Hai un par de anos batín cunha alucinante obra de teatro do século XVII, moi pouco coñecida, #ALindonadeGalicia.
Fiquei preso do que alí se contaba, e de como se contaba. 👇
Nela narrábase o turbulento século XI galego: o conflito fratricida polo dominio de Galicia. Os intentos de García por facerse coa coroa do reino.
Si, García. O rei mitificado pola literatura galega contemporánea. Manolo Rivas, Darío Xoán Cabana, Bernárdez Vilar, Cándido Pazó...
O máis fermoso, o de @Rivasbarrs. O Don García de En salvaxe compaña: o corvo branco que leva unha grilla nas patas, que viu como o seu exército de poetas e trobadores se mudaban nunha hoste de 300 corvos.
A simboloxía deste rei García na literatura contemporánea parece clara: o mito do que Galicia podería ter sido e non foi.
Pero non estaba só nesta historia. Había unha figura, descoñecida, aínda máis atraínte.
Os feitos corren cara a ficción, e aparece Lindona, a amante de García. Unha muller brava, perigosa, independente. É a señora de Ribadulla, a muller máis poderosa do reino. O seu castelo está agachado nas montañas do val da Ulla.
Para min, inspirada na figura da raíña Lupa.
García vai casar con ela na Coruña, a coincidir coa súa coroación como rei de Galicia. Pero a nobreza galega oponse. Queren frear a Lindona. Obrigan -e encantan- a García para que case con Leonor, a infanta de Portugal, por razóns de estado. Un retrato fai a maxia.
E aí temos a trama montada. Pero unha das claves da obra teatral é o uso da lingua galega. No Século de Ouro, os dramaturgos casteláns empregaban o galego para rirse dalgunhas das personaxes e denigrar o país. Pero na Lindona é todo o contrario.
As dúas linguas conviven por toda a obra. E Lindona e os seus servidores empregan o galego para dialogar con García e os outros casteláns, sen cambiar de lingua. #ALindonadeGalicia representouse durante dous séculos por España sen que iso supuxera un problema para ninguén.
Hoxe o @consellocultura estreou unha ficción sonora en formato podcast ao redor da obra e que presentará un capítulo diario ata o martes 30. Un traballazo de Tito Asorey e un elenco fantástico de actores.
A marabillosa ilustración de Laura Romero dá algunhas das claves da obra. O tenebroso castelo no que Lindona ten preso a Don García. As "selvas galegas", representación do salvaxe e misterioso de Galicia na obra. E Linda.
Porque Linda, a filla de Lindona e García, é outra gran incorporación ao imaxinario cultural do país. Guindada pola súa nai ao mar, presa da ira e celos, e recollida por un capitán da armada castelá que asedia a Coruña. Un oso róubaa e lévaa ao bosque para ser criada aló.
A moza criada entre osos no máis profundo das montañas do país, e que de algún xeito representa a lexitimidade do futuro do reino. Toda unha épica agachada entre as convencións literarias do Século de Ouro e un mundo antigo e que se quere ancestral.
A Lindona debeu deixar de ser representada a finais do XVIII ou principios do XIX. Cando os actores puxeron voz a estes versos esquencidos e a este galego dos supostos séculos escuros, o texto impreso voou e só quedou a música das palabras e a historia. Facédelle un oco.
E lembra que temos máis Historias Contadas fervendo na pota por se queres probar!
When I was a child, I was sure that all the adventures of Asterix had to take place in summer. The feasts at the hillfort were always outdoors! It couldn't be in winter because it must always be raining!
The Greek geographer Strabo described how the people of NW Iberia feast:
"They take their meals sitting down, building stone benches around the wall. The food is served in a circle. During the drink they dance on a wheel ...or by jumping and genuflecting".
Archaeology showed how accurate Strabo was. In several hillforts, just in the core of the town, special buildings were found. Big, with a stone bench around the wall and no evidence of daily life nor hearths.
