Thread by @EasyRid04682094

#LetsTalkDesign odc. 31: Polski Dürer
Większość z Was miała jego grafiki w rękach, a wielu z Was nawet je oblizywało. Nic dziwnego, łączna liczba egzemplarzy w jakich wydrukowano jego maleńkie arcydzieła, to coś około 25 MILIARDÓW. A jednak... nie słyszeliście o nim. Zapraszam👇

Czesław Słania był komunistą. Chyba nie do końca z przekonania, ponieważ nawiał z komunistycznego raju, kiedy tylko nadarzyła się możliwość; jednak do PPR w 1942 nie wstępowało wielu. Nie wszyscy pchali się też w 1944 do Centralnej Szkoły Oficerów Polityczno-Wychowawczych.

Jednego z największych polskich artystów XX wieku zawdzięczamy więc głównie gruźlicy. To przez nią zwolniono go z wojska, skąd, obdarowany medalami, udał się w 1946 na krakowską ASP (wtedy WSSP). Uznano że się nadaje; w Armii Ludowej zajmował się w końcu fałszowaniem dokumentów

Zresztą, fałszowanie miał we krwi, odkąd wyrzucono go ze szkoły za podrobienie legitymacji. Jednak dopiero na ASP zetknął się z miedzio- i stalorytem. Ta starodawna technika była w owym czasie podstawową formą druku wszystkiego, co miało być trudne do podrobienia. W tym znaczków

Wklęsłodruk stalorytniczy wymaga mistrzowskiej precyzji i benedyktyńskiej cierpliwości. Wykonanie formy do druku miniaturki wymaga precyzji i cierpliwości bez mała nadludzkiej. Słania posiadał unikalne predyspozycje - potrafił spędzić w jednej pozycji nawet 18 godzin bez przerwy

Dzięki temu już na studiach trafił do Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych, gdzie jego pierwszą poważną pracą stał się - jak na komunistę przystało - portret Słoneczka Ludzkości (1950) oraz kilku pomniejszych świętych. W tym ultrapopularny Nowotko.

Jednak jego dyplom sięgał już do wzorów bardziej akademickich. Popatrzcie na powiększenie sztychu. Pojedyncze głowy na znaczku zajmują powierzchnię ok 1 mm kw. Teraz już wiecie dlaczego staloryt jest tak trudny? (znaczka nie wydano, egzemplarze projektu są rarytasem).

Bitwa pod Grunwaldem pozostała projektem, jednak Poczta Polska wydała 2 znaczki Słani przedstawiające postaci konno: Tadeusza Kościuszkę (również wg Matejki, 1954) i Zygmunta III Wazę, wydanego równolegle również przez Pocztę Szwedzką (1998). Konie są ważne, wrócimy do nich.

W Polsce Słania zdążył zaprojektować 23 znaczki. W 1956 zezwolono mu na wyjazd do Szwecji, po obejrzeniu której uznał że lepiej jest pracować na zmywaku w kraju skandynawskiego socjalizmu, niż być artystą w kraju socjalizmu realnego. Wybrał jednak zmywak w stołówce pocztowej!

Już Polsce Słania po raz pierwszy pozwolił sobie na jeden ze swoich dowcipasków, które stały się sławne i które ekscytują kolekcjonerów: ukrył w sztychu nazwisko swojej siostry (Majewska) oraz imię swojej sympatii (Lilka). Jednej z długiego szeregu sympatii, dodajmy ;)

W Szwecji przez trzy lata żył jak typowy polski emigrant, w dzień zmywając, a nocami ryjąc obrazki w stalowych płytkach. Odkryto go w 1959 i niemal natychmiast zatrudniono na stanowisku grawera Królewskiej Poczty Szwecji. Zaprojektował dla niej blisko 400 znaczków

...łącznie zaś spod jego dłuta wyszło ich ponad 1.000, co pozwoliło mu ustanowić rekord Guinnessa (jeden z kilku zresztą). O jego projekty zabiegało wiele krajów, ale do moich ulubionych należą znaczki projektowane dla Wysp Owczych

...oraz oczywiście, żeglarsko-wodniackie. Jest nawet kajak! Niestety, o ile mi wiadomo nigdy nie zaprojektował znaczka z kanu; to pewnie przez to, że nie projektował nigdy dla poczty kanadyjskiej, mimo że to tam, a nie do Szwecji chciał pierwotnie uciec

Zaprojektował jednak serię poświęconą duńskiej porcelanie!

Za najbardziej wyrafinowane uchodzą projekty dla San Marino i Monaco - "państw", dla których produkcja znaczków jest poważnym źródłem dochodu. Książę Monaco Rainier III był nawet zamieszany w skandal z fałszowaniem znaczków (oczywiście, znaczków Słani)

Wielką namiętnością Słani były konie, których wygrawerował ogromne ilości. Inspirując się, nieodmiennie, dziełami Piotra Michałowskiego, mistrzowskiego "koniarza"

Jednym z najpiękniejszych "końskich" znaczków Słani jest ten zaprojektowany przez niego z okazji własnych 80 tych urodzin (!) na podstawie obrazu Carla Wahlbloma, przedstawiający śmierć Gustawa II pod Lützen.

Jednak prawdziwe mistrzostwo osiągnął w portretach. Pamiętajmy, że staloryt nie pozwala na operowanie światłocieniem. Wszystkie efekty związane ze światłem, głębią i tonacją osiąga się wyłącznie poprzez odpowiednią grubość i głębokość żłobionego rowka.

Każdy sztych musi zostać poprzedzony pracą studyjną, rozrysowaniem całej twarzy na szereg "lag" i szrafowań, nadających portretowi kształt i bryłę. A potem należy przenieść to na miniaturową płytkę stalową przy użyciu rylca.

Oprócz portretów na znaczkach, Słania tworzył też po prostu miniaturowe portrety "udające" znaczki. W tym słynną serię bokserów (uwielbiał boks). Ale ich Wam nie pokaże, pokażę za to przepiękne krajobrazy.

I, w ramach ekstrasów, zwierzątka z Grenlandii. Bo bardzo lubię jego zwierzątka z Grenlandii.

Wracając do portretów, czas na dwa najbardziej znane i cechujące się niezwykłym mistrzostwem: portret Jana Pawła II oraz matki artysty, ten ostatni absolutnie wyjątkowy.

W latach 90tych Słania wrócił do Polski (częściowo, ciągle podróżował między obiema swoimi ojczyznami) i znów zaczął projektować dla naszej Poczty. Jego 1001 znaczek przedstawia zamek w Książu.

Znaczki Słani kilkakrotnie zdobywały tytuł "najpiękniejszych znaczków świata". Tuż przed śmiercią ustanowił jeszcze jeden rekord, projektując znaczek z najdłuższą panoramą, wydany na wielokolorowym poddruku offsetowym i nałożonym stalorycie.

Czesław Słania zmarł w 2005 w Krakowie, pochowany jest na Cmentarzu Rakowickim. W Czeladzi możecie odwiedzić jego wciąż istniejący dom rodzinny.