Thread by @pokrath

#วัคซีนโควิด19 ตอน 1
§ชนิดของวัคซีน
1. วัคซีนเชื้อตาย ( Sinovac (CoronaVac), Sinopharm, Bharat)
*วิธี: นำไวรัสมาเลี้ยงในเซลล์ ฆ่าให้ตายด้วยสารเคมี ทำให้บริสุทธิ์ และบรรจุขวดพร้อมใส่สารช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน (adjuvant)
*ข้อดี: 1.มีโปรตีนของไวรัสหลายชนิด ทำให้ร่างกายตอบสนองต่อ 1/

ไวรัสได้หลายเป้าหมาย แม้ว่าเป้าหมายแรกมีการกลายพันธุ์ไป ยังเหลืออีกหลายเป้าหมายให้ภูมิคุ้มกันจัดการ 2. เป็นเทคโนโลยีดั้งเดิมที่เราใช้กันมานาน เช่น วัคซีนพิษสุนัขบ้า และวัคซีนไข้หวัดใหญ่
*ข้อด้อย: 1. กระตุ้นภูมิตอบสนองได้ไม่ค่อยดีนัก 2. กระบวนการฆ่าไวรัสด้วยสารเคมีอาจทำลาย 2/

โครงสร้างดั้งเดิมของไวรัสทำให้ภูมิตอบสนองไม่เหมือนกับภูมิต่อไวรัสจริงๆ 3. มีโปรตีนทุกชนิดของไวรัส โปรตีนบางชนิดอาจไม่มีความจำเป็นในการคุ้มกันร่างกาย 4. อาจกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกัน (cellular immunity) ได้ไม่ดี
§ 2. วัคซีนเชื้อเป็นแต่อ่อนแรง (ยังไม่มีวัคซีนชนิดนี้สำหรับโรค #โควิด 3/

*วิธี: ดั้งเดิมใช้วิธีเลี้ยงไวรัสในเซลล์ชนิดต่างๆจนกระทั่งไวรัสอ่อนแรงลง หรือสมัยใหม่ใช้การตัดต่อพันธุกรรม วัคซีนประเภทนี้ เช่น วัคซีนโรคหัด เป็นต้น
*ข้อดี 1. กระตุ้นทั้งแอนติบอดี และเซลล์เม็ดเลือดขาว 2. เป็นภูมิตอบสนองใกล้เคียงธรรมชาติ
*ข้อเสีย 1. ผลิตยาก 2. ความปลอดภัย
4/

§ 3. วัคซีนชนิด viral vector (Oxford/AZ, Johnson and Johnson, Sputnik)
*วิธี นำสารพันธุกรรมของ #ไวรัสโคโรนา ก่อโรคโควิดเฉพาะส่วนที่แปลรหัสเป็นโปรตีนที่ต้องการ (วัคซีน 3 ตัวบนนั้นมีเฉพาะโปรตีนส่วนที่เป็นก้านยื่นออกมาของไวรัส ซึ่งใช้สำหรับจำเซลล์ - Spike หรือ S) แล้วใส่ 5/

เข้าไปในไวรัสหวัดที่ไม่ก่อโรคอีกชนิดหนึ่ง เช่น adenovirus (ทำหน้าที่เป็นตัวนำยีน หรือ viral vector) นำชิ้นส่วนยีน spike เข้าไปในเซลล์คน หลังจากนั้นเซลล์คนจะถอดรหัสได้ mRNA และโปรตีนเพื่อกระตุ้นภูมิตอบสนองของร่างกายตามลำดับ
*ข้อดี: 1.กระตุ้นทั้งแอนติบอดี และเซลล์ภูมิคุ้มกัน 6/

2. สร้างขึ้นไม่ยากนักในยุคเทคโนโลยีปัจจุบัน 3. Viral vectors หลายชนิดได้ถูกศึกษามาตั้งแต่ HIV ระบาด นักวิทยาศาสตร์มีความคุ้นเคย 4. ข้อดีเฉพาะ AZ ใช้ไวรัสของชิมแปนซีเป็น vector ทำให้ร่างกายเราไม่กำจัด vector ไปเร็วเหมือนใช้ไวรัสหวัดในคน ที่เราอาจติดเชื้อมาก่อนหน้านี้แล้ว 7/

