Thread by @sejoalzir

SAGIPIN ANG MGA MATA NI BUBOY

Napangitan sa mundo kaya tinusuk-tusok niya ng karayom ang mga mata hanggang sa naglaho ang liwanag. 'Yan lang ang kayang isalaysay ni Ernie sa mga nagtanong kung paano siya nabulag. Walang pagsisisi. Hindi galit kaninuman. Napatawad na ang mundo.

Kapag hiningan ng detalye, nanahimik siya. Ang barungbarong pa lang sa iskwater na gawa sa basura--mula sa upos na gulong na pampabigat sa pinagtagpi-tagping yerong bubong hanggang sa tabla at trapal na sahig na sumadsad sa putikang kulay ng tae at abo--ay mahabang paglalahad na.

Tuwing kinulit, napilitan at nagkuwento, "Noong nagbinata ako ang aking pagkabulag. Nagising na lang isang araw at muhing-muhi sa mga kulay ng lusak at dumi. Napangitan ako sa dagang lumobo ang tiyan at lumutang. Ayoko na sa mga grasa, usok, at alikabok. Nagtampo ako sa liwanag."

Walang pagsising ipinabatid ang mukha niyang nangapa ng mga hugis at mga kulay. "Kung hindi ko binulag ang sarili, baka mas malala pa ako sa tambay," saad niya sa reporter na nagbayad para ibalita ang kanyang kuwento. "Baka naging isnatser ako o manloloob o tulak o manggagantso."

Para kay Ernie, biyaya ang pagkabulag. Dahil sa kapansanan kaya siya nasa Tahanan ng Liwanag na kung saan inaruga ang mga kagaya niya. Binihisan, pinakain at tinuruan ng husay na pagkakakitaan. "Kung hindi ako inahon mula sa lusak, siguro tinusok ko na ang mga butas ng ilong ko."

Sa tahanan ng mga bulag siya natutong magtugtog ng gitara. Tinuruan ng paring dayuhan. "Tanda ko pa kung paano nagkakalyo ang mga dulo ng aking mga daliri sa kaliwa. Namaga sa kaiipit ng mga kuwerdas. Namula dahil paulit-ulit hanggang nagkasugat. Nang naghilom, naging mga kalyo."

Pinili ang musika dahil din sa kanyang pinagmulan. Maingay nga naman sa iskwater. Ang mga usap-usapan pa lang ng mga tsismosa ay nabingi na si Ernie. May mga halinghing pa ng mga nabagot sa buhay kaya ginawang libangan ang kantutan. Meron pang mga batang gutom na iyak nang iyak.

Ang pinakaayaw niya ay ang pagdadabog ng ina dahil wala na namang perang inabot ang amang naglibot sa mga parke at nangaral ng Bibliya nang walang bayad. Wala ring limos. Tinakpan niya rin ang mga tenga kapag nagbanggit na ang ama ng Diyos para tumahimik ang inang mura nang mura.

Nandiyan pa ang ateng tindera sa mall na araw-araw nang-insulto. Mga palamunin daw. Mga patay-gutom. Mga hindi nagbanat ng buto. Hindi rin nagpatalo ang baklang kuyang mananahi sa pabrika. Nagtiis daw na hindi manlalake para sa pamilya. Isinanla ang ligaya dahil may dapat unahin.

Kaya noong unang nakapa ang gitara, niyakap niya. Kasinghigpit ng muling pagkikita. Parang makatang muling natagpuan ang mga salita. "Noong bata pa ako, gumawa ako ng munting gitara gamit ang lata ng sardinas. 'Yong mahaba ang pagkabilog at pandak. Naylong pangisda ang kuwerdas."

Sa Tahanan ng Liwanag natagpuan ni Ernie si Mila na mahusay sa pagmamasahe ng mga kamay at paa. Konektado raw ang mga ugat nito sa laman-loob ng tao. Napagaling na niya ang mga may sakit sa puso, baga, atay at bato. Kaya niya ring linisin ang tiyan at bituka. Mariing masahe lang.

Lumabas na sa pahayagan ang kuwento ng buhay ni Mila. Pangkabuhayan ng May Kapansanan. Laking-iskwater siya pero mas angat ang buhay ng kanyang pamilya kumpara sa pamilya ni Ernie. Kita naman sa dating bahay nilang bato, bakal at salamin. Katas raw ng Kuwait noong OFW pa ang ama.

Nagsimula silang maghirap noong pinauwi ang ama niyang tagatiktik ng kalawang sa paayusan ng mga lumang barko. Sakitin na raw at hindi na kayang magbuhat ng mga bakal. Ang masaklap, walang ipon. Sugarol naman kasi ang asawa. Kuto sa saklaan. Adik sa pusoy. Magdamagan sa majongan.

