Thread by @sejoalzir

SINO ANG SALARIN?

Nabulabog na lang isang umaga ang tahimik na bayan ng San Ildefonso nang biglang naglaho ang matandang residenteng si Mang Caloy, lagpas sisenta, balo, walang mga anak, at wala na ring malapit na kaanak. Sa pagkaalam ng karamihan, wala siyang kaaway o kagalit.

Dahil sa kabaitan kaya siya pinagtiyagaang hanapin ng mga kababayan. May mga gustong bumawi dahil natulungan daw noong sila ay nangailangan. Pinautang. Binigyan ng bigas. Inabuluyan. Pinatuloy sa bahay. Malalawak ang mga sakahan ni Mang Caloy kaya madali sa kanya ang pagtulong.

Meron ding mga nagkusang sumali sa paghahanap dahil mabuting tao ang nawala. Kahit maliit na bagay, walang mapuna. Kung may paligsahan ng kabaitan, sa kanya raw ang pinakamalaking tropeo. Katangi-tangi siya sa bayang wala pang isang libo ang populasyon kaya lahat ay magkakilala.

Ang ipinagtaka ng mga nag-imbestiga ay ang ayos ng mga bagay sa loob ng bahay ni Mang Caloy. Nakatupi ang makapal na kumot na ipinatong sa unang maayos ang pagkalagay sa kamang ang sapin ay walang gusot. Sa paanan, tuwid ang pagkalatag ng tsinelas na parang naghintay ng mga paa.

Maging sa salas, walang nakitang agiw o alikabok. Animo'y kawawalis at kabubunot lang ng sahig. Kung may dumi sa kahoy na dingding, mantsa ng paglipas ng panahon. Ganoon din sa silid-kainan at sa kusina. Walang kakaiba o magulong tagpong puwedeng paghinalaan. Pati rin sa banyo.

"Chief, pitaka niya," sabi ng isang nakaasul na pulis habang ipinapakita ang natagpuan niya sa ilalim ng kama.

"Magkano ang laman?" wika ng hepeng nangati ang mga kamay.

"Hindi ko pa nabilang."

"Bilangin mo."

Binilang ng nakakita. "Limang libo at may singkuwenta at biyente."

"Ilan kayo?" Nagbilang ang mga mata ng hepe. "Tatlo."

"Apat, chief. Nasa labas si Johnny. Ginagalugad ang bodega."

"Tig-isang libo tayo. Huwag nang galawin ang sitenta."

"Itong relo? Mumurahin. May selpon din?

"Mga ebidensiya na 'yan." Nakangising lumabas ng bahay ang hepe.

Kalabisan ang pagsasanto ng mga kababayan kay Mang Caloy. Sa katunayan, ang laman ng mumurahing telepono ay ang mga tawagan at palitan ng mga mensahe nila ni Kristine, ang nag-iisang puta sa San Ildefonso na tanyag sa ganda ng mukha at sa hubog ng katawan. Suki niya ang naglaho.

Noong naghingalo ang asawa, nangako si Mang Caloy na hindi siya maghahanap ng babae para iharap sa dambana kaya naging palagiang kustomer siya ni Kristine. Kumatok lang kasi, nagbayad, naghubad, nagparaos, naghugas, nagbihis, at umalis. Nakasanayan na niya ang walang pamamaalam.

Hinalughog ng mga pulis ang bahay ng babae na bagong gawa--katas daw ng pagpuputa. Ginamit ang selpon bilang pruweba kaya nakakuha agad ng pahintulot mula sa huwes. Maliban sa pera at mga goma, may bakas ng dugo na nakita sa dingding. Dinala si Kristine sa estasyon para tanungin.

"Ayon sa huling palitan niyo ng text, papunta siya sa 'yo," simula ng imbestigador. "Ikaw ang huling kasama ng biktima."

"Hindi natuloy. 'Yan ang huling tawag niya. Hindi raw dumating ang pinabiling Viagra." Pinigilan ng babae ang panginginig ng mga kamay na magkapatong sa mesa.

"Sino ang inutusang bumili?"

"Si Otik."

"Sino siya?"

"Ang katiwala ni Carlos sa mga sakahan niya."

"Carlos pala ang tawag mo sa kanya."

"'Yon ang gusto eh."

"Ilang beses sa isang linggo kayo nagkita?"

