Thread by @LvdSt

Onze @minpres had niet de behoefte om op de rellen van de afgelopen dagen te reflecteren. Ik snap dat wel, want hij loopt alleen het risico zijn comfortabele electorale positie te verliezen. Ik wilde zelf wel even een poging doen. Draadje. (1)

Dat wordt een politiek verhaal waarbij ik eerst de termen 'links' en 'rechts' in een context ga plaatsen. Voor mij zijn dat twee stromingen die elkaar ongeveer in balans zouden moeten houden in een gezonde democratie, maar nu aan inflatie en slijtage onderhevig zijn. (2)

'Links' staat wat mij betreft in essentie voor opkomen voor wat kwetsbaar is. Kwetsbare belangen die het niet redden zonder steun van een sterke overheid, of zonder die overheid onvoldoende aan bod komen. Logisch gevolg: minder kwetsbaren betalen daarvoor. (3)

'Rechts' is er om te bewaken dat essentiële sterkhouders in een maatschappij de ruimte houden om zich te ontwikkelen en te ontplooien. Om zo de samenleving verder te brengen. Logisch gevolg: die ontwikkeling kan ten koste gaan van kwetsbare belangen. (4)

Linkse emancipaties hebben in de afgelopen 100 jaar veel goeds gebracht. Er kwam voor grote groepen mensen in een achterstandspositie meer bestaanszekerheid en sociale gelijkheid. Minder armoede. Het overgrote deel van de Nederlanders kreeg het beter. (5)

Rechtse handelsgeest en ontplooiingsdrift brachten ook veel goeds. Er was veel innovatie, de wereld werd kleiner. De economie werd een innig verstrengelde wereldmarkt. Voor minder geld was er ineens meer te krijgen. (6)

De maatschappij werd daar wel ingewikkelder van. De samenstelling van de bevolking veranderde door migratie. En we werden ons meer bewust van de keerzijde van vooruitgang: ons leefmilieu kwam onder druk te staan door de enorme hoeveelheid mensen op aarde. (7)

Er kwamen daarmee nieuwe kwetsbare belangen: van migranten in achterstandspositie. Maar vooral ook van onze leefomgeving en planeet, die zo intensief economisch worden gebruikt dat het op de lange termijn niet zo door kan gaan. (8)

Dat leidt - zeker nu de verzuiling al een tijd achter ons ligt - tot kiezersgroepen die op drift raken. Maar ook tot verwarring over begrippen als links en rechts. Want zowel links als rechts worstelt met zichzelf en de veranderende wereld. (9)

Voor links zijn kwetsbare belangen veel vaker tegenstrijdig geworden. Vroeger was er een grote, niet-geëmancipeerde onderklasse met minder democratische rechten. Die had duidelijk iets te winnen bij linkse politiek. (10)

De urgentie om iets te doen aan emancipatie en ongelijkheid is er nog steeds. Maar wel in iets mindere mate dan 100 jaar geleden. Tegelijkertijd is het logisch dat links voorop loopt bij milieu- en klimaatbeleid. Want de aarde is een zeer kwetsbaar belang. (11)

De aarde stemt zelf echter niet bij verkiezingen. Dat doen mensen. En de vraag is of achterstandsgroepen die behoefte hebben aan links beleid op het gebied van emancipatie en ongelijkheid hun prioriteit bij klimaatbeleid hebben liggen. (12)

Veel gebezigd door boeren: 'je kunt niet groen doen als je rood staat'. Dat geldt ook voor meer traditionele linkse stemmers die van een dubbeltje een kwartje willen worden. Daar zit dus een behoorlijk groot electoraal probleem. (13)

Over boeren gesproken: die schetsen heel mooi het probleem van rechts. Boeren stemmen traditioneel rechts omdat ze over het algemeen ondernemer zijn, daarbij niet te veel belemmeringen willen en er ook dat vruchten van willen plukken. (14)

Maar door globalisering en schaalvergroting komen boeren in Nederland in een steeds lastiger positie. Waarbij nog goedkoper produceren niet meer gaat, en bovendien steeds meer maatschappelijke weerstand oproept. (15)

Juist veel kleinere ondernemers binnen en buiten de landbouw hebben last van globalisering en ongeremde economische vrijheid. Ze komen dus - en nu kom ik weer bij mijn kernbegrip op links uit - in een kwetsbare positie terecht. (16)

Veel linkse kiezers raken dus teleurgesteld in links. Zij vinden dat links niet meer opkomt voor hun kwetsbare belang, maar voor andere kwetsbare belangen. Veel rechtse kiezers raken teleurgesteld in rechts omdat keihard neoliberalisme voor hen niet werkt. (17)