"Naging lasenggo si Tatay dahil mga problema ang inuwian sa bansa," sabi ni Mila sa nag-interbyu. "Hindi lang palawaldas ng pera si Nanay. May sinustentuhang adik pa. Tumanggap kami ng labada ni Ate para may pagkain sa mesa. Hindi ako sigurado kung saan naghukay ng pera si Kuya."

Naumay siguro sa bango ng sabong pangkula at nabagot sa hapdi ng nalapnos na balat kaya nakipagtanan ang ate niya at hindi na muling nagpakita sa pamilya. "Hindi na sapat ang paglalaba ko nang mag-isa. Kinausap ako ni Kuya. Puwede na raw ako dahil disesais na. Bugaw pala siya."

Noong parating na ang gabing hihilain siya papunta sa dilim para pagkakitaan ng kuya, nakaisip siya ng solusyon. "Biglang nag-iba ang tunog ng radyo. Nautal. Umang-ang. Nabulol. Umat-at. Wala nang mga bateriya. Naudlot ang pinakinggan kong drama habang naglalaba sa hapong 'yon."

Hinila niya ang pantakip sa likod ng radyo at hinulbot ang mga nakahilerang bateriyang hindi na gumana. Kumuha ng isa at inamoy. Kumbinsido siyang may asido ito sa loob dahil pinaggamot minsan ng kuyang nagkabuni sa binti. Kumuha siya ng sundang at tinagpas ang bateriya sa gitna.

Nagdalawang-isip si Mila noon habang hawak-hawak ang wasak na bateriya subalit nakapagdesisyon din sa huli. "Ayokong dilaan at lunukin ang mga basang bagay na nagsilabasan. Gusto ko pang mabuhay. Nagpasya akong inudnod na lang sa aking mga matang pinilit kong manatiling bukas."

Tiniis ang hapdi ng ngatngat ng asido at ang sakit ng pagkasunog ng mga mata. Inayawan niya ang dilim na kung saan siya sisitsitan, kikilatisin at prepresyuhan ng mga lalakeng naghanap ng tapunan ng libog ngunit dilim naman ang naging resulta ng kanyang solusyon. Siya ang kumapa.

Imbes na isubasta ng kuya sa dilim, dinala si Mila sa tahanan ng mga bulag. Gusto sanang mamalimos na lang siya pero tutol ang inang may konti pang kunsensiyang nalabi. Walang pakialam ang ama basta may serbesa. "Ang pagbulag ko sa aking sarili ay paglaya. Hindi ko pinagsisihan."

Pasko noon at may palatuntunan at handaan sa tahanan nang parehong kinapa nina Ernie at Mila ang iisang silya hanggang sa nagkahawakan. 'Yon ang simula. Madali lang ang ligawan ng mga bulag. Kapaan ng mga mukha. Palagiang pag-uusap. Kung handa na, yapos para damhin ang pagtibok.

Nasa alaala pa rin ni Ernie ang punong acacia at ang mahanging hapon. "Niyaya ko siyang magpalipas ng araw sa ilalim ng puno. Sumama naman kahit hindi namin kita ang paglubog ng araw. Lumiko ang aming kuwentuhan sa pagbuo ng pamilya, pagbukod, paghanap ng tahanan at pagtrabaho."

Parang kahapon lang ang tagpong 'yon kay Mila. "Walang lumuhod. Walang singsing. Nagkaintindihan lang. Nagsumpaang magkahawak kamay kaming kakapain ang mga daanan. Iisa ang tungkod. Walang iwanan. Walang mauuna o mahuhuli sa pagbagtas man o sa pagtawid. Sumang-ayon ang mga labi."

Binasbasan sila ng dayuhang pari sa Tahanan ng Liwanag. Binigyan ng pera para sa pagkain at tatlong buwang renta habang naghahanap sila ng trabaho. Sa pambabaeng spa nakapasok si Mila. Sa kainang may tugtugan naman si Ernie. Wala pang isang taon, nagkaroon sila ng anak, si Buboy.

Napalaki ng mga mapagmahal na magulang si Buboy sa matiwasay na tahanan. Hindi man marangya pero maginhawa. Binihisan siya. Hindi mamahalin pero kinumpleto siya. Pinakain din ng tama. Hindi hinalilihan ng tubig ang gatas at hindi rin pinag-ulam ng kape. Kumayod ang mga magulang.

Pati nga mga laruan ay hindi ipinagkait ng mga magulang sa anak. May yaya pa. Bulag din pero nakakita pa nang konti ang isang mata. Sa kanya iniwan ang bata. Malapit ang loob niya sa yaya kaya noong nahawaan ang huli at sa ospital na namatay, iba na ang tingin ni Buboy sa mundo.