*ข้อด้อย 1. ภูมิคุ้มกันต่อ viral vector ที่อาจทำลายไวรัสหวัดไปอย่างรวดเร็วก่อนกระตุ้นภูมิคุ้มกันโควิด แม้แต่ใช้ไวรัสของชิมแปนซี ครั้งแรกอาจไม่มีภูมิคุ้มกันแต่ครั้งสอง (boost) อาจมีแล้ว 2. ผลข้างเคียงที่อาจพบได้ - ลิ่มเลือด แต่เกิดขึ้นน้อยมาก และยิ่งน้อยมากในคนเอเชีย 8/

เมื่อนำมาวิเคราะห์ร่วมกับความเสี่ยงที่อาจเกิดจากโรคโควิดแล้ว ผู้เชี่ยวชาญทุกคนลงความเห็นตรงกันว่าประโยชน์ที่ได้รับ >>>ความเสี่ยงที่เกิดโรคโควิดมาก (โควิดก็ทำให้เกิดลิ่มเลือดได้เช่นกัน บ่อยกว่าและรุนแรงกว่าด้วย)

§ 4. วัคซีนที่เป็นโปรตีน (Novavax)
*วิธี นำยีนของไวรัสก่อโรค 9/

#โควิด มาใส่ในเซลล์สิ่งมีชีวิตชนิดอื่น ในกรณีของ Novavax ใช้เซลล์แมลง แล้วให้มันสร้างโปรตีน (spike) ของไวรัสออกมา หลังจากนั้นทำให้บริสุทธิ์ ใส่สารร่วมกระตุ้นภูมิ (adjuvant) และบรรจุขวด
*ข้อดี 1. ปลอดภัย 2. เป็นเทคโนโลยีที่รู้จักกันมานานพอสมควร 3.ในกรณีของ Novavax มีการดัดแปลง 10/

ทำให้โปรตีนที่ออกมาเสถียรขึ้น (S2P design) หมายเหตุ องค์การเภสัชกรรม ก็กำลังพัฒนาและทดสอบวัคซีนเทคโนโลยีนี้ในมนุษย์ เป็นโปรตีนที่เสถียรเช่นกันแต่ใช้ design คนละแบบ (hexapro)
*ข้อด้อย 1. (Novavax) กำลังผลิตยังน้อยอยู่ แต่คงเพิ่มขึ้น 2) ภูมิคุ้มกันข้ามสายพันธุ์ไม่มาก 11/

§ 5. mRNA vaccine - เป็นเทคโนโลยีใหม่ล่าสุด (Moderna, Pfizer, CureVac, ChulaCov19)
*วิธี: 1. สังเคราะห์สารพันธุกรรม mRNA ขึ้น เพื่อแปลออกมาเป็นโปรตีน 2. ใช้ไขมันที่เรียกว่า lipid nanoparticle ((LNP) มาหุ้ม (RNA สลายตัวง่ายมากจึงต้องมี LNP มาหุ้มและเก็บในที่เย็น) และบรรจุขวด 12/

*ข้อดี: 1. สร้างได้ค่อนข้างเร็ว (รวมทั้งสร้างวัคซีนต่อเชื้อกลายพันธุ์เพิ่ม) 2. กระตุ้นภูมิตอบสนองได้สูง และครอบคลุมได้กว้างกว่าวัคซีนชนิดอื่น ( magnitude และ breadth)
*ข้อด้อย: 1. มีปฏิกิริยาต่อวัคซีนมาก (reactogenicity) 2. มีผลข้างเคียงที่พบได้ยากบางอย่าง เช่น อาการแพ้ 13/

3. ต้องเก็บในที่เย็นจัด (ปัจจุบันไม่ต้องเก็บไว้ที่ -70° C แล้วสำหรับ Pfizer หรือไม่ต้อง -20°C แล้วสำหรับ Moderna สามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้เป็นเดือน
Moderna และ Pfizer ออกมาใช้กว้างขวางแล้ว
CureVac อยู่ใน Phase 3 แล้ว หวังว่าผลจะออกในภายในสัปดาห์นี้
ChulaCoV19 กำลังจะเริ่ม 14/

ทดสอบในมนุษย์ ภายในสิงหาคมน่าจะทราบผลความปลอดภัย หลังจากนั้นทำเฟส 2/3 และ ขออนุญาตใช้เร่งด่วนในคน หวังว่าเราจะมีวัคซีนที่สามารถพัฒนา และผลิตใช้ได้เองในประเทศเสียทีก่อนสิ้นสุดปี 2564 ที่ยาวนาน 15/15