Gisteren sprak Herman Tjeenk Willink in @Buitenhoftv over de rechtstaat. bit.ly/2Sd3UrS Hem werden vragen gesteld over een aantal recente uitspraken van de rechter waarbij wetgever en regering zijn teruggefloten. Zijn dat soort uitspraken nieuw? Een draadje. (1/12)
Nee. Een voorbeeld is het plakkaat van 19 mei 1673 waarmee de Staten-Generaal optraden tegen het beledigen van overheidsdienaren in Brabant. In het ergste geval moest op zo’n belediging de doodstraf volgen. De Brabantse rechters hebben het plakkaat gelaten voor wat het was (2/12) 
De wetgever vaardigde regels uit, maar de rechter maakte er recht van.
Met de opkomst van de democratische rechtsstaat is het besef gekomen dat niet alleen de rechter recht moet maken. Ook de wetgever is dat verplicht. Zo begon de wet zelf ook recht te worden. (3/12)
Met de opkomst van de democratische rechtsstaat is het besef gekomen dat niet alleen de rechter recht moet maken. Ook de wetgever is dat verplicht. Zo begon de wet zelf ook recht te worden. (3/12)
Deze ontwikkeling is, ook in Nederland, niet zonder problemen gegaan. De koning die in 1818 het parlement een Blanketwet (bit.ly/2XkRQFR) liet tekenen, zodat hij in feite zelf wetten kon maken, moest door de Hoge Raad worden teruggefloten (bit.ly/2UCJxWs) (4/12)
De nazi’s gingen in de jaren ’30 in Duitsland een forse stap verder en schaften op democratische wijze de democratie af. (Ik schreef daar eerder dit draadje over: bit.ly/31Ey5uZ.) Het uiteindelijke gevolg: een vernietigende wereldoorlog en een volgens Duitse… (5/12)
… wetgeving volledig gelegitimeerde massamoord op miljoenen Joden en andere minderheden.
Al tijdens de oorlog dacht men na over een internationaal juridisch instrument waarmee dit soort wetgeving in de knop kon worden gebroken en mensenrechten zouden worden beschermd. (6/12)
Al tijdens de oorlog dacht men na over een internationaal juridisch instrument waarmee dit soort wetgeving in de knop kon worden gebroken en mensenrechten zouden worden beschermd. (6/12)
In mei 1948 wordt een “congres van Europa” gehouden in Den Haag waar Winston Churchill zegt: “In the centre of our movement stands the idea of a Charter of Human Rights, guarded by freedom and sustained by law.” Dit idee vormt uiteindelijk het EVRM. (7/12)
Of voluit: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Een burger kan naar de rechter stappen en op grond van dat verdrag bescherming vragen tegen optreden van de overheid.
Anders dan het parlement of de regering, is de rechter bij wet verplicht om uitspraak te doen. (8/12)
Anders dan het parlement of de regering, is de rechter bij wet verplicht om uitspraak te doen. (8/12)
De rechter kan niet op eigen houtje “wetgevend” optreden. Er zal altijd een burger moeten zijn die hem een zaak voorlegt. Dat is een groot verschil met het parlement en de regering: zij kunnen zonder dat iemand daarom vraagt wetgeving maken over allerlei onderwerpen. (9/12)
Naar aanleiding van rechterlijke uitspraken zoals Urgenda (bit.ly/34WB7ea), de stikstofuitspraken (bit.ly/2UCU2Jp en bit.ly/31PH3Wx) en de uitspraak over SyRI (bit.ly/2UzheIB) wordt de rechter verweten dat hij voor wetgever speelt. (10/12)
Het parlement wil gaan kijken naar de politieke inmenging van rechters. Helaas ontziet het parlement zichzelf met dat beperkte onderzoek. Een belangrijke vraag lijkt mij namelijk: waarom stapten de burgers in de genoemde zaken naar de rechter en niet naar het parlement? (11/12)
En hoe ziet het parlement zijn rol als het om het beschermen van grondrechten gaat? Wat zou het mooi en moedig van ons parlement zijn als het ook de eigen rol kritisch bekijkt. Het zou zeker passen bij een parlement dat zetelt in de internationale stad van vrede en recht. (12/12)
* rechtsstaat ☺️
