Thread by @yukselcayiroglu

Çocuk Terbiyesinde Doğru Zannedilen Yanlışlar
1. Bazı ebeveynler ibadetlere ve tesettüre alıştırma, haramlardan uzak tutma gibi dinî terbiye adına çocuğa verilmesi gereken değerleri bilseler de ileri sürdükleri bir kısım gerekçelerden ötürü çocuklarını buna göre yetiştirmiyorlar.

2. Mesela “Önemli olan çocuğumun ahlaklı olmasıdır” diyerek namaz konusunda gerekli titizliği göstermiyorlar. Veya “İleride açılacaksa şimdiden tesettüre girmesine ne gerek var” diyerek belirli bir yaştan sonra çocuğun kapanması noktasında telkinde bulunmuyorlar.

3. “Mükellefiyet çağından önce yani ergenliğe girmeden makyajını yapsın veya dilediği elbiseyi giysin ki ileride özenci kalmasın!” şeklinde düşünenlerin sayısı da az değil. Bu düşünceden dolayı çocuklarını olabildiğince serbest yetiştiriyor ve bunun doğru olduğunu savunuyorlar.

4. Bu konuda ileri sürülen diğer bir gerekçe de şu: “Henüz reşit olmayan bir çocuğa belirli düşünceleri veya ritüelleri ya da yaşam şeklini telkin etmek ve aşılamak doğru değil. Aklı başı yerine geldikten sonra ne yapacağına kendisi karar versin.”

5. Aynı şekilde, dini kolaylaştırma, çocuğu bıktırmama veya yavaş yavaş alıştırma gibi düşünce ve maksatlarla; mesela çocuklar, uygun yaşa gelmesine rağmen, sabah namazlarına kaldırılmıyor, namazlara sadece farzlarından başlatılıyor ve sünnetleri terk etmesine göz yumuluyor.

6. Sayıları çok olmasa da kız çocukları için, “Günümüzde kapalı kadınların açık olanlara nispetle toplum hayatına girmesi, dinine hizmet etmesi daha zor ve alanları daha dar oluyor. Bu yüzden çocuğumun kapanmasını istemiyorum.“ diyenler dahi var.

7. Bazıları da günümüzdeki kimi tesettürlülerin hal ve tavırlarına, giyim şekillerine veya yaşayışlarına takılarak, “Böyle kapanacaksa hiç kapanmasın, tesettürü tam olmayacaksa ne gerek var kapanmasına” diyebiliyor ve bu konuyu askıya alabiliyor.

8. Son bir örnek olarak da şu düşünceyi gösterebiliriz: “Çocuğumun dürüst, dindar, ahlaklı ve donanımlı biri olmasını istiyorum. Ama henüz yaşı çok küçük. Aklı erince, söylenilenleri anlayacak yaşa gelince ben ona doğruyu yanlışı anlatırım, öğretirim.”

9. Daha farklı yaklaşım ve düşüncelerden de bahsedilebilir. Bu gibi düşüncelerin içinde bir dane-i hakikat bulunduğu inkar edilemez. Fakat bunların hiçbirisi çocuk terbiyesi adına isabetli değildir. İleride ebeveynlerin önüne ağır faturalar halinde düşmesi kuvvetle muhtemeldir.

10. Öncelikle şunu belirtmekte fayda var. “Muhakkak maslahat mevhum mazarrata feda edilmez.” Yani ileride ortaya çıkması muhtemel bir kısım zararlar hesaba katılarak, bugün yapılmasında kesin fayda görülen işler terk edilmez, edilirse peşinen zaten zarara girilmiş olur.

11. Bu yüzden ebeveynin vazifesi, çocuklarına, yaşlarına uygun olarak verilmesi gereken İslami terbiyeyi vermek, onları her türlü zararlı alışkanlıktan ve haramdan uzak tutmak, usulüne uygun bir şekilde ahlaki fiillere ve ibadetlere alıştırmaktır.

12. Maalesef çoğu ebeveyn, alışkanlıkların insan fıtratında nasıl kök saldığını, onları değiştirmenin nasıl zor olduğunu, insanın, ömür boyu çocuklukta kazandığı şuuraltı müktesebatının etkisinden kurtulamadığını yeterince kavrayamıyor.

13. Kavrayamadığı için de, çocuk ergenliğe yaklaştığında veya ergen olduğunda ona istediğini yaptırabileceğini zannediyor. Ne var ki çocuk, o yaşa kadar ne yaptı, ne gördü, ne öğrendiyse ondan sonra da bunları yapmaya devam ediyor.

14. Bu yüzden atalarımız, “Ağaç yaşken eğilir” demişlerdir. Yani çocuk, çocuk iken şekillendirilir, eğitilir, aşılanır, terbiye edilir. Elbette bu süreç ölünceye kadar devam eder. Ama belli bir yaştan sonra verilen eğitim, çocuk iken verilen gibi olmaz.

