Thread by @magago

Vouvos contar unha historia desas que 'sabemos pero non reparamos nela'. Compostela é unha especie de máscara xeolóxica, un trampantoxo. Todo ese granito que vedes na foto foi traído de quilómetros de distancia durante séculos e agacha o que a propia cidade é. 👇

Só hai un lugar no que asoma de maneira natural, case como o deixaran de testemuña, a anfibolita, a 'pedra de Santiago' que sostén precariamente todo o conxunto. Faino deste xeito marabilloso en Val de Deus, en San Martiño Pinario, case como pedindo permiso.

O que me fascina é que a construción simbólica de Santiago non só remata na escultura, senón tamén nos materiais. A humildísima 'pedra de Santiago', a que foi sacada da propia cidade, indícanos que é o secundario, o que non é importante, fronte o que si o é.

Xeoloxía e cartografía simbólica están tan estreitamente vinculadas que mesmo dá lugar a xogos abraiantes. Na cartografía apréciase un cambio xeolóxico no límite da Compostela altomedieval. O Pórtico da Gloria, a rúa do Franco estaría no límite entre dúas xeoloxías. Pero...

Consultei con xeólogos como Vidal Romaní ou o amigo Antonio Presas. Hai que relativizar esta estraña fronteira que divide o xeolóxico e pon límites á Catedral. "Ollo, porque a escala dos mapas pode ser enganosa", sinalan.

Pero aínda así hai algo magnífico nisto. Baixo a topografía urbana marcada polo Franco, o Obradoiro e a rúa de San Francisco, envolta en perfecto granito, discorre unha fronteira secreta, envolta na pobre pedra de Santiago e en materiais sedimentarios. Un 'combate' invisible.

O que a tecnoloxía nos permite ver agora, dunha forma totalmente nova, é como a cidade foi trasladada, movida, desde outro lugar. E vóuvolo ensinar, por suposto. Pero antes, reparade nisto.

Hai anos, David Pérez faloume dunha tradición oral case perdida. Os veciños do norte de Santiago lembraban de que lugares dos chans altos do norte do concello, en Figueiras, saíran os edificios. A cidade tiña 'negativos'!

manuelgago.org/blog/2011/01/3…

Por exemplo, desta zona do Chan de Figueiras saiu o edificio da Facultade de Medicina enteiriño. Como cada edificio se contrataba de maneira independente, a xente gardaba a memoria das partes de monte desprazadas para construír cada edificio: pazos, igrexas...

E esa tradición oral era tan abraiante que mesmo se lembraba unha canteira como a 'canteira da Catedral', alí en Figueiras. Que marabillas sairían deste lugar. Aquí tedes un voo de drone sobre ela.

sketchfab.com/3d-models/cant…

O que podemos ver agora é a escala alucinante desa tolemia construtiva, dese afán de erguer sobre anfibolitas esfareladas unha Xerusalén terreal trasladando o material por kilómetros para construír un espazo único no mundo.

Os novos modelos dixitais do terreo tamén nos amosan como se baleirou un territorio de pedra para trasladalo enteiro a outro lugar. Xeracións de canteiros. E como sobre a terra ficaron imprimadas o paso de centos de carros trasladando o pesado granito.

Vedes esas rabuñadas que hai no terreo, como liñas vacilantes e frenéticas que remontan un monte? Son os antigos camiños que remontan o Pedroso cara o norte da cidade. Por aí ía un camiño real, pero o que estades vendo sobre todo son CENTOS de anos de canteiros.

As 'rabuñadas' atravesan o paso entre o Pedroso e a Fontecova e seguen dirixíndose cara o norte. O camiño é anárquico, só lles parece importar seguir adiante, como unha corrente de auga.

E atención, porque pasa algo.
Ao pasar Fontecova, os camiños divídense. Moitos diríxense cara os chans de Figueiras. Ampliade a imaxe. Aquí xa chegamos á Cidade fantasmal. Todos eses centos de cráteres, hoxe imposibles de percibir, son a orixe de Compostela como escenario.

O monstro Compostela, a sede de sona, de poder, de orgullo, demandaba máis e máis pedra, había que traela de onde fose. Ao norte da Portela de Figueiras seguimos vendo a presión dos camiños, as canteiras, os cráteres hoxe ocultos pola vexetación.

Nada quedou sen ser remexido.

Os paisanos sempre viron a Santiago como un santo alleo, unha figura imposta polo poder, un tanto artificial, guerreiro en batallas que non eran as súas.
Non deixa de ser curioso que esa tensión tamén se plasme na xeoloxía. Que para crear unha cidade houbela que traela de fóra.

Moi agradecido polas súas achegas a @xurxomar, J.R. Vidal Romaní, Antonio Presas, @fpradovlr e a @fonte_joao polo mdt!

Queres fedellar máis? Podes comezar polas miñas Historias contadas.

twitter.com/i/events/13622…