Thread by @overlistener

1/ Ik heb een vriendin die tijdens onze studietijd vertelde dat ze twijfelde aan het bestaan van God. Gaandeweg deelde ze steeds meer over haar gevoelens en gedachten met betrekking tot religie en gaf ze uiteindelijk toe dat ze helemaal niet (meer) geloofde.

2/ De coming-out bij haar ouders duurde nog een paar jaar langer. Op een gegeven moment vertelde ze dat er bij haar op het werk niemand dit wist en ze iedereen in de waan liet dat ze moslim is,

3/ “Want”, zei ze, “zodra ik het Nederlandse mensen vertel is het alsof ze zich opeens comfortabel genoeg voelen om hun gal te spuwen en dingen te roepen over hoofddoeken, niet wetende dat ik nog gewoon een zus en een moeder heb van wie ik hou die gesluierd zijn,

4/ dat ik hoofddoeken koop voor moederdag en aan die hoofddoeken ruik als ik haar mis wanneer zij in Turkije is en ik haar planten water moet geven".

5/ De weg naar acceptatie is voor hun hele familie een lange weg geweest, vol pijnlijke gesprekken, soms periodes van minimaal contact gevolgd door toenadering door wederzijds gemis.

6/ Een keer belde ze mij in tranen op, vlak nadat ze een gesprek had gehad met haar vader die ontroostbaar had gehuild en gezegd: “Jij bent mijn eerstgeborene, toen ik jou in mijn armen kreeg veranderde mijn wereld en wist ik dat ik mijn leven voor je zou geven,

7/ maar wat heb ik aan een leven op deze wereld als ik jou niet in diezelfde armen kan meenemen naar de hemel?”
Ik liep vast en wist mijn vriendin ook niet te vertellen hoe zij haar vader moest troosten over een hemel waar zij niet meer in geloofde.

8/ Mijn broertje gelooft ook niet. Hoewel hij periodes heeft gehad dat hij toch weer wel religieuze gevoelens toonde of er tegenaan schurkte, was zijn boodschap in grote lijnen dat hij niet gelooft.

9/ Ik heb de pijn die dit mijn ouders gaf van heel dichtbij meegemaakt, maar zij hebben hem nooit losgelaten.

10/ Sterker, het allerlaatste bericht dat mijn vader mij vanaf zijn sterfbed in het ziekenhuis stuurde, had te maken met een laatste wens die ik namens hem nog voor mijn broertje moest volbrengen. Bij sommigen kwam die acceptatie nooit.

11/ Iemand die ik ken in Istanbul, een abi, een soort broer, is opgegroeid als hafiz; iemand die de Koran uit zijn hoofd kent.

12/ Hij is in zijn jonge jaren atheïst geworden, wat tot een onverbiddelijke breuk met zijn vader heeft geleid, op wiens begrafenis hij nog wel in de moskee heeft gebeden en bij wiens graf hij nog steeds Koranverzen leest als hij hem bezoekt. Niet uit geloof, maar uit respect.

13/ Op heilige Islamitische dagen stuurt hij me spraakberichten met Koranrecitaties, omdat hij weet dat ik dat heel erg kan waarderen en omdat hij het zelf ook rustgevend vindt zegt hij.

14/ We praten over religie en het leven, zonder elkaar te willen overtuigen of aan te vallen, maar we praten ook over films en politiek. Hij heeft de Islam en het moslim-zijn van zijn omgeving een plek kunnen geven die voor hem werkt en waar hij niet krampachtig over doet.

15/ Ik heb vrienden en vriendinnen die je als culturele moslims kunt beschouwen. Ze geloven niet of nog nauwelijks, maar dragen wel normen en waarden die geïnspireerd zijn door de Islam, ze vasten uit solidariteit sommige dagen mee met hun familie,

16/ vieren alle Islamitische feesten mee en komen ook gewoon in de moskee met hun ouders als er een activiteit is of bidden mee als er een dierbare overlijdt.

17/ Ik pretendeer niet dat het allemaal rooskleurig is, maar dat ingrijpende beslissingen leiden tot breuken in gezinnen of gemeenschappen is niet eigen aan moslims eigen of gelovigen.

18/ We hebben allemaal wel iets waarvan we denken: als mijn kind die weg zou inslaan, zou ik daar ontzettend veel pijn van hebben en het zou mogelijk nooit meer goed komen. Voor iedereen is dat verschillend.

19/ Voor de een is dat angstbeeld een dochter die zich bekeert tot de Islam en een nikaab gaat dragen. Voor de ander is het een zoon die homo is. Een dochter die niet meer in God gelooft. Een vader die complottheorieën aanhangt. Een zoon die nazi sympathieën ontwikkelt.

20/ Het is gewoon ontzettend menselijk om daar pijn van te hebben en ermee te worstelen. Het vergt het ontwikkelen en opbouwen van een hele nieuwe relatie, waarvan het beginpunt pijn en verdriet is, die de rest van de tijd en de rest van de relatie zullen blijven resoneren.

21/ De een heeft het ervoor over om de ander toch niet te laten gaan, de ander is onverbiddelijk en keert de rug toe.

22/ Ik vertel dit omdat ik de afgelopen dagen verwikkeld raakte in een discussie, die begon met deze tweet van een jonge vrouw die naar aanleiding van een column over Lale Gul vertelde over haar broer die ongelovig is en hoe haar familie nog steeds van hem houdt:

23/ Niemand die aan haar vroeg: Hoe is dat gegaan bij jullie? Hoe is het jullie gelukt om hier overheen te komen? Wat hebben jullie ervoor moeten doen om het als familie te redden?