Intussen zijn er populistische partijen ontstaan die de traditionele balans tussen links en rechts verstoren. Zij binden veel linkse kiezers door die op te zetten tegen nieuwe kwetsbare belangen waar links voor opkomt, zoals migranten en planeet/omgeving. (18)

Zij binden ook veel rechtse kiezers die voelen dat ze misschien niet eeuwig tot de maatschappelijke winnaars blijven behoren. Vooral met de boodschap dat zij terug willen keren naar de overzichtelijke tijd van de natiestaat met relatief dichte grenzen. (19)

Het is natuurlijk niet zo dat partijen als PVV en FvD uit het niets zijn gekomen, want ze adresseren reële problemen en sentimenten. Maar zij schetsen een oplossing die - even los van de manier waarop - eigenlijk niet kan: terug naar vroeger. (20)

Vroeger waren er geen computers en vliegtuigen. De mogelijkheden van mensen om te reizen waren kleiner. De leefwereld was dus ook kleiner en overzichtelijker. Er waren minder migranten en minder milieu/klimaatproblemen waar we (nog) minder van begrepen. (21)

Veel mensen - en vooral de mensen die zich verliezer wanen van die ingewikkelde wereld - zouden dolgraag willen dat de wereld weer wat overzichtelijker werd. Zeker in een pandemie die mede door de ingewikkeldheid van de geglobaliseerde wereld wordt aangewakkerd. (22)

Het is dan gewoon woest aantrekkelijk om problemen te ontkennen (corona en klimaatverandering), een zondebok/schuldige aan te wijzen (migranten, 'links') en in een eigen waarheid/fabeltjesfuik terecht te komen. (23)

Het zijn die mensen die radicaliseren, en voor een klein gedeelte gewelddadig worden. Natuurlijk aangevuld met jongeren met een puberbrein stierlijk vervelen in coronatijd. Of mensen die willen rellen en gewoon puur crimineel gedrag vertonen (dixit Rutte). (24)

Maar de onderstroom is breder, en dat komt mede doordat de traditionele politiek in termen van links en rechts zijn kompas kwijt lijkt te zijn. Ik lees de laatste tijd wat constateringen dat het hele politieke spectrum naar links schijnt op te schuiven. (25)

Dat klinkt vreemd, zeker omdat linkse partijen het in de peilingen slecht doen. Terwijl veel problemen van nu nota bene zijn terug te voeren op een te ver naar rechts doorgeschoten markt- en vooruitgangsdenken. (26)

Het wonderlijke is dat de altijd lenige VVD dat aanvoelt en het verkiezingsprogramma spint als een rukje naar links. Terwijl nota bene een CDA-Kamerlid (OK, met de SP, credits daarvoor) het verzet tegen de hardvochtig-rechtse overheid leidt. (27)

Voor links zijn inclusiviteit en milieu hoofdthema's. En dat moeten het ook zijn, want het zijn kwetsbare belangen bij uitstek. Maar waar rechts met enig succes naar de teleurgestelde oud-linkse kiezer hengelt, hengelt links zelf naar niemand. (28)

Of ja, hooguit naar succesvolle liberalen die vinden dat rechts te weinig groen is. Maar die groep is klein. Roepen dat het de schuld is van Rutte en het neoliberalisme is misschien best grotendeels waar, maar je wint er dus geen kiezers mee terug. (29)

Wat links denk ik zou moeten doen is zich bezinnen op het begrip 'inclusiviteit'. Is links ook inclusief voor de grote groep mensen in Nederland, bij uitstek ook buiten de Randstad, die niet zo progressief is maar wel degelijk kwetsbaar? (30)

Het antwoord is nee. Waarbij ook absoluut meespeelt dat het lastig is die groep terug te winnen. Buig je mee met een meer populistische koers, zoals in Denemarken, dan verloochen je ook weer een deel van de kwetsbare belangen waar links voor wil staan. (31)

Waarbij het ook nog eens zo is dat links door populistische partijen stelselmatig verdacht wordt gemaakt. Al het beleid waar zij het niet mee eens zijn, wordt 'links' genoemd. Daar heeft links dus meer last van Rutte of de VVD. (32)

Als Rutte dan ook nog eens handig meebeweegt en als het om dingen als dit soort rellen gaat nooit eens echt grondig reflecteert op zijn eigen rol, dan blijft hij dus het redelijk alternatief. En schopt hij links in de rol van een verongelijkt clubje aan de zijlijn. (33/eind)