Limang taong gulang pa lang, naranasan na ang matinding dalamhati. Lalong umigting ang kalungkutan ni Buboy noong nawalan ng trabaho ang mga magulang dahil nagsara ang spa at ang kainan. Kalat na kasi ang pandemiya. Isang beses na lang sa isang araw ang kain kapag walang ayuda.

Nagmungkahi si Ernie sa asawa, "Magdala ka ng mga bangkito. Habang nagmamasahe ka ng mga paa at kamay, magtutugtug ako ng gitara sa gilid ng daan."

May naisipan si Mila na agad sinabi sa bana. "Maglatag ka ng ibinaliktad na sombrero. Lagyan ng bato sa loob para hindi palirin."

Pinaghandaan nila ang bagong pagkakakitaan habang bawal pa lumabas. Gumawa ng langis si Mila mula sa niyog na pinabango ng mga dinikdik na bulaklak. Pinalitan naman ni Ernie ang mga kuwerdas na kinalawang na o agaw-aw na ang tunog. Inaral na rin kung saang kalye sila pupuwesto.

Nang pinayagan na ang mga tao lumabas ng bahay, tinunton na ng mag-asawa ang puwesto. Si Buboy ang kanilang mga mata. Sa kaliwang balikat nakahawak ang ama at sa kanang kamay naman ang ina. "Nay, nasa Jollibee na tayo. Maraming tao. Tay, ilagay mo na sa semento ang mga bangkito."

Nasulyap ni Buboy ang guwardiyang nakaupo sa bakanteng mesa sa labas ng tindahan ng mga damit. Dinampot niya ang karton at pangmarka at tinungo ang mamang nakaasul. "Sir, tulong naman. Sulatan mo ng 'Masahe ng mga kamay o mga paa, singkuwenta pesos. Otsenta pesos kung lahat'."

Isinandal ni Buboy ang karatula sa sementong poste. Tinulungan ang ama sa pag-aayos ng mga bangkito. Inalalayan rin papunta sa hindi maaraw para doon maggitara. "Nay, dito ka sa tabi ni Tatay. Ilabas na ang tuwalya. Dito ang bote ng langis. Sisipol ako basta marumi ang mga paa."

Walang nagpamasahe sa ina. Wala ring naglaglag ng barya sa sombrero kahit tinugtog nang paulit-ulit ng ama ang "Pusong Bato". Buti pa ang guwardiya dahil dinalhan sila ng tubig at pagkain. "Dito muna tayo, Tay. Wala rin naman tayong gagawin sa bahay. Sa gilid mo ang tubig, Nay."

Sa paglilibot ni Buboy sa mga kalye malapit sa puwesto ng mga magulang, nakakita siya ng mamang bumulagta pagkatapos daanan ng mga nakamotor, aleng binugbog ng pulis dahil hindi nagmaskara, mga batang nangalkal ng mga basurahan, at mga pulubing pinaalis ng mga tao baka makahawa.

Agad siyang bumalik sa mga magulang. Inisa-isa ang mga maskara kung maayos ba ang pagsuot. Pati ang mga plastik na panangga ay inayos din. Lumapit siya sa salaming harapan ng tindahan. Inayos ang mga proteksiyon sa mukha. Umupo siya sa bangkito at nagwika, "Ang pangit ng mundo."

Hindi nakapagsalita. Nagkunwari na lang sila na hindi nila narinig ang binulalas ng anak.

Kinuha ni Buboy ang bote. Inikot ang takip. Isinawsaw ang hintuturo sa loob. Pinahiran niya ang mga mata ng langis.

Naamoy ng ina, "Ano 'yan, Buboy?"

"Konti lang sa mga mata para lumabo."

Tila nagdalawang-isip din ang mga labi ng ama na bukas-sara pero nakapagpalabas din ng mga salita. "Kung didilim ang paningin mo, sino ang aakay sa amin pabalik sa bahay?"

Ibinaliktad ni Buboy ang metal na takip. Nilaro-laro ng daliri ang talim. "Puwede pala siyang pangkudkod."

"Huwag mong gawin kung may balak ka, anak," wika ng inang kinapa ang kinaroonan ni Buboy. "Huwag mo kaming gayahin ng tatay mo. Hindi kinaya ang pagtitiis."

"Paglaya nga mula sa pangit na mundo ang pagkabulag," sabi ng ama, "ngunit habambuhay na pagkakulong naman ito sa dilim."

Isinauli ni Buboy ang takip sa bote ng langis. Isinara. Mahigpit. Tumayo siya at dinampot ang bote ng tubig. Hinugasan ang mga mata. Luminaw ang lumabo. "Tayo na, Tay. Tutulungan kitang magligpit, Nay. Sa kabilang kalye tayo bukas. Mas matao. Mga kamay na lang ang mamasahein mo."

Tapos.