1e jaars geneeskundestudent, heeft een onuitwisbare indruk op mij gemaakt. Wat wilde ik die mensen graag helpen. Maar ik kon nog helemaal niks.

De behoefte om iets te doen is gebleven.

Indirecte aanleiding voor dit draadje is een prachtig artikel van @aliettejonkers in de @volkskrant van 12 augustus. Alle reacties hebben me ertoe gemotiveerd hier een twitterdraadje over te schrijven. Met achtergronden, onderzoek en praktijkvoorbeelden.

volkskrant.nl/wetenschap/van…

Eerder mocht ik al samen met mijn collega Nathalie Peters iets over ons onderzoek vertellen in @medischcontact.

Onze doelen: meer aandacht voor preventie, het verhogen van de weerbaarheid, en het verhogen van de bewustwording onder bestuurders & medici.

medischcontact.nl/nieuws/laatste…

Ook @BramHahn van @ewmagazinenl besteedde aandacht aan dit fenomeen. In zijn artikel ging het onder meer over het feit dat ziekenhuizen doelwit kunnen zijn van geweld 🏥💥

Iets wat we niet alleen dagelijks in de oorlog in Oekraïne zien, maar wereldwijd.

ewmagazine.nl/kennis/achterg…

Zoals gezegd begon het allemaal met een plafond dat naar beneden kwam. Een constructiefout was de oorzaak, bleek later.

Terwijl we een kort artikel schreven om onze geleerde lessen te delen, zagen we dat #ziekenhuisrampen maar weinig onderzocht worden.

cambridge.org/core/journals/…

Reden voor ons om te gaan kijken naar het vóórkomen van #ziekenhuisrampen in 🇳🇱

Tussen 2000 & 2020 vonden wij 134 incidenten waarbij een ziekenhuis(afdeling) acuut en onverwacht moest sluiten.

De jaarlijkse kans op zo'n ramp per ziekenhuis bedraagt 16%.

journals.plos.org/plosone/articl…

Kritieke ziekenhuisafdelingen, zoals de SEH, IC en OK, zijn vaak betrokken bij dit soort incidenten. Ofwel direct (het incident vindt op die afdeling plaats), of indirect (de bedrijfsvoering van het ziekenhuis is zodanig verstoord dat de acute afdelingen moeten worden gesloten).

Wij vonden bovendien dat het jaarlijks aantal ziekenhuisrampen tussen 2000 & 2020 is toegenomen.

Ondertussen nam het aantal SEH-afdelingen juist af. En we weten nu dat die vaak op slot gaan als het ziekenhuis in de problemen komt ⚠️

Een belangrijk deel van die toename is te verklaren door (de groeiende impact van) ICT-storingen.

In dit figuur zie je het aantal #ziekenhuisrampen afgezet tegen het aantal ICT-storingen met grote gevolgen voor een ziekenhuis.

#computersaysno

Zoals gezegd: ziekenhuizen zijn minstens zo kwetsbaar als de samenleving die zij dienen. En zij staan bloot aan alle denkbare rampen & crises, en meer.

Je kunt je als ziekenhuis natuurlijk niet op alles voorbereiden. Maar wel op de meest voorkomende bedreigingen.

De basis is het integraal crisisplan: een startpunt om allerlei crises binnen het ziekenhuis te bestrijden.

Maar hoewel ziekenhuizen tijdens de pandemie bewezen hebben sterren te zijn in improviseren, kent elke crisis zijn eigen uitdagingen.

spoedzorgnet.nl/OTO/Activiteit…

De meest voorkomende rampen & crisis uit het eerdergenoemde onderzoek:

🖥️ ICT-storingen
🎛️ Technische storingen
🔥 Brand
⚡️ Stroomstoringen
☣️ Gevaarlijke stoffen

1 op de 3 #ziekenhuisrampen is een gevolg van een cascade van storingen 🔃

Natuurlijk is niet iedere ICT-storing, brand of disfunctionerende lift meteen een ziekenhuisramp.

Ziekenhuisramp is vrij vertaald uit "internal hospital crises & disasters (IHCDs)". Voorwaarde is dat een ziekenhuis(afdeling) onverwacht en acuut moet worden gesloten.

