1- Dün Lancet'de yayınlanan #COVID19 ilk insan Faz 1 çalışması ile ilgili yorumlarımı bugüne bıraktım. Çalışma ilk basılı Faz 1 sonuçları olması, Lancet'de yayınlanması anlamında önemli. Ama çalışmanın alt detaylarında devam eden süreçte yaşanabilecek zorluklar gözardı edilmemeli
2- Çalışma Wuhan'da yapılmış bir çalışma. Açık etiketli (yani herkes hangi dozda aşı olduğunu biliyor, aşı olan da uygulama yapılan da), randomize olmayan, 18-60 yaş arası erişkinlerde Mart ayında yapılan bir çalışma.
3- Çalışmada uygulanan aşı Ad5 vektör coronavirüs aşısı. Yapılan teknik daha öncede Oxford aşısında da bahsettiğim, coronavirüs spike proteinini vücuda girip koruyucu antikorlar üretmesi için bir başka virüs olan adenovirüse bağlıyorsunuz.
4- İçeri giren adenovirüse karşı vücut bir yanıt oluşturuyor, sonra açığa çıkan coronavirus spike proteinine karşı koruyucu yanıt oluşuyor. Yani direkt canlı #SARS_CoV_2 vermeden, hastalık oluşturmadan, antikor yanıt oluştuma çabası.
5- Bu çalışmada 108 kişi dahil edilmiş ve 3 farklı dozda aşının yan etki profili ve antikor yanıtı kontrol edilmiş. Yan etki takibinin ilk 7 günü enjeksiyon yerinde olan şikayetlere göre. 28.günde antikor yanıtına (nötralizan), 14.günde de spesifik T hücre yanıtına bakılmış.
6- Çalışmanın olumlu sonuçları, tek doz aşı uygulaması sonrası 28.günde coronavirus için koruyucu nötralizan antikorlar, 14.günde de T hücre yanıtı elde edildiği gösterilmiş.
7- Her 3 farklı doz uygulamasında da yan etki izleminde aşı güvenilir ve aşıya bağlı enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık gibi yan etkiler kabul edilebilir düzeyde bulunmuş.
8- Gelelim antikor yanıtlarına, tek doz aşıdan bir ay sonra hastalığa karşı gelişen antikor yanıtı (4 kat artışı) hastaların %28-42'sinde mevcut. Bu sonuca bakılırsa yüksek doz grubunda ilerlemek gerekli gibi.
9- Ama çalışmanın kuşkusuz en zorlayıcı, kafa karıştırıcı kısmı adenovirüs ile ilgili. Bu aşıda coronavirus spike proteinin, adenovirüs 5 ile vücuda verip yanıt almayı düşündüğünüzden, kişilerin daha önce bu adenovirüs ile karşılaşmamış olması gerekiyor
10- Bu çalışmaya dahil edilen kişilerden alınan ilk örneklerde daha önceden bu adenovirüs ile karşılaşma oranı %44-56 gibi çok yüksek. Dolayısı ile bu grupların aşının ilk dozuna verdiği yanıt da azalma göstermiş.
11- Yazarlar daha önceden adenovirüs 5 geçirmiş kişilerde de coronavirüs'e karşı aşı yanıtının oluştuğunu belirtmişler ama daha düşük. Ama çalışmalara devam etmek için de umut vermiş olmalı ki çalışma Kanada'da çalışılmaya devam edecek.
12- Peki kaygım neden, adenovirüse karşı bağışık olup, aşı yanıt etkilenen yaş grubu, 45-60 yaş. Yani aşı çıktığında yapmayı düşündüğümüz yaş. Peki 60-80 yaş grubunda adenovirüs geçirme oranı daha yüksek değil mi, kesinlikle. Ve bu grup coronavirüs aşısının temel hedeg grubu.
13- Aşı çalışmalarını yapanlar çok büyük özveri ile gece gündüz çalışıyorlar benim masa başından eleştirmem doğru değil, ancak bu aşının hedef grubunun 60 yaş üzeri olduğunu hep akılda tutmaları gerekiyor.
14- Bu arada Oxford grubu da benzer şekilde adenovirüs vektörü kullanıyor, onlarda da benzer sorunlar olabilecektir ama onların kısmi avantajı Çin'de kullanılan Ad5'e göre daha az yaygın bir vektör kullanıyorlar (toplumda geçiren kişi sayısı daha az), belki avantaj sağlar.
15- Adenovirüs vektörlerine antikor yanıtı önemli, çünkü bunlar daha çok kanser tedavisinde kullanılmak üzere çalışıyorlar. Kanser tedavisi ile aşı arasında ki fark da etkinlikte; ileri evre kanserde %30-40 etkili bir tedavi başarı iken, aşıda %30-40 başarı yetersiz olabiliyor.
16- Sonuç olarak Lancet çalışması ilk COVID19 insan aşı çalışması. Olumlu yanları ile Faz 2'ye ilerleme olanağı buldu, Kanada çalışmalara destek vermeye başladı. Ama sonuçta Faz 2-3 olmadan fikir söylemek zor.
17- Adenovirüs vektör COVID 19 aşılarında, ülkelerin ve ülke içinde yaş gruplarının adenovirüs (altgrubu da önemli) geçirme öyküsü (ve antikor düzeyi), ülkeler arasında ve yaş gruplar arasında aşı yanıtının ve koruyuculuğun farklı olmasına neden olacaktır.
18- Akademisyenler için söyleyeyim bu Lancet çalışması, bundan sonra yazılacak tüm #coronavirus çalışmalarında cite edilecektir, çok kısa sürede 1000'li rakamlara ulaşacağına eminim. Pivotal çalışma olmanın akademik avantajı bu da (aşı çalışılmaya devam etse de etmese de)
19- Aşı çalışmalarının bu kadar yakın takip edilmesine seviniyorum, çünkü aşı geliştirilmesinin ne kadar zor ve zahmetli bir süreç olduğunu görme olanağı sağlıyor. Aşı da amaç doğal enfeksiyonu taklit etmektir ama bunu yapmak ne kadar zor görüyoruz.
20- Son nokta, her yaş grubunda her ülkede %100 koruyucu bir aşı imkansız gibi #coronavirus için. Herkesin aşı olmayacağı da ortada, aşı karşıtlığı ya da hastalığa inananmadıkları için.
Ben umutlu ve temkinli bir şekilde tüm basamakları izleyeceğim ve paylaşmaya devam edeceğim.
Ben umutlu ve temkinli bir şekilde tüm basamakları izleyeceğim ve paylaşmaya devam edeceğim.
Not: Tek seferde yazdım metni, yazım yanlışları, ayrı yazılmayan "de"ler için özür diliyorum, bunda da pandemiye sığınayım.
