Brezilya’dan gelen Sinovac verilerini nasıl değerlendirmeliyiz? Neden önce %78 erkinliği olan aşıya şimdi %50 dendi? Açıklıyorum:
👉Hatırlatma: Türkiye’de %91, Endonezya’da %65, Brezilya’da önce %78 şimdi %50 olarak açıklanan Sinovac Covid19 aşısı etkinlik rakamları duyduk.
👉Bu rakamlar Sinovac tarafından değil, ülkeler tarafından açıklandı.
👉Ülkeler arası farkın sebebi gönüllü sayısı ve Covid19 vaka tanımı arasındaki farklar.
👉Türkiye’de toplam 1322 gönüllüde 29 Covid19 vakası, Brezilya’da 9252 gönüllüde 252 Covid19 vakası açıklandı.
👉Brezilya’da Covid19 vakaları semptomlara göre 4 gruba ayrıldı:
1️⃣Çok Ciddi Covid19 (hastanede yoğun bakım gerektiren) ve
2️⃣Orta ciddi Covid19 (hastanelik olan). Bu iki grupta toplam 7 vaka var ve hepsi plasebo grubunda, yani bu grupta aşı %100 etkin.
3️⃣Hafif semptomlu grup eklenince yukarıdaki 2 grupla beraber %78 etkin (38 vakanın 31’i plasebo grubunda).
4️⃣Çok hafif semptomlu grup da yukarıdaki 3 gruba eklenince aşının dört gruptaki etkinliği %50.38 olarak sunuldu (4 grupta 252 Covid19 vakasının 167’si aşı grubunda).
👉Peki, buradan neler öğrenebiliriz?
1️⃣Brezilya rakamları değiştirmedi. Önceden açıkladığı %78 rakamını “primary endpoint” olarak değil, sadece belli bir grup için açıkladı. Bu grup da yukarıda bahsettiğim grup 1 ve 2.
2️⃣Sinovac aşısının ciddi semptomlu vakaları azaltması iyi.
3️⃣Bu değerlerin istatisiği çok önemli. İstatistiksel verileri anlamak için CI95 (güvence aralığına) bakmalıyız. Mesela: 3 grup ortalamasındaki %78 etkinlik değerinde CI95 değeri: %46-90 arasında. Bu ne demek? Daha çok verilere ihtiyacımız var, ama yine de sonuçlar olumlu demek.
4️⃣Sinovac bir an önce bütün verilerin toplam analizini sunmalı. Sinovac bunu yapacağını ve bu yüzden beklediklerini açıklamıştı. Biz de sabırsızca sonuçları bekliyoruz.
Virolog hatırlatması: Aşılar ya enfeksiyonu önler ya da hastalığı önler.
👉Enfeksiyonu önleyen aşılar sterilize bağışıklık oluşturur ve virüsü kapmazsınız.
👉Hastalığı önleyen aşılarda ise virüsü yine de kapabilir hatta yayabilirsiniz ama ciddi hastalık önlenir.
1/
👉Sinovac aşısı enfeksiyonu değil de ciddi hastalığı önlese bile pandemide etkili olabilir. Sebep? Rotavirüs aşısında da bu görüldü: aşı olanlar virüsü hala kapıyor ve yayabiliyorlar ama Rotavirüs yüzünden hastanelik olanlar aşı sayesinde %90 azaldı.
2/
👉Covid19 aşıları ile virüsü kapıp yayıyor muyuz? Bunun cevabını henüz bilmiyoruz. Ama kapıp yaysak bile aşı sayesinde ciddi hastalıkların azalmasıyla Covid19 aşıları da Rotavirüs aşısı gibi enfeksiyonu değil, hastalığı önleyen bir aşı olur ve yine de pandemiden kurtuluruz.
3/
Virolog hatırlatması: Covid19 aşılarının gelecekte güncellenmesi gerekebilir. Her sene grip virüsündeki gibi gerek olmasa da ileride (3-5 sene sonra?) güncellenmiş bir aşı ile yeniden aşılanmak gerekebilir.
Sebep?
Antijenik sürüklenme.
Açıklıyorum: biorxiv.org/content/10.110…
👉Bu önbasımda insanlarda her sene mevsimsel olarak seyir eden 229E isimli koronavirüse bakmışlar.
👉Hatırlatma: İnsanlarda daimi olarak her sene seyir eden 4 tip koronavirüsü var. İsimleri: 229E, OC43, HKU1, NL63.
👉Antijenik sürüklenme nedir? Özellikle RNA virüslerinde görülen ve her sene mutasyonlar ile virüsün yavaş yavaş ilk kökeninden uzaklaşması.