Aan de hand van 3 recente gebeurtenissen in Nederlandse ziekenhuizen (waaronder ons eigen plafondincident) beschreven wij in dit review-artikel allerlei rampen & crises die SEH's en ziekenhuizen kunnen treffen.

intjem.biomedcentral.com/articles/10.11…

Interne branden 🔥 mogen in deze opsomming niet ontbreken. In een ziekenhuis komen diverse risico's bij elkaar: brandbare stoffen, kwetsbare apparatuur, zuurstof en soms onvoorspelbare mensen.

Pro-tip: op de longafdeling kun je maar beter geen sigaret opsteken 🚭

Dit risico staat overigens wel op het vizier. Niet voor niets heeft vrijwel iedere ziekenhuismedewerker een blustraining en ontruimingsoefening gevolgd 🧯

Toch gaat het soms verschrikkelijk mis, zoals in Düsseldorf in 2019.

iamexpat.de/expat-info/ger…

Constructiefalen is een heel stuk zeldzamer, maar komt ook voor. Het plafond van onze SEH kwam naar beneden als gevolg van een constructiefout. Maar soms is natuurgeweld schud, met name bij aardbevingen, tornado's of gewoon een Nederlandse winterstorm 🌪️

https://twitter.com/BartenEM/status/1494755009967411200

Stroomstoringen dan ⚡️ Normaal gezien neemt de noodstroom het over. Maar dat gebeurt in de praktijk niet altijd naar behoren.

En dan? Grote paniek. Allerlei systemen vallen uit. Maar erger nog: mensen aan de beademing moeten op de hand worden beademd. Evacuatie is soms nodig 🚨

IC-verpleegkundige Jessica @aboutanurse schreef een draadje over wat stroomuitval betekent voor de Intensive Care. Er wordt dan topsport bedreven. En keihard gezweet door alle professionals.

https://twitter.com/aboutanurse/status/1476497941120565256

In 2014 werd het Laurentius Ziekenhuis in Roermond getroffen door een stroomstoring. De noodgenerator ging niet aan en enkele patiënten moesten worden geëvacueerd.

1limburg.nl/nieuws/1289620…

Een stroomstoring (veroorzaakt door een brand in een transformatorhuis) was in 2011 aanleiding om de locatie Lichtenberg van Meander MC volledig te evacueren. Het ging in totaal om 138 patiënten.

ad.nl/gezond/evacuat…

Tussen 2000 en 2020 vonden wij 23 van dit soort incidenten. Vaak omdat de noodstroom niet deed wat het zou moeten doen...

https://twitter.com/BartenEM/status/1476504525217357831

ICT. Ik ken geen zorgverlener die niet regelmatig over de ICT & EPD systemen klaagt. Maar of we het willen of niet: ICT wordt steeds belangrijker. En de impact van een storing dus steeds groter 🤓

Hierbij nogmaals ter herinnering: de toename van het aantal grote ICT-storingen 📈

Een ICT-storing is al gauw een probleem, omdat we in de zorg tegenwoordig aardig gedigitaliseerd zijn. Nadelen: veel systemen zijn gekoppeld en vrijwel alle gegevens staan in het EPD. Als je geen toegang tot het medisch dossier hebt, kan dat gevaar voor patiënten opleveren.

Verder zijn #cyberattacks een belangrijke zorg. Hoewel dit in 🇳🇱 nog niet tot tijdelijke sluitingen van ziekenhuizen heeft geleid, neemt de dreiging in het algemeen toe.

In 2017 moesten meerdere 🇬🇧 SEH's enkele dagen dicht vanwege een cyberaanval.

acronis.com/en-us/blog/pos…

Doomtweet: de digitalisering van de zorg is de laatste jaren enorm toegenomen, maar qua cybersecurity loopt de zorg juist achter.

Het belangrijkste risico? Het zorgpersoneel zelf. Open in ieder geval NOOIT verdachte bestanden. En ziekenhuizen: train je medewerkers hierop!

Overigens zijn niet alleen ziekenhuizen, maar ook andere schakels in de medische infrastructuur kwetsbaar voor #cyberterrorisme. Zoals bijvoorbeeld de meldkamer. Kun je je voorstellen wat er gebeurt als 112 uit de lucht is?

#emergency 🚨

jmir.org/2019/7/e14383/

Incidenten met gevaarlijke stoffen zijn een ander risico ⚗️☢️☣️💀

Het stikt ervan in ziekenhuizen! En een ongeluk zit in een klein hoekje. Soms is er echter ook opzet in het spel, zoals in 2017 in het IJsselland Ziekenhuis.