"Hindi po pare-pareho. Isa. Dalawa. Minsan araw-araw sa isang linggo."

"Samakatuwid, malaki ang kinita mo sa kanya, gano'n ba?"

"Hindi ko siya pinilit."

"Hindi 'yan ang tanong."

"Oo, galante si Carlos. Nagbigay siya kahit wala kaming ginawa kundi nag-usap lang."

"Ano ang pinag-usapan niyo?"

"'Yong asawa niyang namatay. Ang kalungkutan niya."

Nagsindi ng sigarilyo ang imbestigador at inabot sa babae ang bukas na pakete. "Ikaw?"

Humugot siya ng isa at pinasindihan. 'Salamat."

"Ilang taon ka na?"

"Magbebente singko sa Marso."

"Ang bata mo pa para masangkot sa ganitong gulo."

"Wala po akong kinalaman sa nangyari."

"Tatapatin na kita. Bakit may bakas ng dugo kaming nakita? Hindi maayos na pinunasan."

"Sa dingding?"

"Oo, sa kaliwang gilid ng kama."

Ininudnod ni Kristine sa abonera ang sigarilyong hindi pa nakalahati. "Dalaw ko 'yon."

"Sa dingding?"

"Kamay po ni Abdul ang nakita niyo."

"'Yong may-ari ng mga ukayan?"

"Oo."

"Huwag kang gumawa ng kuwento."

"Nagsasabi ako ng totoo. Kahit tanungin niyo siya.
'Yon ang hilig niya. Dinoble pa nga niya ang bayad dahil masakit ang katawan ko tuwing may dalaw.

"Ginawang pahiran ang dingding?"

"Baka nahawakan lang."

Ayon sa mga kaibigan ni Otik, masama ang loob niya sa amo. Nagpabili ng motorsiklo dahil pagod na sa paglilibot sa sakahan nang nakapaa ngunit hinindian. Mamanhikan na rin daw sana pero hindi pinaunahan ng sahod kaya hindi natuloy. Hiniwalayan na lang ng nobyang nakahanap ng iba.

Unang pinuntahan ng mga pulis si Otik sa isa sa mga sakahan ni Mang Caloy. Nadatnan siyang nakaupo sa kawayang hagdan at nakatitig sa alapaap. Gumalaw-galaw ang mga labi ngunit walang tunog. Ngumisi. Ngumiti. Tumawa. Tumahimik. Hindi mawari kung nagdrama o talagang nagdalamhati.

"Inutusan ka ba ni Mang Caloy na bumili ng Viagra?" tanong agad ng pulis na nagmadali dahil pupunta pa sa sabungan.

"Oo," sagot ni Otik na nasa malayo pa rin ang tingin. "Pero ubos na raw. Ayaw ng mga hindi natin katulad na dadami ang mga tao."

"Sagutin mo nga ako nang maayos."

"Kung tungkol sa pagkawala ng matanda ang pakay niyo, hindi niyo na siya matatagpuan."

"Bakit mo nasabi 'yan? May alam ka ba sa nangyari?"

"Minanmanan siya ng mga hindi natin katulad. May kakaibang sasakyan sa himpapawid. Parang baliktad na platito. 'Yan ang imbestigahan niyo."

Sinalugsog ang buong dampa ni Otik. Walang nakita. Naghanap din ng bagong bungkal na lupa sa mga sakahan. Wala ring natagpuan. Bukod sa patpatin ang kanyang katawan, sinto-sinto na rin daw kaya pinabayaan na lang ng nag-imbestiga kahit may koleksiyon siya ng mga iba't ibang itak.

Binisita ng hepe si Abdul sa ukayan para tanungin tungkol sa kinuwento ni Kristine. "Totoo ba ang sinabi niya?"

Nahiya siya sa mga kustomer kaya humingi ng pabor. "Chief, puwede ba doon tayo sa may puno ng mangga mag-usap?"

Pumayag naman ang hepe. "Basta magsasabi ka ng totoo."

Pagdating sa lilim, nagmonologo na si Abdul, "Malaki ang kasalanan ko sa aking nag-iisang Diyos dahil nalinlang ako. Ang inakala kong baka ay baboy pala. Hanggang sa nasanay na ako sa pagkain ng baboy at marumi na ang tingin ko sa sarili. Kaya nga pati ang negosyo ko ay marumi."