👉Bunu filogenetik soy ağaçlarında görebiliyoruz. Görselde farklı ülkelerden ~40 senelik 229E koronavirüsü numunelerinde bakmışlar.
İngiltere’deki mutasyonlar Mart ayında kurulan 20milyon pound bütçeli Covid19 genom konsorsiyumunun taramaları sayesinde bulundu. Bugüne kadar 157bin üzerinde SARSCOV2 genomu sekansladılar. Öncelikli olarak takip ettikleri mutasyonları ve sebeplerini anlatıyorum:
👉Mutasyonları okurken bilmeniz gereken 2 detay:
1️⃣Mutasyon numarası Protein sekansındaki kısma denk gelir, mesela D614G mutasyonu toplam uzunluğu 1273 aminoasit olan Spike kılıf proteinindeki 614’üncü aminoasit konumunu simgeler.
2️⃣Mutasyon harfleri de aminoasiti ve değişimi
simgeler. Mesela D614G mutasyonu, Spike kılıf proteininin 614’üncü konumundaki D (Aspartik asit) aminoasiti G’ye (yani Glisin aminoasitine) dönüşmüş. Aminoasitleri de okuldaki biyoloji derslerinden hatırlarsınız, toplam 20 standart aminoasit vardır.
Gelelim mutasyonlara:
İngiltere’deki mutasyon haberi nedir? Sansasyon veya manşet ile değil, elimizdeki bilimsel veriler ile açıklıyorum:
Önce 7 madde ile özet:
1️⃣İngiltere’de yayılan bu yeni “B.1.1.7” isimli soy kümesinde (lineage cluster) ilginç mutasyonlar var.
2️⃣Bu mutasyonların bazıları yeni değil, önceden de görüldü.
3️⃣Bu mutasyonlardan bazıları önceden lab deneylerinde hücrelere ve farelere daha kolay bulaşabildiğini gösterdi.
4️⃣Henüz bu mutasyon grubunun doğrudan insanlarda daha bulaşıcı olduğuna dair bir delil yok.
5️⃣Bu mutasyon grubu daha çok bulaşıcı olduğu için değil, ‘Founder effect’ (kurucu etkisi) yüzünden de bu şekilde yayılıyor olabilir.
6️⃣Bu mutasyon grubunun aşılara karşı sorun yaratacağına dair bir veri henüz yok.
7️⃣Mutasyon her zaman her canlıda olur, SARSCOV2’de yüzlerce var.
Pfizer-BioNTech aşısının prospektüsünü (EUA Fact Sheet) bilgilendirme amaçlı paylaşıyorum.
👉Önemli: Bir aşı veya ilaç sizin için uygun mu değil mi öğrenmek için hekiminizle görüşün.
👉Bu acil kullanım yetkisi 16 yaş ve üstü için geçerlidir. fda.gov/media/144413/d…
👉3 hafta ara ile iki doz kas içine enjekte edilir (her doz 30ug, 0.3mL).
👉Karanlıkta, -80 ile -60 arasında muhafaza edilmeli.
👉Çözülmüş aşı tekrar dondurulmamalı.
👉Aşı dağıtımı termal kutularda donmuş karbondioksit kuru buz ile yapılır.
👉Eğer derin dondurucu yoksa kuru buz ilavesi yapılarak geçici bir süre için termal kutularda muhafaza edilebilir.
👉Donmuş aşı dolapta veya oda sıcaklığında çözülür.
👉Dolapta (2 ila 8C) 5 gün, oda sıcaklığında 2 saat muhafaza edilebilir.
Virolog hatırlatması: Covid19 RNA aşılarında kullanılan iki önemli teknoloji önceden keşfedildiği için RNA aşıları bu kadar hızlı gelişti. Eğer elimizde bu keşifler olmasaydı hala aşı haberi bekliyor olurduk. Basic Science (temel bilim) araştırması bu yüzden önemli. İki buluş:
1️⃣2017 senesinde MERS koronavirüsünün S Spike proteininin stabil prefusion konformasyonu için gerekli iki Prolin aminoasiti. Yani? Covid19 RNA aşıları Spike proteininin prefusion (hücreye bağlanmadan önceki) halini kullanıyor. Bu, virüsün vücuda ilk girdiği hali tanımak için şart
Dolayısıyla, 2002 SARS ve 2012 MERS salgınları sonucu devam eden araştırmalar sayesinde nihayet 2017 senesinde koronavirüsün Spike proteinin prefusion halini nasıl yapacağımızı öğrendik. Yayın burada: pnas.org/content/114/35…