#CBRN #HazMat

nos.nl/artikel/219622…

Veel vaker worden incidenten met gevaarlijke stoffen in ziekenhuizen echter veroorzaakt door patiënten die 'gecontamineerd' op de SEH binnenkomen, waarbij de besmetting niet tijdig is herkend. Personeel kan hierdoor ziek worden of zelfs gewond raken ⚠️

Soms leidt een potentiële besmetting met een gevaarlijke ziekteverwekker tot sluiting van een SEH. Bijvoorbeeld wanneer een patiënt zich meldt met klachten die passen bij #ebola.

Iemand die hier alles van af weet, is @BleekerRovers ☣️👩‍⚕️

omroepbrabant.nl/nieuws/2119018…

Tot zover een overzicht van zuiver interne ziekenhuisrampen. Nu volgt een overzicht van gecombineerde interne & externe rampen.

Dat kunnen natuurrampen zijn 🌊☄️🌋 maar ook 'man-made disasters' 🗣️🔫💣💥

Bij natuurrampen denk je misschien: ja, maar er gebeurt nóóit wat in 🇳🇱?

Niet dus. NL is binnen West-Europa het land met de hoogste potentiële blootstelling aan natuurrampen. Het is dankzij de infrastructuur dat t uiteindelijke risico lager is.

reliefweb.int/report/world/w…

Het risico op #aardbevingen is in Nederland relatief laag. Maar niet te snel: we hebben de gaswinning in Groningen en een breuklijn onder Limburg.

crisis.nl/wees-voorberei….

In 🇳🇱 is er nooit een ziekenhuis verwoest door een aardbeving. Maar dat is in de VS en Japan wel anders! De Northridge aardbeving in 1994 🇺🇸 leidde tot ernstige schade aan 73 ziekenhuizen. En ook al is het ziekenhuis verwoest: slachtoffers uit de buurt zullen zich toch melden.

Probleem nummer 2: evacuatie van een ziekenhuis is vaak ontzettend moeilijk door schade aan infrastructuur. Niet altijd een optie dus.

Over het algemeen moeten ziekenhuizen in landen waar aardbevingen vaker voorkomen voldoen aan allerlei aanvullende bouwkundige eisen.

Dit artikel beschrijft de uitdaging voor ziekenhuizen in Californië 🇺🇸

Hospitals must be built to ride out “The Big One” 😬 Immers, bij een beving hebben ziekenhuizen een belangrijke verantwoordelijkheid. Een Big One kan tot 18.000 gewonden opleveren.

aamc.org/news-insights/…

Dan iets wat wél van toepassing is op ziekenhuizen in ons kikkerlandje: #overstromingen 🌊

En die dreiging is hier alom. Van de zee, van rivieren, van extreme regenval en zelfs van gesprongen leidingen ☔️

In de zomer van 2021 moest mijn 'eigen' @VieCuri nog worden geëvacueerd.

Het was één van de meest omvangrijke ziekenhuisevacuaties uit de Nederlandse geschiedenis. En voor VieCuri niet de eerste keer. In de jaren '90 was het ook al 2 keer nodig.

Gelukkig hield het ziekenhuis droge voeten. Een reconstructie.

decrisismanager.nl/evacuatie-viec…

Beelden zeggen vaak meer dan woorden.

Links alle ziekenhuizen met een SEH. Rechts de gebieden in Nederland met een groot, middelgroot en klein risico op overstroming.

Het probleem met hoogwater is vaak dat veel essentiële voorzieningen, zoals de noodstroom, ICT-systemen en waterverdeelstations, vaak op de begane grond of in de kelder gesitueerd zijn. Als die onder water lopen, is het gedaan met de continuïteit van een ziekenhuis.

Een ander probleem is dat bij overstroming een ziekenhuis van de buitenwereld afgesloten kan zijn. Zoals bijvoorbeeld in 1993 in Venlo. Patiënten werden toen met amfibische voertuigen geëvacueerd.

De meeste Nederlanders zijn zich wel bewust van het risico van overstromingen van de zee of rivieren.

MAAR de klimaatverandering 🌡️ brengt steeds vaker extreme regenval, die op hun beurt weer kunnen leiden tot #flashfloods. Dit heeft al enkele keren geleid tot (SEH-)sluitingen.

#Orkanen en tornado's zien we in 🇳🇱 ook niet zo vaak. In landen waar deze weerfenomenen vaker voorkomen, zijn het niet zozeer de directe effecten die overlast veroorzaken, maar is het voornamelijk de extreme neerslag die parten speelt. Overstromingen dus. In beeld: #Harvey.