"Sagutin mo ang tanong ko." Pinigilan ng hepe ang kanyang pagsigaw.

"'Yan ang punto kung bakit pati sa panandaliang ligaya, marumi ang nakasanayan ko."

"Uulitin ko, totoo ba ang sinabi ni Kristine?"

"Oo, chief. Dugo niya at kamay ko."

"'Yan lang naman ang gusto kong malaman."

"Puwede niyong ipa-DNA para sigurado. Para hindi niyo na ako isangkot sa pangyayari."

"Gastos lang 'yan."

Kahit matagal nang usap-usapan sa bayan na dating terorista raw si Abdul na dayo at marami na ang nakidnap at napaslang, winakasan ng mga pulis ang pag-iimbestiga sa kanya.

May sinabi si Abdul na nagbigay ng ibang linya ng impormasyon sa mga pulis. Ang nanlinlang sa kanya.

Isa sa mga pinaghinalaan ng mga kaibigan ni Mang Caloy ay ang mag-asawang sina Berto at Elsa na tanyag sa dambuhalang laki nila at sa hindi pagpapautang sa kanilang karinderiya.

"Mataas ang presyo ng baboy sa nagdaang buwan," bungad ng pulis na kaharap ng mag-asawa sa mesa sa loob ng kainan. "Bakit hindi niyo tinaasan ang presyo ng giniling? Lalo pa nga raw sumarap kahit nagmahal din ang mga sangkap. Kayo lang 'yata ang karinderiyang hindi naapektuhan."

"Alam ko na ang puntirya ng tanong mo," wika ni Berto na pumula ang mukha. "Hinala 'yan ng mga hindi namin pinautang."

Sumabat si Elsa, "Bakit kami magkakatay ng tao kung may babuyan kamiu at manukan? Ang kura-paruko nga ay sa amin kumuha ng baboy tuwing may piging sa kumbento."

Matagal nang bakante ang babuyan ng mag-asawa simula noong kumalat ang sakit na kumitil ng daan-daang baboy sa bayan.

Para masigurado, kinausap ng mga pulis ang paring pinangakuhan daw ni Mang Caloy na sa simbahan mapupunta ang kanyang mga sakahan kung may mangyayari sa kanya.

"Sila ang kusang nagbigay ng baboy sa akin," sabi ng pari sa mga nag-imbestiga. Noon pa 'yon. Bago nagsitaasan ang mga bilihin."

"Bakit ka naman binigyan kung kailangan nila ang baboy sa karinderiya?" usisa ng isang pulis.

"Nagbayad ng kanilang kasalanan."

"Anong kasalanan?"

"Bago pa ipinanganak ang bunso nilang lalake, nagpalaglag si Elsa. Babae kasi at lima na ang anak nila na puro babae. Nakunsensiya. Kaya kahit ano na lang ang dinala sa kumbento." Umubo ang paring wala pang singkuwenta at halatang palaehersisyo dahil sa mga masel sa katawan niya.

Nagsidatingan ang ibang mga pulis na naglibot sa buong kumbento at naghanap ng ebidensiya pati sa loob ng simbahan.

"Bakit may kasesemento lang sa likod ng altar?" wika ng isa pang pulis. "May binaon ba sa loob?"

"Doon nilagay ang baul," sabi ng paring nagulantang sa narinig.

"Ano ang laman?"

"Mga lumang damit ng mga santo. Mga basag na mukha ng mga rebulto. Mga inanay na katawang kahoy. Tanungin niyo si Atong. Siya ang nagsemento."

"'Yong masong nakatira sa may sementeryo?"

"Oo. Nakita niya ang mga ibinaon dahil hindi maaring itapon sa basurahan."

Dumeretso ang mga pulis sa kilalang tagalaglag ng laman sa sinapupunan, si Aling Pusit, ipinaglihi raw sa tinta kaya ganyan ang pangalan.

Kasing-itim ng balat ang budhi. Noon 'yon. Nagbalik-loob na raw siya. Iniwan na ang pagpapainom ng pinagnilagaan ng mga gamot sa mga buntis.

"Paglalabada na ang hanapbuhay ko ngayon," saad niya. "Sa katunayan, ako ang labandera ni Caloy. Ako pa nga ang nagsabi sa kapitan na hindi siya umalis ng bayan dahil ang mga damit niya ay nasa loob pa rin ng aparador. Ako ang nag-ayos at nagtupi. Pati nga ang mga salawal niya."