15. Çocuk anne karnına düştüğü andan itibaren terbiye başlar. Özellikle 0-6 yaş arası dönem çok önemlidir. Anne-baba bu dönemde adeta çocuğun zihin kodlarını yazar ve çocuk da bir ömür boyu bu kodlara göre bir hayat yaşar. Bediüzzamanın şu sözü tam da bu hakikati ifade eder:

16 "Ben bu seksen sene ömrümde, seksen bin zattan ders aldığım halde, kasem ediyorum ki en esaslı, sarsılmaz ve her vakit bana dersini tazeler gibi merhum validemden aldığım telkinat ve mânevî derslerdir ki o dersler fıtratmda adeta maddî vücudumda çekirdekler hükmünde yerleşmiş.

17. Sair derslerimin o çekirdekler üzerine bina edildiğini aynen görüyorum. Demek, bir yaşımdaki fıtratıma ve ruhuma merhum validemin ders ve telkinâtını, şimdi bu seksen yaşımdaki gördüğüm büyük hakikatler içinde birer çekirdek-i esasiye müşahede ediyorum.”

18. Ahlak ile ibadetler birbirine zıt şeyler değildir. Hatta şuurlu yapılan ibadetler ve kulluk, ahlakı besleyen ve inkişaf ettiren davranışlardır. Dolayısıyla dürüstlük ve ahlakın önemli olduğu öne sürülerek namazın veya diğer ibadetlerin ihmal edilmesinin hiçbir mantığı yoktur.

19. Çocuğa acıdığından dolayı anne-babanın onu belirli bir yaşa geldikten sonra hala namazlara başlatmaması, sabah namazına kaldırmaması veya oruç tutturmaması gibi davranışlar şefkatin suistimal edimesi demektir.

20. Şunu kabul etmek gerekir ki günümüzde, özellikle çocuklarını dini hassasiyete göre yetiştirmek isteyen ebeveynlerin işi, geçmişe nispetle çok daha zor. İtikadî, ahlakî ve dinî problemler hiç olmadığı kadar fazla. Sarsılan sarsılana, kayan kayana, devrilen devrilene…

21. En mütedeyyin ailelerin çocuklarında dahi sekülerleşme, dinden uzaklaşma ve ahlaki yozlaşma gözlemlenebiliyor, hatta bazıları gidip deizm, agnostisizm ve ateiz gibi bataklıklara saplanıp kalabiliyor. Ne yazık ki ailenin elinden de hiçbir şey gelmiyor.

22. Hatta ergenlikten sonra anne-babanın problemin çözümü adına ortaya koydukları çabalar dahi ters tepiyor, aksiyle neticeleniyor. Çocuk, dinden, ahlaktan, değerlerden uzaklaştığı gibi ailesinden de uzaklaşmaya başlıyor.

23. Bütün bunları görüp de insanın kahrolmaması mümkün değil! Dinleri, davaları, idealleri uğruna yaşayan, başkalarının çocuklarının elinden tutmak için çırpınan insanların kendi çocuklarına söz geçirememeleri, onların kayıp gitmesine engel olamamaları ne büyük bir acı!

24. Allah kimseyi böyle bir imtihana maruz bırakmasın! Fakat burada önemli olan, bir çığ veya sel gibi önüne aldığı her şeyi sürükleyip götüren akımların/anlayışların farkına varabilmek ve bunun için zamanında gerekli önlem ve tedbirleri alabilmek.

25. Çocuklara doğru bir terbiye verebilmek ve onları kendi değerlerine bağlı birer birey olarak yetiştirebilmek günümüz müslümanlarının en başta gelen dertlerinden, problemlerinden biri olmalı. Hiçbir şey geç olmadan, “keşke” demeden sorumluluklar yerine getirilmeli.

26. Bazen çocuk terbiyesi adına yapılan her şey yapılmasına rağmen yine de arzu edilen netice alınamayabilir. Zira peygamber yuvasından dahi inançsız biri çıktığına göre hiç kimsenin bu konuda garantisi yok. Burada önemli olan vazifenin yapılmış olmasıdır.

27. Doğumundan itibaren çocuklar adım adım gıdalara alıştırıldığı ve yaşına uygun beslenme tarzı geliştirildiği gibi, manevi olarak da böyle bir metotun takip edilmesi, her yaşa uygun terbiyenin verilebilmesidir.

28. Bu yüzden ebeveynler, çocuklarının sınavlarından, okullarından, kariyerlerinden ve mesleklerinden daha çok onların ahlakıyla, dindarlığıyla, kişiliğiyle ilgilenmeli, önceliği bunlara vermeli ve bu konuda usulüne uygun olarak gerekli terbiyeyi vermelidirler.

29. Şartların olabildiğine değiştiği ve zorlaştığı modern dönemde, çocuk terbiyesi şansa, zamana, ihmale, tesadüflere, vurdumduymazlığa, başkalarının insafına bırakılmayacak kadar önem kazanmıştır.

30. Lokman Aleyhisselam'ın oğluna yaptığı öğütler zaviyesinden çocuğa nasıl bir eğitim verileceğini ele aldığım başka bir flood:

https://twitter.com/yukselcayiroglu/status/1125100636863856640

31. Aşağıdaki tweet serisinde de çocuk eğitiminde alışkanlıkların yerine ve önemine dikkat çekmeye çalışmıştım:

https://twitter.com/yukselcayiroglu/status/1141402581291474944