De klimaatverandering geeft ook een hoger risico op #natuurbranden 🔥 In Californië moeten vrijwel iedere zomer ziekenhuizen worden geëvacueerd: vanwege de directe dreiging van het vuur of extreme rookoverlast. Die rookoverlast zorgt overigens ook voor influx van patiënten! #kuch

En dan een onderwerp waar we inmiddels allemaal genoeg van hebben: #uitbraken van infectieziekten. Iets van een heel andere orde, maar waarvan we sinds COVID-19 weten dat het een compleet zorgsysteem op zijn grondvesten kan doen trillen. Dit behoeft geen verdere toelichting🦠

Daarmee zijn we aangekomen op de 'man-made disasters'. Denk aan stralingsongelukken, chemische incidenten, infrastructurele rampen en geweld, extremisme & terrorisme ☢️⚗️🗣️🔫💣

Stralingsongelukken ☢️

Na #Fukushima werden haastige 🏥evacuaties opgezet, waarbij patiënten soms geen medische begeleiding kregen. Meer dan 50 mensen zijn aan de gevolgen hiervan overleden: waarschijnlijk meer dan er aan straling zouden zijn overleden.

thelancet.com/journals/lance…

Van infrastructurele rampen zijn enkele bekende voorbeelden. Zoals de waterleidingbreuk voor de deur van @amsterdamumc locatie VUMC. Probleem was ook hier dat de vitale functies op de begane grond en in de kelder gesitueerd waren.

ntvg.nl/artikelen/less…

En herinner je je nog de grote nitraatexplosie in #Beirut in 2020? Hierbij werden 3 ziekenhuizen volledig verwoest en raakten er 3 andere ziekenhuizen ernstig beschadigd. Op een moment dat ieder ziekenhuisbed hard nodig was...

cambridge.org/core/journals/…

Hoewel ziekenhuizen volgens de Geneefse conventies geen doelwit mogen zijn van een #oorlog, zien we dat deze regels niet altijd worden nageleefd. Met name in Syrië gebeurde dit op grote schaal, net als nu in Oekraïne 🏥💥

#StopBombingHospitals

https://twitter.com/BartenEM/status/1555564855079440389

En tot slot geweld, extremisme & #terrorisme. Daarover heb ik de laatste tijd al veel geschreven. I

Het fenomeen is van alle tijden, maar sinds de COVID-19 pandemie zien we een toename van geweld tegen zorgverleners. Niet alleen binnen ziekenhuizen 🚨

Tijdens eerdere uitbraken en pandemieën zagen we een vergelijkbaar patroon: #cholera, #ebola & de zwarte dood. De motieven zijn divers, maar de gevolgen soms desastreus.

In een preprint geven we verdere achtergronden.

osf.io/rw4es/

Eerder schreef ik een uitgebreide draad over aanvallen op zorgverleners tijdens pandemieën, gebaseerd op de bovenstaande preprint.

https://twitter.com/BartenEM/status/1469251272184377344

Ook #terrorisme is een risico. Wij onderzochten 454 aanslagen tussen 1970-2019 wereldwijd. Een draadje met de belangrijkste bevindingen 🏥💥

https://mobile.twitter.com/BartenEM/status/1484134624448159745

Dat geldt overigens net zo goed voor ambulances, die tussen 1970 en 2019 184 keer doelwit waren. Opnieuw een draadje met de belangrijkste bevindingen 🚑💥

https://mobile.twitter.com/BartenEM/status/1491438157040357380

Ver van je bed? Kan me voorstellen dat je dit denkt. Maar toch: dit was november 2021. Een aanslag op een ziekenhuis in Liverpool.

en.wikipedia.org/wiki/Liverpool…

Hiermee is voorlopig een einde gekomen aan deze lange 🧵 Maar ondertussen zitten we niet stil: ons onderzoek gaat door. Ook blijven we alert op nieuwe risico's, zoals bijvoorbeeld watertekort & energiecrises.

Graag sluit ik af met mijn top 5 van flitsrampen voor Nederlandse ziekenhuizen 🥇🥈🥉

https://twitter.com/BartenEM/status/1558365673390227456

Ping @BestuurNVSHA @nvzziekenhuizen @MinVWS @Marco__Zannoni @NIPV_NL

@threadreaderapp please unroll