O fermoso equinocio do sábado na capela de San Miguel de Celanova, coa luz atravesando o templo de Rosendo, é un magnífico exemplo para explicarmos esa idea de paisaxe cultural que falabamos o outro día ao fío das eólicas.
Podemos ver esta marabilla de puñeteiro miragre. 👇
O arquitecto de San Miguel orientou a capela en 2,8º graos de diverxencia con respecto ao leste para recoller o sol cando xorde polo monte de San Cibrao, o obstáculo natural do horizonte. Alí arriba, en San Cibrao, hai unha necrópole megalítica e unha capela tamén medieval.
A óptica da cámara permite recoller ás veces ese incrible efecto dunha estrela hexapétala. O efecto recrea a representación do sol.
Este monumento NON pode ser comprendido sen a paisaxe. Non só foi concibido dentro dela. É que, dalgún xeito, 'execútase', actívase con ela.
Unha reflexión sobre o tema dos novos parques eólicos. É colateral, pero creo que non menor. Un grave problema que estou vendo (a partir dese espello enganoso das redes) é que moita xente non entende os motivos de alarma, de por que isto nos afecta a todos.
Creo que hai un problema en que non se entenden as terras altas galegas como 'paisaxe', non do mesmo xeito que unha praia, ou unha fraga de árbores autóctonas cabo dun río. A enerxía 'verde' ten moi boa prensa, máis nun contexto de cambio climático presente por todas partes.
Estamos a colleitar un problema inesperado xurdido de como foi construída a identidade galega desde o século XIX. Unha Galicia verde, boscosa, de especies 'autóctonas' e ríos fronte unha Castela sen árbores, un páramo. Pero esa Galicia, en certo xeito, levaba milenios sen existir
En febreiro de 2020 Manchán Magan colleitou léxico mariño na costa occidental irlandesa. Palabras marabillosas que ás veces non é doado traducir.
Aquí van algunhas. A ver se lles atopamos equivalentes galegos ás que poidamos. @QueirugaRogelio quenta que saes!
Unha persoa sarcástica: tá sé mar a bheadh scadán i dtóin an bharraille (como un arenque en salmoira do fondo dun bocoi). Calar a un farfallán: an ghaoth a bhaint as seolta duine (quitarlle o vento das velas).
Esta técnica non a coñecía: Muirleadh. Mastigar pequenos cangrexos e cuspilos para atraer o peixe á barca. (As animacións son de Aurélie Beatley)
Estes días estamos vendo a enxurrada de novos parques eólicos e as mobilizacións de numerosos colectivos locais ante o seu enorme impacto.
Eu quérovos falar dun especialmente grave: o que afecta a Castro Valente, en Padrón. E explico por que.👇
Coñecín Castro Valente por un lector do blog en 2009. Fiquei pasmado: unha estraña fortificación de 10 hectáreas lonxe de todo. Só tres ou catro xacementos arqueolóxicos en Galicia teñen esa dimensión. Ao visitalo descubrín un mundo. manuelgago.org/blog/2009/02/0…
Non era un 'castro' tal e como o entendemos, senón un enorme espazo aparentemente baleiro cunha muralla descomunal. Comezamos a ver que había outros, que xa espertaran inquedanzas similares. E atopamos máis inéditos. Non había case ningunha publicación científica.
Today in #HillfortsWednesday let me tell you three short stories on community archaeology, based in our work in Mallou hillfort (Carnota, #Galicia), a small and beautiful Late Iron Age settlement with stunning sea views.
📸 Concello de Carnota / Noel Feáns.
Very close to the hillfort, halfway up the hillside all along a circle of mountains, you will find dozens of rock art stations. In the summer sunsets, the old Bronze Age carvings come to life.
We planned an archaeological campaign in 2013, led by Anton Malde. At first, we noticed some mistrust from the villagers. Why? They remembered an older dig, organised as a work camp with teenagers. They crossed the village in vans full of young people. #hillfortswednesday