24/ In plaats daarvan werd haar verhaal afgedaan als uitzondering, ze werd ervan beschuldigd ver van de realiteit te staan en geadviseerd om eens een kijkje te nemen in achterstandswijken.

25/ Ik heb me gemengd in de discussie om te benadrukken dat ook ik andere ervaringen heb, maar ook om ervoor te pleiten om haar verhaal niet weg te zetten, waarbij ik meerdere keren heb benadrukt dat noch zij, noch Lale Gul uitzonderingen ergens op zijn.

26/ Ik heb ook geen idee hoe de verhoudingen liggen qua percentages. Het punt is namelijk dat we niet weten wat de regel is en hoeveel gezinnen er zijn die te kampen hebben gehad met een dierbare die ex-moslim is.

27/ We kennen niet de verhalen van de gezinnen die er wel uit zijn gekomen, die wel hun weg hebben kunnen vinden, die hun dierbare niet hebben verstoten, omdat die verhalen niet gehoord worden, omdat die verhalen geen podium krijgen, omdat die verhalen te saai zijn,

28/ omdat de meeste ex-moslims er stil over blijven omdat ze geen pion willen worden in een politiek spel, omdat hun verhalen steeds worden afgedaan en weggewuifd als een uitzondering, zoals dat ook in deze discussie gebeurde.

29/ Terwijl ik ervan overtuigd ben dat juist die verhalen gehoord moeten worden. Stel je voor hoe ouders zoals die van Lale zich wellicht zouden voelen als ze weten dat zij niet de enigen zijn,

30/ dat er veel meer ouders zijn die ermee te maken hebben, dat er ouders zijn die een manier hebben gevonden om ermee om te gaan en hun familie bij elkaar te houden? Waarom kunnen deze verhalen niet ook gehoord worden, waarom kan er niet van geleerd worden?

31/ Mij gaat het niet, zoals sommigen suggereerden, om het “beschermen van een gemeenschap”, het gaat mij erom dat er náást het verhaal van Lale Gul óók ruimte is voor verhalen van mensen die andere ervaringen hebben,

32/ of dezelfde ervaringen hebben maar er anders mee om zijn gegaan. Laat alle verhalen van Lale's en Shirley's valide zijn en zet ze niet weg als uitzonderingen.

33/ Laat ruimte voor dat grijze gebied en de schakeringen die er zijn binnen een gemeenschap, want die zijn net zo reëel en net zo werkelijk.

34/ Dit alles gezegd hebbende: ik heb bij het specifieke verhaal van Lale, niet van ex-moslims in het algemeen, maar haar specifieke verhaal vraagtekens die zijn ontstaan naarmate ik meer interviews las en beluisterde.

35/ Dat is allerminst een poging om het verhaal te diskwalificeren van ex-moslims die worden onderdrukt, ik heb meerdere malen benadrukt dat haar verhaal geen uitzondering is, maar in haar individuele geval heb ik een aantal vraagtekens.

36/ Dat zijn mijn overpeinzingen, mijn bedenkingen, waar zij mij of een ander geen uitleg over verschuldigd is, maar die ik wel gewoon heb en waar ik als individu het recht toe heb.

37/ Net zo goed als dat het als mens en als moslim mijn plicht is om altijd voor haar recht te staan om haar eigen pad te kiezen en ik ook pal voor haar heb gestaan tegenover bedreigingen, heb ik het recht op een kritische blik. Het een sluit het ander niet uit.

38/ Tenslotte: Wanneer mensen lezen over moslims die van hun geloof afstappen of vrouwen die hun hoofddoek afdoen is de reactie over het algemeen: Wat goed dat ze dat achterlijke geloof hebben verlaten. Wat goed dat ze dat ding heeft afgedaan, hopelijk volgen er nog meer!

39/ Alsof het woord “achterlijk” niet slaat op hun ouders, broers, zussen, geliefden. Alsof ze door het breken met hun geloof opeens niet meer van hun familie houden, die nu als achterlijk wordt bestempeld en alsof dat niet grievend is voor de nu ex-moslim.

40/ Maar ook: alsof er een soort muur is waar zij overheen zijn geklommen, waarmee zij nu aan de goede kant staan en ik, samen met anderen, aan de foute kant sta en men voor me aan het duimen is dat ik er ook een keer overheen zal klimmen.

41/ Ik verzet me tegen deze tweespalt die gecreëerd wordt. Ik verzet me tegen de tweespalt die zegt dat die kant van de muur goed is en deze kant fout, de tweespalt die zegt dat zij daardoor met “ons” breken en zij tegen de stroom in moeten zwemmen;

42/ een stroom waar ik onderdeel van ben. Ik verzet me tegen de tweespalt die zegt dat vrouwen zoals Lale en ik een soort tegenstanders van elkaar zijn die elkaar moeten bestrijden dan wel vermijden. En die tweespalt komt van allerlei kanten en is even schadelijk.

43/ Degenen die zeggen “ik hoop dat meer vrouwen hun hoofddoek afdoen” zijn niet anders of beter dan een imam die zegt “Ik zag dat je oudste dochter een hoofddoek is gaan dragen, hopelijk volgen haar zusjes ook”. Het is de andere kant van dezelfde medaille.

44/ En ik verzet me tegen de tweespalt die dat soort mensen veroorzaken.