Tanyag din si Aling Pusit sa paggawa ng lason pero binalewala ng mga pulis dahil may mga nagsabing mabait sa kanya si Mang Caloy na nagbigay ng pagkakakitaan para magbagong-buhay na siya. Dumeretso ang mga pulis sa may sementeryo para tanungin si Atong tungkol sa sinabi ng pari.

Nadatnan ng mga pulis si Atong sa kanyang kusina na naglaslas ng leeg ng manok. Gumalaw-galaw pa ang mga paa nang iniwan niya ito sa hugasan para kausapin ang mga nakaunipormeng dumalaw sa bahay niya. "Oo, totoo ang sinabi ni Father. Ako nga ang nagsemento para takpan ang hukay."

Biglang may sumugod na pulis papasok sa bahay. "Bok, may nakita kami sa likod." Nagsilabasan silang lahat para puntahan ang natagpuan.

Sumunod si Atong bitbit ang manok na hindi na kumislot. Tila naglakad din palabas ang dugong tumulo sa sahig. Binagal ang paghakbang ng nginig.

"Ano 'to?" usisa ng lider ng grupo. "Bawal 'to."

"Kakambal ko, sir," mahinahong sagot ni Atong. Halatang nahiyang baka hindi siya paniwalaan.

"Anong kambal?"

"Bigla na lang lumitaw noong ipinanganak ako."

"May permit ba ito?"

"Wala, sir. Sekreto kasi."

"Bakit nanghihina?"

"May sakit kasi ako, sir. Kung may sakit siya, nanghihina rin ako. Ewan ba kung bakit gano'n."

Umisod ang ulo ng dambuhalang sawa papunta sa isa pang pulis na inatake nang kaba dahil hindi pa nakakita ng ahas na ang lapad ay bewang ng sanggol at ang haba ay tatlong tangkad niya.

Sa sobrang sindak, hindi niya napigilan ang hintuturong kusang kinalabit ang gatilyong malamig. Alaala raw ng masel kapag nasa peligro. Tinamaan sa ulo ang sawa.

Nangisay din si Atong pagkatapos matumba. Nauntog ang noo sa batong pagtataguan sana para hindi tamaan ng bala.

"Damn it!" mura ng lider sa kasama. "Bakit mo binaril? DENR na sana ang bahala diyan."

Sinabayan ni Atong ang tuluyang pananahimik ng sinabi niyang kakambal. Hawak-hawak pa rin ang manok na hindi nailawit sa bunganga ng sawang matagal nang hindi nakatikim ng karne kaya nanghina.

Naubusan na ang mga pulis ng puwedeng imbestigahan. Minanmanan nga rin ng hepe ang mga kasama kung sila ang pumaslang subalit walang tokhang na pinatupad ang estasyon. Matagal nang nagsilayasan ang mga tulak at nagparehab ang mga adik--noong bago pa umupo ang berdugong pangulo.

Walang bisyo rin si Mang Caloy. Si Kristine nga ay ilang beses pinagmumog bago siya nakipaghalikan. Kung ayaw sa lasa ng sigarilyo, sa maasidong shabu pa kaya?

Hindi rin pandemiya ang salarin. Wala pang naitalang nagpositibo sa bayan nang nangyari ang biglang paglaho ng matanda.

Sa loob ng opisina, tinitigan ng hepe ang mga papeles, ang resulta ng imbestigasyon. Kinulit na siya ng alkalde dahil papalapit na ang eleksiyon at hindi niya alam kung ano ang puwedeng gawin. Ginabi na sa pag-iisip. Nabagot na sa kababasa. Nanood na lang ng balita sa telebisyon.

"Isang grupo ng pulis na nakasakay sa puting van ang nabisto kaninang hapon nang pinalibutan ng mga tao sa bayan ng Santa Ines. Nandukot diumano ang grupo ng mga matatanda sa kanayunan para makumpleto ang quota at mabigyan ng bonus at promosyon." Ngumiti ang babaeng tagabalita.

Kumuha ng bolpen ang hepe at dumeretso sa dulo. "Case closed." Binalikan din ang blangkong pahina, ang konklusyon ng kaso. "Carlos Dimalanta went to the nearby city to procure Viagra using a fake prescription. Cops questioned him, but he refused to cooperate. He resisted arrest."

Tapos.